Çin Uluslararası Dostluk Konferansı’ndan izlenimler
Geçen hafta, 11 Ekim sabahı, Pekin’de Çin Cumhurbaşkanı ve Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri Xi Jinping tarafından Büyük Halk Sarayı’nın çok güzel bir salonunda kabul edildik. Öğleden sonra dillere destan Diaoyutai Devlet Konukevi’nde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Han Zheng bir konferans verdi. Akşam yemeğindeyse Çin’in efsanevi Dışişleri Bakanı Wang Yi, bizim gibi uluslararası konuklara seslendi; mümkün olan çok sayıda temsilciyle bire bir görüştü.
Çin devletinin tepesini seferber eden olay, Çin Uluslararası Dostluk Konferansı idi. Çin’in “halktan halka diplomasi” kurumu olan Çin Yabancı Ülkelerle Dostluk Derneği’nin kuruluşunun 70. Yılı, 100’e yakın ülkeden 600 uluslararası seçkinle birlikte kutlandı. Başta Xi Jinping olmak üzere devlet yöneticileri uluslararası dostluğun önemini vurgulayan konuşmalar ve çağrılar yaptılar.
Türkiye’den bu etkinliğe sadece iki dernek başkanı davet edildi. Çin İş Geliştirme ve Dostluk Derneği Başkanı olarak ben ve Ankara merkezli Türkiye-Çin Dostluk Derneği Başkanı Şükrü Koçoğlu ile birlikte Türkiye heyetini oluşturduk.
DEVLET BAŞKANI Xİ JİNPİNG ARKADAŞ EDASIYLA KONUŞTU
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’i Çin’de katıldığım konferanslarda iki kez dinlemiştim. Ancak bu kez farklıydı. Ses tonu, edası, seçtiği sözcükler ve çağrısı arkadaşça idi. Dostlarıyla hasbihal ediyormuş gibi son derece yumuşaktı.
Xi, halklar arası dostluğun istikrarlı ve uzun vadeli uluslararası ilişkilerin temeli, dünya barışının ve kalkınmanın desteklenmesinin aralıksız itici gücü olduğunu vurguladı. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana geçen 75 yıl boyunca, Çin Komünist Partisi'nin Çin halkını birleştirdiğini ve sadece ülkeyi kalkındırmakla kalmayıp aynı zamanda dünyaya da fayda sağlayan bir gelişme yolu açmasına öncülük ettiğini söyledi.
Xi, geriye dönüp bakıldığında Çin'in çeşitli alanlarda elde ettiği başarıların diğer ülkelerden insanların desteği olmadan gerçekleştirilemeyeceğinin altını çizdi. “Çok sayıda uluslararası dostumuz Çin halkının dert ve tasalarını paylaştı. Çok sayıda yabancı işletme, kurum ve birey Çin'in sosyalizm temelinde gelişmesinin ilerletilmesine katılarak karşılıklı faydalar sağladı.
Uluslararası dostlarımız, Çin ile diğer ülkeler arasındaki dostane işbirliğinin teşvik edilmesine önemli katkılarda bulundu. Hepsine huzurunuzda bir kez daha teşekkür ediyorum. Çin'e yaptığınız önemli katkıları ve Çin halkıyla geliştirdiğiniz samimi dostluğu her zaman hatırlayacağız.” dedi.
ÇİN’İN ETKİLİ BULUŞU: HALKTAN HALKA DİPLOMASİ
Çin devletinin iki tür diplomasi faaliyeti var. Ve diplomasi için iki devlet kurumu bulunuyor. Devletten devlete diplomasiyi Dışişleri Bakanlığı yürütüyor. Başka devletlerde olmayan ikinci diplomasi türü ise “Halktan Halka Diplomasi”.
Bunun kurumu ise devrimden hemen beş yıl sonra kurulan Çin Yabancı Ülkelerle Dostluk Derneği. Adı dernek olsa da aslında bir bakanlık gibi. Merkezi Pekin’de ancak her eyalet, il, ilçe ve nahiyede Dostluk Derneği’nin resmi örgütü var. Derneğin Başkanı ise Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı ile aynı konumda. Şu andaki Başkan Yang Wangming emekli büyükelçi.
DOSTLUK KONFERANSI BM GENEL KURULU GİBİYDİ
Çin Cumhurbaşkanı Yardımcısı Han Zheng, Çin Uluslararası Dostluk Konferansı’nda etkili bir konuşma yaptı. Konferans’a 600’ü yabancı bin kişi katıldı. Konferans’ta Türkiye heyeti olarak sayımız üçe çıktı. Eşim Emine Sağlam Akfırat da bize katıldı. Gelişmekte olan ülkelerden gelen temsilciler ağırlıklıydı, ama ABD’den, Avrupa’dan ve Avustralya, Kanada gibi Batı ülkelerinden de katılım vardı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Han, Çin Yabancı Ülkelerle Dostluk Derneği’nin 70 yıl önce kurulmasından bu yana halklar arası diplomaside önemli bir rol oynadığını ve çok sayıda etkili çalışma yürüttüğünü belirtti.
