Doların tahtını millî paralar yıkıyor!
Umudunu ABD’ye bağlayan ve bu nedenle her millî muharebede yenilen ve sonra da karalar bağlayan dostlarımızın karamsarlığını yenmek için çok önemli bir gelişme yaşanıyor. Daha adil bir dünya düzeni kurmak, bir ihtimal olmaktan çıkıp adım adım gerçekleşiyor.
Ey Amerikaperestler uyanın! Doların dünya ticaretindeki seksen yıllık saltanatını yıkacak isyan dalgası yükseliyor.
2. Dünya Savaşı'ndan sonra 1944 Bretton Woods rejimi ile uluslararası değişim birimi yapılan Doların tahtı çatırdıyor!
Dahası, Doların hegemonyasının sona ermesi, başka bir para biriminin hegemonyasına girilmesini dayatmıyor. İngiliz Sterlini’nin yerini dolar almıştı. Ama dünya ekonomisi artık emperyalistler tarafından belirlenmiyor. Çok para birimli yeni bir ekonomik düzen kuruluyor. Tek kutuplu, Dolar hegemonyasındaki ekonomik düzenin yerini çok taraflı bir ekonomik düzen alıyor.
Bu hayırlı gelişme için dünya ölçeğinde, Dolar hegemonyasından kurtuluşta üç araç öne çıkıyor:
1. Milli Paralarla Ticaret,
2. Dolar veya Euro yerine, gelişmekte olan ülkelerin para birimi ile ticaret,
3. Doların yerini alacak yeni bir uluslararası para birimi yaratılması.
MİLLİ PARALARLA TİCARET DÖNEMİ
Doların saltanatını yıkan en önemli gelişme, millî para birimleriyle ticaretin yayılması. Ülkeler artık kendi aralarındaki ticarette, Dolar yerine millî paralarını kullanıyorlar.
Millî Paralarla Ticaret (MPT) uluslararası ticarette baskın eğilim haline geldi. Her yeni günde, yeni bir MPT anlaşması haberi alıyoruz. Son olarak İran ile Endonezya milli paralarla ticaret yapacağını duyurdu. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 23 Mayıs’ta Endonezya’yı ziyaret ederek Devlet Başkanı Joko Widodo’yla başkent Cakarta’da millî paralarla ticaret anlaşması yapıldığını duyurdu.
Bugün 60 ülke, Dolar yerine kendi millî para birimleriyle ticaret yapıyor. MPT, ABD'nin güneydeki uzun süreli müttefiklerinden Hindistan gibi ülkeler tarafından da uygulanıyor. Hindistan'ın şu anda 19 ülke ile MPT anlaşması bulunuyor. Hindistan, Ukrayna savaşının ardından Rusya ile ticaret konusunda Batı baskısına meydan okudu. Batı yaptırımlarını aşmak için Rusya’dan aldığı petrolün bedelini Hindistan Rupisi ile yapıyor. Dünyanın en büyük beşinci ekonomisi olan Hindistan, dolar talebini azaltmak için Rupi’yi uluslararası hale getirmeye çalışıyor.
2023'ün sonuna kadar Çin ile ticareti 200 milyar Doları aşması beklenen Rusya’nın ödeme birimi olarak Yuan’ı benimsemesi doların gücüne büyük bir darbe vurdu. Rusya Federasyonu Başbakanı Mişustin, 24 Mayıs’ta Pekin’de yaptığı açıklamada, 2021’de iki ülke arasında milli parayla yapılan ödemenin payı dörtte birken geçen yıl bu oranın üçte ikiye kadar yükseldiğini kaydetti. Rusya Merkez Bankası'ndan alınan son verilere göre, uluslararası ticarette Yuan’ın payı Ocak 2022'de %4 iken 2022 sonunda %23'e yükseldi.
Bloomberg’in bir raporuna göre ilk kez Şubat 2023'te aylık işlem hacminde Rusya'da en çok işlem gören para birimi olarak Doların yerini aldı. Aralarındaki fark Yuan lehine giderek açılıyor.
Benzer bir gelişme de BRICS’in sahalara tekrar dönen büyük gücü Brezilya ile de yaşanıyor. Brezilya ve Çin, Lula’nın Pekin ziyaretinde Yuan ile ticaret yapma planını hayata geçirdi. İki ülkenin ticaretinin tutarı 150 milyar dolar!
Güney Amerika’nın ikinci büyük ekonomisi Arjantin de 2023 yılı başından itibaren Çin'den ithal ettiği malların ödemesini ABD doları yerine Yuan ile yapmayı kararlaştırdı.
Nisan 2023'te Bolivya Devlet Başkanı Luis Arce, hükümetin uluslararası ticaretin yürütülmesinde ABD dolarına alternatif olarak Çin Yuanı’nın benimsenmesini aktif olarak değerlendirdiğini açıkladı.
23 Mart 2022'de Putin, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında uygulanan yaptırımların ardından "dost olmayan" ülkelerin (AB, ABD ve Japonya dahil) Rus gazını Rus Rublesi dışında başka bir para birimiyle satın almasını yasaklayan bir emir imzaladı.
Ağustos 2022'de Türkiye ve Rusya doğal gaz ticaretinde Ruble kullanılması konusunda anlaştı. Türkiye, İran ile ticaretini de milli paralarla geliştiriyor.
