Erciyes dağı kadar inşaat atığı

Kahramanmaraş depreminin üzerinden zaman geçince, yaralar henüz taze olmakla birlikte depremin yarattığı ekonomik zarar ve arkasından neler yapılacağı konuşulmaya başlandı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilileri deprem bölgelerindeki atığın hacminin Erciyes dağı boyutlarında olduğunu açıkladılar. 230 milyon ton atık ve bu atığın 11 milyon 500 bin kamyon olarak taşınabileceği hesaplanıyor. Bu büyüklüklerin boyutunu sadece bu işin içindeki insanlar anlayabilir. Bu inşaat atıklarının nereye atılacağı ise ayrı bir sorun.

***

Deprem ile ilgili diğer bazı büyüklüklerde paylaşılmaya başlandı. Hepimiz biliyoruz bu deprem 10 ilimizi ve 13 milyon 500 bin yurttaşımızı etkiledi.

Bu 10 ilimizin ekonomik büyüklüğünü ise; en son TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) 2021 yılı GSYH’nın şehirlere payları listesinden çıkarırsak aşağıdaki tabloya ulaşıyoruz.

2021 yılı Türkiye toplam GSYH rakamının içinde bu 10 ilin büyüklüğü yüzde 9.31 yuvarlak hesap yüzde 10 olarak deprem bölgesinin ekonomik büyüklüğünü görebiliriz. Bu 10 il içinde en büyük il ise yüzde 2.05 büyüklük ile Gaziantep ili. 10 ilimiz içinde sanayi bölgesi ve il merkezi en az etkilenen ilimiz ayrıca.

Deprem ile ilgili yurt dışından da bazı hesaplamalar gelmeye başladı. Amerikan bankası JP Morgan’ın yaptığı tahmine göre oluşacak ekonomik tahribat Türkiye’nin GSYH’sının yüzde 2.5’i oranında olacak. Bu da 25 milyar dolar dolaylarında bir hasar olarak karşımıza çıkıyor.

25 milyar doları Türk lirası karşılığı ise 470 milyar TL dolaylarında. Türkiye 2022 yılı sonunda kabul ettiği 2023 yılı bütçesinde bu yılki bütçe açığının 660 milyar TL olacağını kabul etmişti. Yani Türkiye’de deprem olmasaydı da zaten 660 milyar TL borçlanarak bu yılı ancak geçireceğini tahmin etmişti.

***

Diğer rakamlara gelince; depremin etkilediği 10 ilin ihracat içindeki payı yüzde 8.5 düzeyinde. İhracatın depremin etkilediği ana merkezi Gaziantep Organize Sanayi ve diğer organize sanayi bölgelerinin depremden çok fazla etkilenmediğini düşünürsek ihracatın üzerinde belki Kahramanmaraş'taki iplik tesislerinde yarattığı hasar etkili olabilecektir.

Deprem bölgesinin toplanan toplam vergilerdeki payı ise yüzde 5. Yapılan hesaplamalarda Türkiye’de 2022 yılında toplanan vergi geliri 2 trilyon 353 milyar TL. Bunun yüzde 5’i 117 milyar 650 milyon Türk lirası. 15 Şubat akşamı ulusal TV’lerin ortak yayınında toplanan bağışlar 115 milyar TL’ye ulaştı.

***

En son veri ise biraz düşündürücü. Depremden etkilenen 10 ilin toplam istihdam içindeki payı yüzde 11. Toplam istihdam içindeki payı yüzde 11 olmakla birlikte bu iller toplamı aynı zamanda işsizliğin en yüksek olduğu iller.

Bu veriler bizim depremle ilgili, depremden sonra yapmamız gerekenler konusunda bir fikir

veriyor. Buralara, zaten fay kırıldı, 500 yıl daha böyle yıkıcı deprem olmaz dememek gerekmektedir.

Türk Milleti ve Türkiye Cumhuriyeti devleti bu yıkıntıların altından kalkacak güce sahiptir.

Türk Milleti birlik olarak devletinin çatısı altında toplanmaktadır.