Çin’in yurtdışında eğitim politikası

Türkiye’nin en yakıcı sorunlardan biri, yetişmiş insan gücümüzde dışarıya karşı kan kaybı yaşanması. İstanbul Sanayi Odası Başkanı değerli dostum Erdal Bahçıvan bu konuda ısrarla kamuoyunu uyarıyor. AK Parti hükümetinin izlediği yanlış ekonomi politikası, üniversiteleri AK Parti’nin arka bahçesi yapması ve liyakate dayanmayan kadrolaşma anlayışı, nitelikli gençlerimizi yurtdışında arayışa yönlendiriyor. 21 yıllık AK Parti hükümetinin belki de en büyük tahribatı, ülkenin gençlerinin geleceği başka yerlerde aramasıdır.

Yurtdışına en fazla öğrenci gönderen ülke olan Çin’in durumuna yakından bakmak, Türkiye için önemli dersler içeriyor.

ABD’YE GİDEN ÇİNLİ ÖĞRENCİ SAYISI DÜŞÜYOR

Dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin’in yurtdışında eğitim görenler ve Çin’de eğitime gelen yabancı öğrenci sayısı hakkında kapsamlı bir rapor yayımlandı. Çin’in önde gelen düşünce kuruluşlarından biri olmaya çalışan Çin Küreselleşme Merkezi (CCG) tarafından hazırlanan raporun özeti 16 Mart günü Çin’in İngilizce yayın yapan China Daily gazetesinde yayımlandı. (1)

Rapora göre Çin şu anda dünyanın en fazla öğrenci gönderen ve en fazla öğrenci alan ülkesi.

2022-2023 akademik yılında ABD’ye 289 bin öğrenci gönderilmiş. Çinli öğrenciler, ABD'deki toplam uluslararası öğrenci sayısının yüzde 27'sini oluşturuyor. Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Hindistan ise ikinci sırada. ABD’deki yabancı öğrencilerin yüzde 25'ini Hintliler oluşturuyor.

Öte yandan ABD’nin izlediği Çin karşıtı politikalar, bu ülkeye giden öğrenci sayısında düşüşe neden oluyor. 2019-20'de Çinli öğrenci sayısı 369 binin üzerine çıkarak zirve yapmış. Bu yıl bu sayı, son 10 yılda en düşük seviye olmuş. Üç yıllık dönemde yüzde 21'lik bir düşüş yaşanmış. (2)

CCG’nin raporuna göre, Çinli öğrencilerin en çok gittiği ikinci ülke Avustralya. 2022-23 döneminde 162.826 öğrenci Avustralya’ya gitmiş.

Japonya'ya ise Çin’den 103 bin öğrenci gitmiş. Çinli öğrenciler, bu ülkedeki yabancı öğrenciler arasında birinci sırada yer alıyor.

Kanada’ya 2021-22 akademik yılında 100 bin Çinli öğrenci eğitim için giderken İngiltere’de öğrenim gören Çinli sayısı ise 58.335. Almanya'da yaklaşık 40.000 ve Fransa'da 29.000 Çinli öğrenci eğitim görüyor.

ABD, İngiltere’nin cazibesi zayıflarken Almanya ve Yeni Zelanda’nın Çinli öğrenciler için giderek daha cazip hale geldiği saptanıyor.

Çinli öğrenciler için en iyi 20 yurtdışı eğitim güzergahı listesine giren ülkeler ise şunlar: Singapur, Malezya, Tayland, Rusya, Belarus, İtalya, Ukrayna, İrlanda, İspanya, İsveç ve İsviçre.

Rapora göre, Türkiye, Finlandiya, Danimarka ve Polonya gibi ülkeler ise diğer öne çıkan diğer güzergahlar. Çinli öğrenci sayısı bu ülkelerin her birinde binden fazla.

Daha arka sırada ise Suudi Arabistan ve İran, Arjantin ve Brezilya geliyor. Bu ülkeler de yüzlerce Çinli öğrenciye ev sahipliği yapıyor.

TEMEL BİLİMLERDE ÇİNLİLER EN BAŞTA

Raporda Çinli öğrencilerin eğitim gördüğü alanlara ilişkin de çarpıcı saptamalar var. Çinli öğrenciler en çok STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) bölümlerini tercih ediyor. 10 yıl önce daha fazla rağbet gören işletme ve finans gibi alanlara olan ilgileri azalmış.

Rapor’a göre, ABD hükümeti tarafından her yıl yayımlanan 2023 Open Doors Uluslararası Öğrenci Değişimi Raporu, Çinli öğrencilerin tercihinde 2022-23'te STEM bölümlerinde yüzde 62,5'lik bir artış olduğunu gösteriyor. Bu oranın tüm uluslararası öğrencilerin ortalamasından çok daha yüksek olduğu vurgulanıyor. Öte yandan, ABD'de işletme eğitimi alan Çinli öğrencilerin sayısı 2015-16 akademik yılından bu yana yüzde 24,3'ten yüzde 13,4'e gerilemiş. Avustralya ve Almanya'daki eğilimin de benzer olduğu saptanıyor.

Fransa beşerî bilimler, sanat ve dillerle ilgilenen Çinli öğrenciler için tercih edilen bir yer haline gelmiş. Fransa'daki Çinli öğrencilerin yüzde 40'ı bu bölümleri tercih etmiş.

YURTDIŞINDA EĞİTİM ALANLAR ÇİN’E DÖNÜYOR

Çin açısından sevindirici gelişme ise yurtdışına eğitim gören öğrencilerin çoğunlukla vatanlarına dönmesi.

