Cari açık neden azaldı?

Cari işlemler açığı, 2013 yılına göre 18.822 milyon ABD doları azalarak 45.836 milyon ABD dolarına geriledi. Bunun sebeplerini rakamsal olarak şöyle analiz edebiliriz:

1-Dış Ticaret açığında azalma

İhracat 7,239 milyar dolar arttı

İthalat ise 9,083 milyar dolar azaldı

Dış ticaret mal dengesi de 16,322 milyar dolar azaldı

2-Hizmet gelirlerinde artış

2013’de net hizmet gelirleri 22,844 milyar dolardır.

2014’de bu gelir 25,353 milyar dolara yükselmiştir. 2,5 milyar dolar artış söz konusudur.

3-Finans hesabında azalma

Doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer yatırımların net varlık edinimi ve net varlık yükümlülüklerinin yer aldığı bu hesap 2013’de -72.721 milyar dolar iken, 2014’de bu rakam -43.190 milyar dolara inmiştir.

4-Net hata ve noksan hesabı

2013 yılında 2,796 milyar dolar, 2014’de 2,244 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Cüzi bir azalış söz konusudur.

5-Birincil ve ikincil yatırım net kaynak gelirleri ile sermaye hesabında değişim ihmal edilecek tutardadır.

Altın net ithalatı 2013’de 11 milyar dolar iken 3 milyar dolara düştü.

2014’de altın ithalatı 7,1 milyar dolar-ihracatı 3,2 milyar dolar oldu.2013’de sırasıyla 15,1 ve 3,3 milyar dolardı.

Petrol fiyatlarında düşüş

Petrol ithalatında daralma

FİNANSMANI DA ÖNEMLİDİR!

Cari açık döviz gelirleri ile döviz ödemeleri arasındaki fark olduğundan aynı zamanda döviz açığını da ifade eder. Bu döviz açığını finanse etmek için ülkeye döviz girişinin olması gerekir.

2013’de ülkeye 75 milyar dolar döviz girişi olmuşken cari açık 65 milyar dolardı. Aradaki fark merkez bankası döviz rezervlerine eklendi.

2014’de ise cari açık düştü 46 milyar dolar oldu. Ama döviz girişi de 45,434 milyar dolar oldu. Bu nedenle gelen dövizlerle ancak cari açık finanse edildi. Eğer cari açık daha fazla olsa idi. Cari açığın finanse edilmesi için yeni bir dış borç gerekecekti. Bu 2014’de ülkeye döviz girişlerinde geçen yıla göre yaklaşık 30 milyar dolar bir eksik döviz girişi olduğunu gösteriyor.

DÖVİZ GİRİŞİ İÇİN YÜKSEK FAİZ ŞART

Eğer dünyada dolaşan dövizlerin Türkiye’ye sıcak para olarak gelmesi istenirse diğer ülkelere göre yüksek faiz ödenmesi gerekir.

Bu durumda döviz girişi olur. Ama yüksek faiz nedeniyle yatırımlar azalır. Bu nedenle doğrudan yatırımların gelmesi gerekir. 2014’de doğrudan gelen yatırım tutarı 12,5 milyar dolar. Türk işadamlarının yurt dışında yaptıkları yatırımların tutarı 7 milyar dolar. Aradaki fark 5,5 milyar dolar. Bu cari açığa yabancıların net katkısını gösterir. Ancak gelen dövizlerin 4,3 milyar dolarının gayrimenkul sektörüne gittiğini belirtirsek net reel katkı 1,2 milyar dolara  düşer.

AÇIK MI, DÖVİZ GELİŞİ Mİ  DAHA ÖNEMLİ?

Bu hususta iktisatçılar ve finansçıların bir mutabakatı yoktur. Bir kesim için cari açık önemli değildir. Önemli olan dövizin yurda gelişidir. Döviz yurda nasıl geliyorsa gelsin;cari açığı finanse edebilirsiniz. Bir kısım iktisatçılar cari açığın doğrudan yatırım dövizleri ile finanse edilmesi halinde sorun görmezler.

Biz cari açığın düşmesinin döviz kazançlarının artmasından kaynaklanması halinin sağlıklı bir gelişme olarak görürüz. Cari açık 2014’de olduğu gibi altın gibi arizi ithalat kaleminin düşmesi nedeniyle azalmasını gerçek azalma saymayız. Büyüme feda edilerek düşen cari açığı da tercih etmeyiz. Cari açığın her halde sıcak para ile değil reel döviz kazançlarla finanse edilmesinin gereğine inanırız.