'Engelini bilmiyorduk' diyerek işten attılar
Toplum yararına programından faydalanarak Şırnak İşkur ve Cizre Kaymakam’lığı noter huzurunda çekiliş yapmak suretiyle engelli bireylerin kamuda çalışmasını sağlamaktadır.
İlçede yaşayan çoklu engel gurubunda yer alan Özgür Tosun yıllarca sağlık sorunları ile mücadele edip uzun ve engebeli bir eğitim sürecinden sonrada iş sahibi olmak istiyordu. Bağımsız bir yaşam sürdürmenin hayalini kuruyordu. Ayakları üzerinde tek başına, kimseye muhtaç olmadan yaşamak her engelli birey gibi Özgür’ünde hayaliydi.
Özgür Tosun üç ay önce Cizre’de BİM marketler zincirinde engelli kontenjanında işe başlamış ve çok sevinmişti. Kendi ekmeğini kazanmanın gururunu yaşıyor ve psikolojik olarak da iyi hissediyordu. AVM de çalıştığı süre zarfında fazla çalıştırıldığını, gücünden fazla işler verildiğini ve bazı mesai arkadaşları tarafından baskı yapıldığını dile getirerek mobbinge uğradığını ama yine de bir işi olduğu için olup bitenlere katlandığını belirtiyordu. Ancak yine terslikler peşini bırakmıyordu. BİM AVM yetkilileri, biz senin engelliliğinden kaynaklı başında cihaz olduğunu bilmiyorduk. Yoksa seni işe almazdık diyerek, deneme süreci bahanesi ile işten çıkardılar.
Özgür bu çıkarılmayı ve ayrımcılığa uğramanın psikolojisini tekrar yaşamaya başladı. Sürekli ailesi ile yakın çevresine işten çıkarıldığı için çok üzgün ve kızgın olduğunu dile getiriyordu.
Özgür Tosun, Şırnak’ın Cizre ilçesinde 28 Mart 2024 tarihinde gerçekleştirilen 314102 numaralı TYP programı engelli kapsamında çalıştırılmak üzere kurada ismi çıktı.Yeni bir iş yeni bir umut deyip işine sıkıca sarıldı. 29 Mart 2024 tarihinde işe başlayarak 29 Nisan 2024 tarihine kadar Cizre Devlet Hastanesinde temizlik görevlisi olarak çalıştı.
29 gün çalıştığı hastaneden gelen bir telefonla işten çıkarıldığını öğrendi. Bir aydır devlet hastanesinde çalışmak üzere resmi prosedürleri tam olarak yerine getirdiği, hastanenin giriş ve çıkışlarda yapılması zorunlu olan imza sirküsünede imza atmasına rağmen SGK girişinin dahi yapılmadığını söylüyor. Yetkililer kendisine ulaşamadıklarını ve bu bahane ile iş çıkışının yapıldığını, iş yerinden ilişiğinin kesildiğini iletiyorlar.
Bu noktada aklımıza şöyle sorular gelmektedir. 29 gün boyunca çalışma çetelesine imza atan bir kişi demek ki hastanede bulunuyor. Kendisine nasıl oluyorda ulaşılamıyor?
SGK primsiz işçi çalıştırmak suç değil mi?
Diğer başka soru ise ödenmeyen SGK primi? Soruyorum, Sosyal Güvenlik Kurumu bu durumda nasıl bir yol izleyecek?
CİMER ne yapacak?
Özgür Tosun yaşadığı bu hak ihlalini 29 Nisan 2024 tarih ve 2401515655 başvuru numarası ile dile getirmiştir. Ne yazık ki hali hazırda bir geri bildirim almadı.
Umarız Özgür Tosun en kısa sürede işine döner ve hakları tam olarak kendisine yeniden geri verilir.
BM ÜYESİ OLAN ÜLKELER
Sosyal model, engelliliği bir hastalık durumundan çıkarmış ve diğer insanlarla beraber toplumsal hayatın bir parçası olmalarını sağlayacak yaklaşımı ortaya çıkarmıştır. Fakat yerine getirilmesi gereken sorumluluklar “hak” anlayışı üzerinden değil, devletin görevi olarak tarif edilmiştir.
BM engellilerin haklarına ilişkin sözleşmedeki bazı maddeler;
- İşe alım ve istihdam edilme koşullarında, istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dahil olmak üzere, istihdama ilişkin her hususta, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklar;
- Fırsat eşitliği, eşit değerde işe eşit ücret ilkesi, tacizden korunma ve mağduriyetin giderilmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları dahil olmak üzere diğer bireylerle eşit koşullar altında adil ve uygun çalışma koşullarının sağlanmasına ilişkin olarak engellilerin haklarını korur;
- Engellileri kamu sektöründe istihdam eder
- Engellilerin çalıştığı işyerlerinde makul düzenlemelerin yapılmasını sağlar;
- Engelliler için mesleki rehabilitasyon, işte kalma ve işe dönüş programları yürütür.
- BM Engelli Hakları Komitesi 2019 yılı Türkiye Nihai Gözlem Raporunda engellilerin istihdamı konusunda Türkiye’ye aşağıdaki eksiklik tespitlerinde ve önerilerde bulunulmuştur;
Komitenin endişe duyduğu konular;
- BM Engelli Hakları Komitesi- Nihai Gözlem Raporunda İstihdam
- Engelliliğe dayalı ayrımcı politikaların uygulanması, engelli bireylere işgücü piyasasında istihdam fırsatları yaratmak yerine bilhassa zihinsel ya da psiko-sosyal engelli bireyler için korumalı işyerlerinin teşvik edilmesi. Bireyselleşmiş destek ve makul düzenlemeler sunmayan ve makul düzenleme standartlarına uymayan işyerlerine uygulanan etkili yaptırımlar hakkında yeterli bilgi olmaması.
Komite tarafından yapılan değerlendirme ve önerilere karşın engellilerin istihdamı konusunda Türkiye’de var olan durum ise şu şekildedir:
Engellilerin istihdam edilmesinde devlet politikalarının olmaması veya olan düzenlemelerin ise hayata geçmemesi sorunu ile karşı karşıyayız. Yasal düzenlemeler ve bunların hayata geçmesi ve bu sürecin farklı toplumsal aktörler tarafından denetiminin sağlanması gerekmektedir.
Ülkemiz mevzuat ve kurumsal yapılanma açısından ya yetersiz ya da dağınık ve engellilerin ulaşımına uzak durumdadır. Engelli bir bireyin kendisi ile ilgili haklara ulaşması için; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, SGK, İŞKUR, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, belediyeler, valilikler, kaymakamlıklar vb. gibi kurumların ayrı ayrı kapılarını çalması gerekmektedir.