Doğu Akdeniz’de ABD-İsrail gövde gösterisi
Geçen hafta Doğu Akdeniz, çok önemli bir tatbikata sahne oldu. 23-27 Ocak günlerinde ABD ve İsrail orduları şimdiye kadarki en büyük ortak askeri tatbikatlarını yaptı. Juniper Oak 23 adlı tatbikatın, 2023’te yapılacak bir dizi tatbikatın ilki olduğu açıklandı.
Pentagon Basın Sözcüsü General Pat Ryder, tatbikatın “ABD’nin beklenmedik durumlara yanıt verme yeteneğini geliştirdiğini ve ABD’nin Orta Doğu bölgesine olan bağlılığını ortaya koyduğunu” söyledi. Ryder, hedeflerini de şöyle açıkladı: “ABD ve İsrail’in komuta ve kontrol yeteneklerini, deniz savaşı sırasındaki hava operasyonlarını ve muharebe arama ve kurtarma yeteneklerini, ayrıca elektronik saldırı, düşman hava savunmasının bastırılması, saldırı koordinasyonu ve keşif ve hava engelleme konularında birlikte çalışabilirliği geliştirmek”.
Tatbikata yaklaşık 6 bin 400 ABD askeri ve bin 500’den fazla İsrail askeri katıldı. ABD ve İsrail’in 5. nesil savaş uçakları, USS George HW Bush Uçak Gemisi Saldırı Grubu, komuta ve kontrol unsurları, kurtarma ve yakıt ikmali uçaklarının bulunduğu 140’tan fazla uçakla fiili atışların yapıldığı tatbikata, B52’ler, F35’ler, F15’ler, F16’lar, FA-18’ler, AC-130, AH64’ler, 12 gemi, Yüksek Hareketli Roket Topçu Sistemleri (HIMARS), Çok Namlulu Roketatar Sistemleri katıldı.
‘ANA OYUNDAN ÖNCEKİ KISA GÖSTERİ’
Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi’nden (CNAS: Center for New American Security) Jonathan Lord, tatbikatla ilgili şu bilgileri veriyor:
“ABD ve İsrail orduları kara, hava, deniz, uzay ve siber tüm alanlarda ortak tatbikat yaptı. Tipik bir ortak askeri tatbikatın planlanması yaklaşık bir yıl sürer. Juniper Oak için planlama Kasım 2022’de başladı. Bu tatbikat, boyutu, kapsamı ve karmaşıklığıyla daha önce yapılanlardan çok farklı.” (CNAS, 26 Ocak 2023)
Washington Post’un kıdemli yazarı David Ignatius, tatbikatın İran’a yönelik bir güç gösterisi olduğunu savundu.
Wall Street Journal gazetesi ise, “ABD’nin Ukrayna’daki savaşa odaklandığı halde Ortadoğu’ya sırtını dönmediğini gösteren ‘benzeri görülmemiş bir tatbikat’ ” olarak niteledi. (WSJ, 26 Ocak 2023)
Jerusalem Post’tan Seth J. Frantzman ise tatbikatın sadece İran ile ilgili olmadığı görüşünde. Frantzman şöyle yazdı:
“CNN, iki ülke arasındaki en büyük ortak askeri tatbikatı ‘İran'a açık bir sinyal’ olarak yorumladı. Tahran açıkça söz konusu hedeflerden biri, ancak genel tatbikat ve bağlam, yalnızca İran tehdidi meselesinin çok ötesine geçiyor. Bu tatbikatların mesajı, İsrail-ABD ortaklığının son yıllarda Körfez Savaşı ve Teröre Karşı Küresel Savaş'tan bu yana ne kadar yol kat ettiğini gösteriyor. Tatbikat, Ortadoğu’da gelecekte yaşanacak bir savaşla ilgili olarak ana oyundan önce sahnelenen kısa gösteri niteliğindedir.” (Jerusalem Post, 24 Ocak 2023)
3+1 PLATFORMU CANLANDIRILIYOR
Tatbikat, aslında ABD önderliğinde Yunanistan-İsrail-Fransa’nın geçmiş yıllarda birlikte düzenlediği Noble Dina ve benzeri tatbikatların devamı niteliğinde. Türkiye’ye yönelik Doğu Akdeniz’de kuşatmasının tipik bir göstergesi olan 3+1 platformunun yeniden canlandırıldığı döneme denk geldi. Yunan basınında yer alan haberlere göre, ABD-İsrail-Yunanistan-Güney Kıbrıs’ın oluşturduğu 3+1 platformu şubat ayı içinde kaldığı yerden devam edecek. Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı Kıbrıs Rum yönetimi ve İsrail ile 2016 yılında kurduğu üçlü işbirliği platformuna, 2019’da ABD de katılmıştı. ABD’nin katılımıyla 3+1 platformu olarak anılan işbirliği kurumsallaşmış bir mekanizma ve doğrudan Türkiye’yi Doğu Akdeniz’de tecrit etmeyi hedefliyor.
Bu arada, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken önümüzdeki hafta İsrail’e gidiyor. Aynı günlerde Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias da İsrail’de olacak.
İKİNCİ İSRAİL PROJESİ’NDE YENİ SAFHA
Bu tatbikatı benzerlerinden ayıran önemli bir yenilik de ABD adına katılan birliklerin bağlı olduğu komutanlık. İsrail, 2021 yılında daha önce bağlı olduğu ABD Avrupa Kuvvetleri Komutanlığı’ndan Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nın (CENTCOM) sorumluluk sahasına alındı. CENTCOM’un komutanı Michael Erik Kurilla ve sıralı komutanlarının birçoğu bu tatbikatta görev üstlendi. CENTCOM’un bir numaralı görevi ise, Büyük Ortadoğu Projesi’ni hayata geçirmek. Büyük Ortadoğu Projesi’nde stratejik hedef İkinci İsrail. Yani, PKK’nın başkomutanlık karargâhı CENTCOM. Merkez Kuvvetler Komutanı Kurilla, iki günün birinde PKK’nın Suriye’deki elemanlarıyla toplantılarda boy gösteriyor.
İsrail’in CENTCOM bünyesine alınması ve bu tatbikat, hem Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye ve nesnel müttefikleri olan Rusya, İran ve Çin’e yönelik bir gövde gösterisi hem de İkinci İsrail projesinde yeni bir atak olarak değerlendirilmelidir.