Deli Fuat Paşa’yı tanıyor musunuz?
Önceki akşam İstanbul Büyükdere’de yüz kadar öncümüzle birlikte yemek yedik ve Millî Hükümet seçeneğini nasıl oluşturabileceğimizi görüştük. Buluşma yeri olarak Müşir Fuat Paşa Yalısını seçen, Lütfü Akdoğan ağabeyimiz. Boğaz havası, tarihsel ortam, her şey çok güzel. Hele Fuat Paşa’nın adı, toplantımıza çok yakıştı. Vatan Savaşının çetin koşullarında tecrübe, kararlılık ve cesaret gerekli. Bizim esin kaynağımız, artık kahramanlarımızdır.
ÇARLIK ORDUSUNU YENEN KOMUTAN
Fuat Paşa, Kafkas kökenli Müşir Hasan Paşa’nın oğlu. 1835 yılında Kahire’de doğuyor ve 1931 yılında, 96 yaşında İstanbul’da hayata gözlerini yumuyor. Olağanüstü cesareti dolayısıyla “Deli” diye anılıyor. Öğrenimini Mısır’daki Abbasiye Mektebi’nde tamamladı. Aynı okulda bir süre hocalık yaptıktan sonra, 1869 yılında Albay rütbesiyle İstanbul’a atandı. Dâr-ı Şûray-ı Askeri’de çalışırken, 1872 yılında aşiret ayaklanmalarını bastırmakla görevlendirilerek Kerkük’e gönderildi.
Karadağ savaşlarında (1876) gösterdiği yararlıklar üzerine tümen komutanı olarak Tuna ordusuna gönderildi. 93 Harbi diye bildiğimiz 1877 -1878 Türk-Rus Savaşı’nda kazandığı başarılarla destan yazdı. Elena’da Çarlık kuvvetlerini bozguna uğrattı, bu nedenle “Elena Kahramanı” diye ün yaptı. Savaştan sonra müşirliğe (mareşalliğe) yükseltildi. Olağanüstü elçi olarak Avusturya ve Rusya’ya gönderildi (1894).
ABDÜLHAMİT’E KAFA TUTUYOR
Abdülhamit, Elena başarısından sonra, Fuat Paşa’ya büyük bir nişan verdi. Hünkar kendisine nişanını takarken Paşa’nın başı dimdikti. Padişah’a söyledikleri tarih sayfalarına geçti:
“Siz de atalarınız gibi savaş meydanlarında, askerin başında olmalıydınız. Rus Çarı ve Yunan kralı askerlerinin başından ayrılmıyorlar. Hünkarım, Saray duvarlarının arkasından savaş yönetilemez. Çevrenizdekiler sizi milletinizden ayırıyor. Onur, ün ve erdem halkın içinde olmakla başlar.”
Abdülhamit bu sözleri duyunca buz gibi oldu. Ama padişahlıkta fazla deneyimi yoktu. Fuat Paşa da kendisinden yedi yaş büyüktü. Karşısında büyük bir savaş kahramanı vardı, ona karşı saygılı davrandı.
DELİ LAKABINI KAZANDI
Berlin Kongresi devam ederken Ruslar, Türk askerlerini ve Karadeniz’deki İngiliz gemilerini gözetlemek için Yeşilköy’de iki kule yapmaya kalktılar. Fuat Paşa’nın tepesi attı, hemen Rus kumandanına bir mesaj göndererek bu kulelerin 24 saat içinde yıkılmasını istedi. Bir yandan da İstanbul’dan yardımcı kuvvet talep etti. Bu bir savaş hazırlığıydı. Kimse yeniden silaha sarılmaktan yana değildi. Rus ordusu komutanı General Skobelef baktı ki iş ciddi, kuleleri yıktırmak zorunda kaldı. Çar’a da haber göndererek başının derde girdiğini anlattı. Çar durumu Berlin’e duyurdu. O zaman Berlin Konferansı’nın başında Bismarck bulunuyordu. Bismarck, Osmanlı delegasyonunun başında olan Kara Todori Paşa’yı çağırtarak, “Aman,” dedi, “Siz ne yapıyorsunuz? Biz İstanbul’u kurtarmaya çalışıyoruz, ordunun başına Fuat Paşa adında bir deliyi geçirmişsiniz, her şeyi berbat edecek!..”
İşte bu sözler üzerine Müşir Fuat Paşa’nın adı Deli Fuat Paşa oldu... Sultan Abdülhamit de bu olayı duyunca, “Paşa sen İstanbul’u yıktıracaksın,” diye ona sitem etti..
Deli Fuat Paşa, İkinci Abdülhamit yönetimine muhalefet etti. Padişaha karşı bir komploya katıldığı iddiasıyla evini basan hafiye Fehim Paşa’nın adamlarıyla giriştiği çatışma bahane edilerek Divan-ı Harbe verildi; rütbe ve nişanları geri alınarak Şam’a sürüldü (1902).
ÜÇ OĞLU ŞEHİT
İkinci Meşrutiyet’in ilanı (1908) üzerine İstanbul’a döndü; Âyan Meclisi üyeliğine getirildi. Hürriyet ve İtilaf Partisi kurucuları arasında yer aldı; Damat Ferit Paşa’nın istifası üzerine partinin başkanlığını üstlendi, ancak kısa bir süre sonra istifa ederek ayrıldı (1912).
Balkan Savaşı’nda Sazlıdere savunma hattını kurdu. İki oğlu Balkan Savaşında ve bir oğlu Çanakkale Savaşında şehit düştü.
TEKNEDE PİYANOYLA BOĞAZ EĞLENCELERİNDE
Fuat Paşa, çağdaş, eğlenceyi seven, coşkulu bir insandı. Boğazdaki eğlencelere içine piyano yerleştirilmiş mavnalarla katıldığı belirtiliyor. Eli açıktı. Müzisyenlere kutularla mücevherler hediye ediyordu.
KURTULUŞ SAVAŞINDA MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN YANINDA
Kurtuluş Savaşı sırasında, 85 yaşında Mustafa Kemal Paşa’nın yanında yer aldı. Sivas Kongresi’nin kararını Vahdettin’e götürdü. Damat Ferit Paşa hükümetinin düşmesinde önemli rol oynadı.