Fortune Global 500 (2022)
Fortune dergisinin dünyanın en büyük şirketlerini satış gelirlerine göre sıraladığı çizelge 32. kez yayınlandı. Kısaca bakalım.
GENEL GÖRÜNÜM
33 ülkeyi temsil eden Fortune Global 500 Şirket (FGBŞ) çizelgesindeki şirketlerin toplam yıllık satış geliri 2021’de yüzde 19 artışla (çizelgenin tarihindeki en büyük artış olmuş!) 37,8 trilyon USD olmuş! Bu da dünya GSYİH’nın (yaklaşık 95 trilyon USD) yaklaşık yüzde 40’ına karşılık geliyor. FGBŞ’nin istihdamı yaklaşık 69,6 milyon kişi. FGBŞ’nin toplam kârı yaklaşık 3,1 trilyon USD. Çalışan başına kâr yani işgücü kâr verimliliği de yaklaşık 44.520 USD oluyor (2019’da bu rakam 29.500 USD idi).
FGBŞ’NİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMINDA ÇİN’İN ABD’Yİ SOLLAMASI
Fortune Global 500 Şirket (FGBŞ) çizelgesinde 2001’den bu yana şirketlerin coğrafi dağılımı ciddi ölçüde değişiyor. Çin’in küresel şirketlerinin FGBBŞ içindeki sayısı 2001’de sadece 10 iken, 2021’de 136’ya çıkmış! Aynı dönemde Avrupa bazlı şirketlerin sayısı da 158’den 143’e düşmüş!
Başta 136 şirketle Çin geliyor ama Tayvan’ı da 9 şirket ile eklesek mi acaba? ABD ise 124 şirketle ikinci sıraya düşmüş vaziyette ve zaten 2002’den beri paraşütü açılmadığından hızlı bir düşüş gösteriyor! Eh, Çin tipi sosyalizm yani sol olunca sollama er geç oluyor. Biden şimdilerde “solmak ya da solmamak, işte bütün mesele bu” repliğini yineliyordur. Çinli şirketlerde kamu payı da oldukça yüksek!
Fortune derginin FGBŞ sayısının (Ağustos-Eylül 2022) kapak resmi de bunu vurguluyor, 500 rakamı sola doğru yatık tasarımlanmış, ABD içinse yamulma da diyebiliriz. ABD’ye Ezginin Günlüğü’nden bir türkü yakışır: “…Sağ yanımda yaram var, sol yana dönder beni…”
Çin ve ABD arasında amansız bir teknoloji savaşı birçok cephede süregeliyor.
Diğer ülkelere bakarsak, sırayla Japonya (47), Almanya (28), Fransa (25), Birleşik Krallık (18), Güney Kore (16), İsviçre (14), Kanada (12), Hollanda (11), Tayvan (9), Hindistan (9), İspanya (8), Brezilya (7), İtalya (5), Avustralya (3), İrlanda (3), Rusya (4), Singapur (3), Meksika (2), İsveç (2), Danimarka (2), Belçika (2) ve ardından birer şirketle Norveç, Finlandiya, Malezya, Tayland, Polonya, Avusturya, , Lüksemburg, Endonezya ve Türkiye geliyor.
İLK 10 ŞİRKET
Bu on şirketi sırayla görelim:
İlk sıradaki Walmart 572,8 milyar dolarlık satış geliriyle birinciliğini 9.yılda da korumuş! Bizim Fortune Türkiye 500 Şirket’in (FTBŞ) toplam satış geliri 2021’de 3 trilyon 212 milyar TL. olmuş. Bu tutarı ortalama dolar kuru (yaklaşık 8,86 TL.) ile dolara çevirip (yaklaşık 362,5 milyar USD) bunu Walmart ile kıyaslarsak, FTBŞ’ın toplam satış geliri bir Walmart etmiyor! Ardından gelen Amazon 2020’de 3. iken 2021’de ikinciliği almış. Çin’in enerji devleri ilk beşi tamamlıyorlar.
Bu on şirketin yarısı enerji, petrol ve otomotiv! Çin şirketlerinde yüzde 50’den fazla hisse kamunun! Saudi Aramco 14. iken 6. sıraya çıkmış!
ŞAMPİYONLAR
Satış gelirlerindeki artışta yüzde 274,9 ile başı çeken şirket Cenovus Energy (Kanadalı Petrol ve doğalgaz üretim, rafineri ve dağıtım şirketi)! Kârda başı çeken ise yaklaşık 105,4 milyar USD ile Saudi Aramco (bkz.https://seyler.eksisozluk.com/dunyanin-en-degerli-sirketi-saudi-aramco-nasil-kuruldu-ve-bugunlere-geldi).
YA TÜRKİYE?
Ülkemizi FGBŞ çizelgesinde 21 yıldır temsil eden tek şirket Koç Holding. Şirket 467. iken bu yıl 357. sıraya çıkmış. Satış geliri yüzde 49 artışla yaklaşık 39 milyar USD’a çıkmış. 2021’de toparlanma! Kâr da yüzde 29,4 artışla 1,7 milyar USD olmuş. Koç Holding’in istihdamı 105 bin 908 kişi; kişi başına kârı 16.143 USD (bu rakam 2019’da 8.321 USD idi).
SONSÖZ
ABD’nin Çin’i niye tehdit gördüğünü şimdi anlamak daha kolay galiba. Bill Clinton’un seçim savsözü neydi: “O dediğin ekonomi aptal”!