ABD-Çin Eğitim Vakfı ve California Üniversitesi, San Diego 21. Yüzyıl Çin Merkezi tarafından yürütülen "Amerika'daki Çinli Uluslararası Öğrenciler 1985-2021" başlıklı araştırmaya göre, zaman geçtikçe daha az Çinli öğrenci ABD'de kalmayı tercih ediyor. 1991-2004 yılları arasında mezun olan öğrencilerin yaklaşık yüzde 71'i ABD'de kaldı ve ABD vatandaşlığına geçti. Bu rakam 2004-2015 yılları arasında mezun olan Çinli öğrenciler için yüzde 30'a düşmüştür. (3)

Son 10 yılda durum tamamen değişmiş bulunuyor. Giderek artan sayıda Çinli öğrenci yurtdışındaki eğitimlerini tamamladıktan sonra ülkelerine dönüyor. 2020'de dönenlerin sayısının, dışarıya giden öğrencilerin sayısını geçeceği ve 1 milyonu aşacağı belirtiliyor. Reform ve Dışa Açılma’nın başlamasından bu yana, yurtdışında eğitim görmüş 6 milyon Çinli ülkelerine dönüp Çin'in modernleşmesinde önemli roller üstlenmiş.

2023 yılında, Çin Bilimler Akademisi, Çin Mühendislik Akademisi ve diğer kurum ve kuruluşlarda yeni atanan akademisyenlerin yüzde 57,9'u yurtdışından dönenlerden oluşmaktadır. Özellikle, Çin Bilimler Akademisi’ndeki yeni atamalarının yüzde 81,4'ünün ve Çin Mühendislik Akademisi işe alımlarının yüzde 39,2'sinin yurtdışı eğitim deneyimine sahip bilim adamlarından oluştuğu saptanıyor.

Çin İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na göre, 2023 yılı itibariyle, yurtdışı diplomalı bireyler kilit ulusal projelerin yüzde 70'inden fazlasına başkanlık etmiş, ulusal bilim ve teknoloji ödülü kazananların yaklaşık yüzde 40'ını oluşturmuş ve Eğitim Bakanlığı'na bağlı üniversitelerin yüzde 70'inden fazlasında rektörlük görevini üstlenmiş. (4)

Yurtdışından dönenlerin 1992'den itibaren Çin’in en önemli teknolojik şirketleri olan Baidu, Ctrip ve Meituan gibi devasa şirketleri kurması da geri dönüş eğilimini güçlendiriyor.

ÇİN, AYNI ZAMANDA EN ÇOK YABANCI ÖĞRENCİ ALAN ÜLKELERDEN

Çin, daha önce görülmemiş sayıda yabancı öğrenci çekerek, ülkeyi sadece dünyanın en büyük uluslararası öğrenci "tedarikçisi" değil, aynı zamanda önde gelen bir eğitim merkezi haline getiriyor. (5)

Çin eğitim sektörü, yükseköğretim pazarında İngilizce konuşan ülkelerin uzun süredir devam eden üstünlüğünü kırıyor.

Çin'deki uluslararası öğrencilerin çoğu Güney Kore, Tayland, Pakistan ve Hindistan'dan geliyor. Genel olarak, Güney Asya’dan gelen öğrenciler ülkedeki tüm uluslararası öğrencilerin yaklaşık beşte birini oluştururken, son yıllarda tıp eğitimi için gelen Hintli öğrenciler ve Afrikalı öğrenciler sayısında bir sıçrama kaydediliyor.

Fransa'dan sonra Afrikalı öğrencilerin en fazla öğrenim gördüğü olan Çin. Afrikalı öğrenci sayısındaki hızlı artış, tek başına Çin ile Afrika ülkeleri arasında genişleyen ekonomik ve ticari bağların yanı sıra Çin'in Afrikalı öğrencilere burs sağlama taahhüdünü yansıtıyor. Bakanlık rakamlarına göre, Çin'deki Afrikalı öğrenci sayısı 2005-2015 döneminde yaklaşık 3 binden neredeyse 50 bine çıktı.

Kuşak ve Yol Girişimi de Çin'in artan sayıda uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapma hedefine ulaşmasında önemli bir araç.

TÜRKİYE İÇİN DERS NİTELİĞİNDE

Yapay zekâ, robotlar ne kadar gelişirse gelişsin, insansız fabrikalar ne kadar artarsa artsın, en büyük üretici güç insandır. Bir milli hedef etrafında birleşmiş, nitelikli insan gücünden büyük üretim gücü yoktur. 10. Yıl Marşımızın “On yılda 15 milyon genç yarattık her yaştan” dizesi, bu önemli gerçeğin çok kuvvetli ifadesidir.

Bu yıl devriminin 75. Yılını kutlayacak olan Çin Komünist Partisi önderliğindeki Çin, Hazreti Muhammed’in “ilim nerede ise gidip alınız” sözünü rehber edinmiş!

“Kapalı Rejim” diye dudak bükülen Çin’in, insanlık tarihindeki en büyük kalkınma başarısında yurtdışı eğitim imkanlarını akıllıca değerlendirmesi bütün gelişmekte olan ülkeler için ders niteliğindedir.

Dipnotlar:

1.https://www.chinadaily.com.cn/a/202403/16/WS65f4e78ba31082fc043bcf71.html 2.https://www.chinadailyhk.com/article/365527 3.https://www.chinadailyhk.com/article/365527 4.https://global.chinadaily.com.cn/a/201912/13/WS5df2e555a310cf3e3557dd7e.html 5.https://global.chinadaily.com.cn/a/201912/13/WS5df2e555a310cf3e3557dd7e.html