Ferroptoza bağlı şiddetli COVİD-19 Akciğer Hastalığı
Son birkaç yılda araştırmacılar SARS-CoV-2'nin COVID-19'a nasıl sebep olduğuna dair sayısız ayrıntıyı ortaya çıkardı. Ancak SARS-CoV-2 enfeksiyonunun ciddi akciğer belirtilerine neden olduğunun altında yatan mekanizmalar tam olarak anlaşılamadı. Bu da tedavi seçeneklerini kısıtlıyor.
Bazı ciddi COVID-19 vakalarında akciğerler aşırı hasara uğrar ve bu da pnömoni, inflamasyon ve akut solunum sıkıntısı sendromu gibi yaşamı tehdit eden bir dizi duruma neden olur. Akciğerlerde oluşan bu geniş kapsamlı reaksiyonların temel nedeni belirsizliğini koruyor. Bununla birlikte, COVID-19 hastalarında hiperferritinemi ve bozulmuş akciğer demir homeostazisi, demire bağımlı hücre ölümü olan ferroptoza işaret etmekte…
FERROPTOZUN İŞLEVİ
Yeni bir çalışma, ferroptozun, COVID-19 akciğer hastalığının altında yatan ana hücre ölüm mekanizması olduğunu ortaya koydu. Bu çalışmada, COVID-19 akciğer otopsilerindeki immün boyama ve lipidomik analizin, ölümcül vakalarda transferrin reseptörü 1 ve malondialdehit birikimi dahil olmak üzere ferroptoz belirteçlerinde artışları ortaya çıkardığı belirtildi. Bulgular, ferroptozu terapötik ilaç adaylarıyla kasıtlı olarak durdurmanın, COVID-19 sonuçlarını iyileştirebileceğini gösteriyor.
Çalışmanın sonuçları Nature Communications'da "Ölümcül COVİD-19 akciğer hastalığı ferroptoz içerir" başlığıyla yayımlandı.
Columbia Üniversitesi Biyoloji ve Kimya bilimleri bölüm başkanı Dr. Brent Stockwell, "Bu bulgu, COVID-19'un vücudu nasıl etkilediğine dair anlayışımıza önemli bilgiler kattı. Böylece hastalığın yaşamı tehdit eden vakalarıyla mücadele etme yeteneğimiz önemli ölçüde gelişecek" dedi.
COVID-19 akciğerlerinde metabolizma ve ferroptozla ilgili lipitlerde düzensizlik görüldü. Araştırmacılar, ciddi COVİD-19 akciğer patolojisiyle ilişkili ferritin hafif zincirinde artış buldu. Daha özgün olarak aşırı demir yükünün hem birincil hücrelerde hem de kanserli akciğer epitel hücrelerinde ferroptozu teşvik ettiğini belirttiler. Ek olarak, erkek Suriye hamsterlerinin kullanıldığı bir COVID-19 akciğer hastalığı modelinde, ferroptoz belirteçlerinin akciğer hasarının boyutuyla güçlü bir şekilde ilişkili olduğu görüldü.
HER ZAMAN ÖLÜMCÜL DEĞİL
Ferroptoz, ilk olarak 2012 yılında Dr. Stockwell tarafından rapor edilmiştir. Ferroptoz, hem hastalık durumlarında hem de yaşlanma gibi normal süreçlerde meydana gelen ve hücrelerin içlerindeki molekülleri parçalamalarını içeren en yaygın hücre ölümü türünden farklıdır.
Ferroptoz yıkıcı olabilse de, son araştırmalar ferroptozun kasıtlı olarak uyarılmasının, aşırı hücre büyümesinin tehlikeli bir şekilde meydana geldiği kanser gibi hastalıkları önleyebileceğini göstermekte… Öte yandan ferroptozu engelleme yeteneği, COVID-19 akciğer hastalığında olduğu gibi, meydana gelmemesi gereken hücre ölümüyle mücadelede hekimlere yeni yollar sunabilir.
Dr. Stockwell, “Yeni bulguların, birçok vakada hâlâ sağlık sonuçlarını azaltan ve ölümle sonuçlanan bu zararlı hastalıkla yüzleşme yeteneğimizi geliştirebileceğini umuyoruz” dedi.
Bilgi Kutusu: Feroptoz, non-apoptotik demir bağımlı bir programlı hücre ölümü çeşididir. Morfolojik, biyokimyasal ve genetik olarak diğer programlı hücre ölümü çeşitleri olan apoptoz, nekroz ve otofajiden farklıdır. Hücre içi demire bağlı olmakla birlikte diğer hücre içi divalen metallere (Cu2+, Mn2+, Ni2+ ve Co2+) bağlı değildir. Bu yolak ilk kez RAS mutant tümör hücrelerinde 2012 yılında tanımlanmıştır.
Orijinal makale erişim sayfası: https://www. nature.com/articles /s41467-024-48055-0