Gençlerin gönenci (refahı) ve işletmeler

Bir ‘19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nı daha geride bıraktık. Biz de ekonomik açıdan bakalım.

GENÇLERİN REFAHININ ÖLÇÜMÜ

Atatürk’ün geleceği gençlere emanet ettiğini (O’nun ‘Gençliğe Hitabesi’nin altını çizerek) anımsadığımızda gençlerin geleceği de geliyor usumuza haliyle!
Gençlerin gönenç durumunu değerlendiren çok çalışma var. Bunlardan biri de Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi’nin (CSIS) yaptığı ‘Global Gençlik İyiolma Hali -esenlik- Endeksi’ çalışmasıdır. Bu çalışmada gençlerin yaşam niteliğini ölçmek için belirlenen altı ayrı alanda 40 gösterge ile 30 ülke inceleniyor. Bu altı alan şunlar: Yurttaş katılımı / ekonomik fırsat / eğitim / sağlık / bilgi ve iletişim teknolojisi / Güvenlik ve selamet. Türkiye bu endekste genel puanı itibariyle ikinci yarıda yani 30 ülke arasında 18’inci! ‘Beterin beteri var’ desek mi?
Diğer bir ölçüm ise, Mohammed Bin Salman Vakfı tarafından yapılan ‘Uluslar Topluluğu Global Gençlik Gelişim Endeksi (GYI)’. Bu endekste iki alt endeks var: Gelecek için temeller (Beceriler ve eğitim, girişimcilik ve çalıştırılabilirlik, küresel yurttaşlık ve liderlik, sağlık ve esenlik –iyi olma durumu-biçiminde dört anahtar alandan oluşuyor) / Gençlik gelişimi için ekosistem (Yenilik kapasitesi, ekonomik dinamizm, alt yapı ve bağlantısallık, güvenlik ve yönetişim biçiminde dört anahtar alandan oluşuyor).
30 ülkede gençlerin gelişimiyle ilgili bu sekiz alanda göstergeler kullanılarak ölçüm yapılıyor. 2022 yılı raporunda Türkiye, 30 ülke arasında 100 üzerinden 53,96 puanla 13. sırada yer alıyor. Vasatlıktan kurtulamıyoruz bir türlü! Kader mi?
TÜİK’e göre (2021), 13 milyon dolayındaki 15-24 yaş arası gençlerin içinde yüzde 24,7 oranındaki bir grup NEET (Ne eğitimde ne istihdamda) olarak gözküyor. 3,2 milyon kişi düzeyindeki NEET, kendilerini çoğunlukladüş kırıklığına uğramış, kaygılı, mutsuz ve güçsüz hissediyorlarmış!

GENÇLİĞİN FITRATINDA MI VAR ACABA?