Han, günümüzde halktan halka diplomasinin, ülkeler arasındaki dostluğu geliştirmede, halklar içinde karşılıklı güveni arttırmada ve devletlerarası ilişkilerinin gelişmesini ilerletmede tayin edici bir hizmet verdiğini belirtti.
Han Zheng, “Halktan Halka Diplomasi’nin medeniyetler arasında değişimin ve karşılıklı öğrenmenin teşvik edilmesinde kilit bir güç olduğunu, bu rolünün giderek önem kazandığını, uluslararası ilişkilerdeki konumunun daha belirgin hale geldiğini ve etkisinin genişlediğini” vurguladı.
Han, Çin hükümetinin halktan halka diplomasiye her zaman büyük önem verdiğini ve her zaman olduğu gibi Çin Yabancı Ülkelerle Dostluk Derneği’nin halktan halka ilişkilerin güçlenmesi, pratik işbirlikleri, kültürel değişimler ve gençler arasında dostluk için daha fazla köprü inşa etmedeki benzersiz rolünü destekleyeceğini de sözlerine ekledi.
HAN ZHENG’IN DOSTLUK İÇİN DÖRT MADDELİK PROGRAMI
Han, Çin ve diğer ülkeler arasındaki dostluğun geliştirilmesi için dört öneride bulundu:
Birincisi, birlik ve dostluk ruhuna bağlı kalmak ve Xi Jinping’in işaret ettiği “insanlığın ortak kader topluluğu”nun inşası için birlikte çalışmak.
İkincisi, karşılıklı yarar ilkesiyle hareket etmek ve ortak kalkınma ile refahı teşvik etmek.
Üçüncüsü, kültürel ve insandan insana değişimleri desteklemek ve medeniyetler arasında karşılıklı öğrenmeyi ve halktan halka daha yakın bağları güçlendirmek.
Dördüncüsü, uzun vadeli bir bakış açısına sahip olmak ve halktan halka dostluk davasını istikrarlı bir şekilde sürdürmek.
Konferans’ta Ekvador Eski Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso, İrlanda Eski Hükümet Başkanı Bertie Ahern, Japonya Eski Başbakanı Yukio Hatoyama, Tanzanya Eski Başbakanı Mizengo Peter Pinda, Yeni Zelanda Eski Meclis Başkanı David Carter, Tayland Eski Başbakan Yardımcısı Korn Dabbaransi, Brunei Prensesi Hajah Masna ve Arap-Çin Dostluk Dernekleri Birliği Genel Sekreteri Ali Yousif Ahmed de birer konuşma yaptılar.
YEMEKTEKİ KONUŞMACI WANG Yİ GÖNÜLLERE SESLENDİ
Çin Dışişleri Bakanı, aynı zamanda Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Büro üyesi ve ÇKP Merkez Komitesi Dışişleri Komisyonu Ofisi'nin Başkanı olan Wang Yi, akşam verilen Çin Uluslararası Dostluk Konferansı Karşılama Yemeği'nde katılımcıların gönlüne seslenen bir konuşma yaptı. 14 yıldır Çin Dışişleri Bakanlığı’nın yürüten Wang Yi’ye Çin halkının gösterdiği sevginin nedenini anlama imkânımız oldu.
Wang Yi, konuşmasında uzak görüşlü insanların halklar arasında dostluğu geliştirmeye etkin bir şekilde katılması ve insanlığın ortak kader topluluğunun inşasına daha fazla bilgelik ve güçle katkıda bulunması çağrısında bulundu.
Wang, dünya barışını sağlamak, kalkınmayı sürdürmek ve evrensel refah için çalışmak üzere halkların ortak çaba göstermesi gerektiğine işaret etti.
Çin Dışişleri Bakanı, Çin'in adalete bağlı, barışı seven ve kalkınmaya kendini adamış dünyadaki tüm halklarla birlikte insanlık için daha iyi bir gelecek yaratmak üzere çalışmaya istekli olduğunu vurguladı ve bütün katılımcılara teşekkür etti.
Türk heyeti olarak yanına gittiğimizde Wang Yi, Koçoğlu ile bana yakın ilgi gösterdi. Çin’in Türkiye ile ekonomik ilişkilerini daha fazla geliştirmek istediğini vurguladı. Benim Şanghay’dan Uygur Özerk Bölgesi’nin başkenti Urumçi’ye taşınıp Çin-Türkiye Ticareti Geliştirme şirketini kurmamın “çok önemli” olduğunu belirtmesi, ayrıca mutluluk vericiydi.
Ulu ozanımız Yunus Emre, “dostun evi gönüllerdir” der ve kâmil insanın işinin gönül yapmak olduğunu döne döne anlatır. Şaşırarak gördük ki Çin Komünist Partisi, Yunus Emre’nin dostluk anlayışını içselleştirmiş.