Enerji faturası yüzde 80 yükseldi pahalılık kış aylarında da sürecek
Yılbaşında 50 dolar civarında bulunan Brent petrolün varil fiyatı şu günlerde 76 doların üzerinde seyrediyor. Yine yılbaşında 7.30 TL olan dolar kuru şu günlerde 8.65 TL'nin üzerinde. Kabaca bir hesap yaptığımızda Türk lirası cinsinden yılbaşında bir varil petrole 365 TL öderken, şu günlerde 657 TL ödüyoruz. Yüzde 80 oranında bir bedel artışı söz konusu. İstanbul Avrupa Yakasında yılbaşında 7.18 TL olan bir litre benzinin fiyatı şu günlerde 7.76 TL. Motorinin fiyatı da 6.57 TL'den 7.27 TL'ye yükseldi. Benzin fiyatında yüzde 8'lik, motorinde yüzde10'un üzerinde bir artış var. Eşel mobil uygulaması sayesinde devletin vergi alacağından feragat ederek akaryakıt pompa fiyatlarını düşüş tutmayı başardığını belirtelim. Oysa eşel mobilin devrede olmadığı petrol kaynaklı ürünlerden gaz yağı fiyatına baktığımızda yılbaşından bu yana yüzde 42 oranında, fuel oilin fiyatına baktığımızda yüzde 45, kalorifer yakıtı fiyatına baktığımızda da yüzde 48.5 oranında artış görüyoruz.
GAZ FİYATLARI EL YAKIYOR
Lojistik maliyetleri açısından kritik önemde olan akaryakıt fiyatları bir yana araç ve lastik fiyatları da son dönemde hızla yükseldi. İkinci el araç fiyatları eski dönemin sıfır otomobil fiyatlarına erişti. Akaryakıt pompa fiyatları eşel mobil uygulaması ile baskılansa da petrol fiyatının bu seviyelerde kalmaya devam etmesi ve Orta Vadeli Program'daki tahmin uyarınca dolar kurunun artması pompa fiyatlarına zammı gündeme getirebilir. Bunun yanında özellikle elektrik fiyatlarını doğrudan etkileyen doğalgaz faturasındaki hesap ise bir hayli kabarık. Yaz aylarında yapılan kademeli doğalgaz zamları ve yüksek elektrik zammı hem hanelerin hem işletmelerin maliyetlerini yukarı çekti. Dünya Gazetesinden Mustafa Kemal Çolak'ın “Ucuz doğalgaza akın var” başlıklı haberinde yer alan bilgilere göre, yılın ilk altı aylık döneminde doğalgaz ithalatımız geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 34.9 oranında arttı. Bütün dünyada hızla artan emtia fiyatlarından doğalgaz da nasibini alınca BOTAŞ, fiyatları sübvanse ettiği için tahminen ilk altı ayda 376 milyon dolar zarar yazdı. Yine ilk altı ayda doğalgaz tüketimimizdeki artış da yüzde 28 oldu. Habere göre, “Ocak ayında BOTAŞ’ın 177 dolardan aldığı 1000 Sm3 doğalgazın fiyatı, haziran ayında 215 dolar olarak ortaya çıktı. O tarihten sonra da hızlı artış kaydeden fiyatlar, içinde bulunduğumuz ay içinde 320 dolarlara seviyesine yükseldi.” Yani ocak ayından bu yana doğalgaz birim fiyatında da dolar bazında yüzde 80'lik bir artış söz konusu.
TL BAZINDA KATLANDI
Buna göre hem petrol hem doğalgaz faturamız yılbaşından bu yana yüzde 80 oranında zamlanmış durumda. Ancak doğalgazdaki artış dolar bazında olduğundan TL'ye çevirdiğimizde maliyetin boyutu daha da yükseliyor. Yılbaşındaki kura göre bin 292 TL olan bin Sm3 gazın fiyatı şu günlerde 2 bin 768 TL. Yani Türk lirası bazında faturamız yüzde 114'ün üzerinde. Merkez Bankası uzmanlarının Merkez'in Güncesi adlı blogda yayınladıkları “Elektrik ve doğalgaz fiyat artışlarının tüketici fiyatlarına dolaylı etkileri” adlı çalışmaya göre, enerji faturası sadece üretici fiyatları üzerinden değil dolayı olarak da tüketici fiyatlarına etki ediyor. Araştırmada, “TÜFE’de yer alan elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki artışların tüketici fiyatlarına dolaylı yansımaları da olabiliyor. Her ne kadar tüketici fiyatları endeksinde yalnızca konutta kullanılan elektrik ve doğalgaz fiyatları yer alsa da, örneğin, konuttaki fiyat ayarlamaları ticarethanelerdeki enerji fiyatlarını da etkileyebiliyor. Bu kanalla da hizmetler, temel mallar veya işlenmiş gıda gibi grupların fiyatları üzerinde de dolaylı etkiler gözlenebiliyor” tespitine yer veriliyor. Döviz kurlarındaki artış devam ederse yaz aylarında yaşadığımız gibi hem gaz fiyatlarına hem de elektrik fiyatlarına bir artış gelmesi beklenebilir. Bu da hem üretim, hem lojistik hem de perakende ticaret tarafında nihai ürün fiyatlarının zamlanmasını beraberinde getirir. Merkez Bankası'nın dün 100 puanlık faiz indirimin ardından dolar kurunun 8.65 TL'den 8.80 TL'ye doğru hızla yol alması yukarıda hesapladığımız enerji faturasının daha da kabarması anlamına geliyor.