Kariyer platformu Youthall’un ikincisi gerçekleştirilen ‘Gençlerin Beklenti ve Yönelimleri’ araştırmasında (Mart 2023) sonuçlardan bir demet: Geçim kaynağı bağlamında gençlerin yüzde 66’sı ailesinden harçlık alıyor, gençlerin yüzde 75’i stresli, gençlerin üçte birinden fazlası ülke fark etmeksizin yurt dışına gitmek istiyor vb. Pek iç acıcı değil durum. Dolu yağıyor, fırtına var!
Kurtuluş STEAM yaklaşımının (Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Sanat-Matematik) başat olduğu bir toplumcu ekonomide! Tabii kurmayı isterseniz! İstemek yetmez, yapmak için saflara!
Dünyada her 100 çalışanın yüzde 25’i Z kuşağından, yüzde 35’i Y kuşağından imiş. Bu kuşakların tanımlanmasıyla ilgili tartışmalar çok, onları bir yana koyalım, konumuz o değil. Meraklısı dipnotta verilen yayınlara bakabilir.
Peki, bu Y ve Z kuşağı (1995-98 gibi doğanlar) gençlerinin beklentileri ve düşünceleri nelerdir? Deloitte şirketinin 2022 Y ve Z Kuşağı Araştırması’nda şöyle:
‘Bu iki kuşaktaki gençler, yaşam maliyeti, iklim değişikliği, gelir dağılımı eşitsizliği, jeopolitik çatışmalar konusunda endişeliler; toplumsal değişimleri yönlendirmeye kararlı gözüküyorlar; finansal kaygı, iş/yaşam dengesi eksikliği ve sürekli yüksek stres düzeyleri gibi günlük yaşam zorluklarıyla mücadele ediyorlar.’
Araştırmada ‘ekonomik durum, sosyo-politik durum, kişisel maddi durum, çevre, işletmenin genel topluma etkisi’ olarak beş değişkene ait verilen puanların toplamı bir endeks puanı olarak hesaplanmış. 100 üzerinden bu endeks puanlarına globaldeki (G) ve Türkiye’deki (T) puanlar olarak bakalım: Y kuşağı: 35 (G) / 19 (T); Z kuşağı: 36 (G) / 21 (T). Globalde Z kuşağı puanı değişmemiş, Y kuşağı puanı +1 puan artmış. Türkiye’de Z kuşağı’nın puanı -8 puan düşmüş, Y kuşağının puanı -7 puan düşmüş. Bardağın dolu tarafına baksalar böyle olmazdı, bardağın beşte biri dolu oysa ki, beşi bi yerde olacak hali yok ya. Kısmet!

GENÇ DOSTU ŞİRKET MESELESİ

Gençler eğitimlerini bitirince, ya da şimdi yeni moda olan daha öğrenciyken girişimci olup, kendi işlerini kurabilmektedirler. Bir şirkette iş arayan gençler için şirketler acaba ne kadar genç dostu şirketler?
inbusiness dergisi her yıl bir genç dostu şirketler dosyası hazırlıyor. Bu yılki araştırmada da 60 genç dostu şirketten özet bilgiler sunulmuş (meraklısı derginin Mayıs 2023 sayısına bakabilir). Birkaç örnek cımbızlayalım. Örneğin, Mehmet Zorlu Vakfı MEF Üniversitesi ile birlikte Yet-Gen 21. Yüzyıl Yetkinlikleri Eğitim Programı yürütüyor. Yanı sıra Bayer’in ‘Bilimle Buluş’ projesi, Amgen Türkiye’nin ‘Biyoteknolojik Fikirler’ projesi, ATP şirketinin ‘Genç Yetenek’programı, Doğuş Teknoloji’nin ‘Geleceğe Giriş Yetenek’ programı bunlar arasında sayılabilir. Bu arada ilginç bir bilgi olarak paylaşalım: GittiGidiyor adlı şirkette ilginç bir yönetici pozisyonu da var: CPCO (Chief People and Culture Officer) yani eski adıyla insan kaynakları müdürü ama adı değişmiş ve ‘İnsan ve Kültür Tepe Yöneticisi’ olmuş.

SONSÖZ

Pek iç açıcı bir durumla karşı karşıya olsaydık keşke! Ama öyle değilse, çözümün bir parçası olmak gerek, sorunun değil. Çözüm yani kurtuluş STEAM yaklaşımının (Bilim-Teknoloji-Mühendislik-Sanat-Matematik) başat olduğu bir toplumcu ekonomipolitik düzende! Tabii kurmayı isterseniz! İstemek yetmez, yapmak için saflara! Benjamin Disraeli’nin bir sözü vardır:”Yeteneksiz ama iradeli gençler, yetenekli ama iradesiz gençlerden daha başarılı olur”. Elbette bu ikisi bir arada olursa tahin-pekmez gibi yeme de yanında yat!
Dipnot: Z kuşağı (Kaynak Yayınları); Z Bir kuşağı Anlamak (Evrim Kuran); Z Kuşağı Ekonomisi (J.Dorsey); İşte Z kuşağı (İstanbul Kültür Üniversitesi Yayını) vd.