Şanghay İşbirliği Örgütü’nün 16 Eylül 2022’deki Semerkant Zirvesi’nde liderler ülkeleri arasındaki ticarette millî para birimlerinin kullanımını artırmak için adımlar atmaya karar verdiler.
ÜÇÜNCÜ PARA BİRİMİ KULLANIMI YAYGINLAŞIYOR
Dolardan kurtulmada ikinci araç ise, Dolar dışındaki bir para birimi ticaret yapmanın yaygınlaşması. Bu alanda Çin Yuan’ı, Hindistan Rupi’si ve Rus Ruble’si öne çıkıyor.
Ülkeler hangi para birimi çıkarına ise onu tercih ediyor. Örneğin Bangladeş, Rusya’ya borçlarını Çin Yuanı ile yapmak için anlaştı. Hindistan, Sri Lanka, Bangladeş ve Mısır başta olmak üzere Dolar sıkıntısı yaşayan ülkelere ticarette alternatif olarak kendi para birimini kullanmayı teklif etti.
Suudi Arabistan petrol ticaretinde Yuan'ı kabul etmeye başladı. Diğer Körfez Ülkeleri de petrol ticaretinde Yuan’ı kullanmayı tartışıyor. Önceleri, petrol sadece ABD doları cinsinden satılıyordu. Ancak, şimdi Yuan ile ticaret yükselen eğilim. Ağustos 2018'de Venezuela, petrolünü Euro, Yuan, Ruble ve diğer para birimleriyle fiyatlandıracağını açıkladı.
24 Kasım 2022'de Gana Başkan Yardımcısı Mahamudu Bawumia petrolü altınla satın almak için çalıştıklarını belirtti ve "Altının petrolle takas edilmesi büyük bir yapısal değişikliği temsil ediyor," dedi.
REZERVLER ARTIK DOLAR OLARAK TUTULMUYOR
Dolar cinsinden tutulan rezervlerin yüzdesi giderek azalıyor. Bloomberg'e göre, döviz rezervlerinde tutulan dolar yüzdesi 2001'de %73 iken 2023'de %58'e düştü. (1)
Doların rezerv döviz birimi olmaktan çıkarılmasının aşamaları var. İlk büyük çöküş 2008 kriziyle başlıyor. 2016’da hızlanıyor. Ukrayna savaşıyla birlikte en hızlı çöküş yaşanıyor.
Sadece 2022 yılında düşüş oranı %8. Bloomberg’in uzmanlarının hesaplamasına göre, son bir yılda rezervdeki dolar payının azalışının hızı 10 kat arttı.
ULUSLARARASI YENİ PARA BİRİMİ YARATMA HIZLANIYOR
Öte yandan, doların yerini alacak yeni bir uluslararası para biriminin yaratılmasına yönelik çalışmalar da hız kazanıyor. BRICS’in Ağustos Zirvesi’nde, üyeler arasında ticareti kolaylaştırmak amacıyla yeni bir para birimi oluşturma için önemli bir başlangıç yapılacak. BRICS şu anda dünya nüfusunun %41'ini ve dünyada üretilen mal ve hizmetlerin %31,5'ini oluşturuyor. BRICS’e yeni üyeler ise kapıya dizilmiş durumda.
Latin Amerika'da "Sur (güney)" olarak adlandırılan yeni bir tek para birimi ön kabul görmüştür. Latin Amerika'nın iki devi Brezilya ve Arjantin, dolara olan bağımlılıklarını azaltmak için ikili ticaretlerinde bu para birimini kullanmaya başlamak istiyor.
Doların tahtını yıkacak en önemli gelişme ise, dijital millî paraların yaygınlaşması olacak.
Çin bu alanda başı çekiyor. Blokzinciri teknolojisi temelinde geliştirilen dijital milli paraların değişiminde, bankalara ihtiyaç kalmayacak.
ZULMÜN ARTSIN Kİ TEZ ZAMANDA ZEVAL BULASIN!
ABD, ezilen dünya ile çatışmalarında, finansal gücünü kullanarak haydutluk yapabiliyor. Rusya’nın, Afganistan’ın Dolar cinsinden paralarına tek taraflı olarak el koyuyor. Çin ve Rusya’ya boyun eğdirmek için finansal sistemini silah olarak kullanıyor. Doların silah haline dönüşmesi, “uluslararası geçerli para birimi” olma özelliğini aşındırıyor. Teorik olarak “Evrensel bir mal” olarak işlev göreceği belirtilen Doların ABD’nin sopası haline getirme politikası doların tahtını çatırdatıyor.
ABD yönetiminin Dolara ilişkin tek taraflı eylem ve tercihleri, uluslararası piyasadaki mevcut Dolar krizini daha da şiddetlendiriyor. ABD geçen yıl faiz oranını sekiz kez arttırdı. Bu da dünya genelinde yüksek döviz kurlarına yol açtı. ABD hâkim sınıflarının keskin kalemi Fareed Zakaria da dolar kullanımındaki bu düşüşten ABD'nin kendisinin sorumlu olduğuna işaret ediyor. (2)
Büyük yazarımız Yaşar Kemal’in yaygınlaştırdığı bir Anadolu deyişinde olduğu gibi: “Zulmün artsın ki tez zeval bulasın!”
1. https://www.bloomberg.com/ news/articles/2023-04-18/de-dollarization-is-happening-at-a-stunning-pace-jen-says#xj4y7vzkg?leadSource=uverify%20wall
2. https://www.washingtonpost.com /opinions/2023/03/17/america-foreign-policy-lacks-flexibility/