Hollywood batarken Çin sineması yükseliyor

Çin’in Bahar Bayramı’nda film izleme rekoru kırıldı. Yerli sinema tarihinde en yüksek hasılat yapılan Çin Yeni Yılı tatili oldu.
Çin Film İdaresi, 10 Şubat'tan 17 Şubat Cumartesi gününe kadar olan tatil döneminde 163 milyon biletten, 8,02 milyar yuan (1,12 milyar dolar) hasılat elde edildiğini açıkladı. Bu gelirin geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 26,36 artış gösterdiğini duyurdu. Daha iyi biri olmak için çabalayan aşırı kilolu bir kadının başrolündeki komedi filmi “Yolo”, 2,72 milyar yuan (yaklaşık 400 milyon dolar) gişe hasılatı ile birinci oldu.
Çin’in en büyük biletleme hizmeti şirketi Maoyan tarafından hazırlanan bir rapor, seyircilerin yüzde 39,2'sinin memleketlerine dönerken veya seyahat ederken sinema bileti satın aldığını ve bunun son dört yılın en yüksek oranı olduğunu ortaya koyuyor.
Bir önemli bilgi de seyircilerin dağılımında. Rapor’a göre, toplam gişe hasılatının yüzde 58,9'u Pekin, Şanghay, Guangzhou gibi büyük şehirlerde değil üçüncü ve dördüncü kademe şehirlerde elde edildi. (1)

HOLLYWOOD 2012’DE BİRİNCİYKEN GEÇEN YIL LİSTEYE GİREMEDİ

2012 yılında Çin'deki en çok izlenen on filmin yedisi Hollywood'dan geliyordu. Geçen yıl, Çin'de en yüksek hasılat yapan on filmden oluşan listeye tek bir ABD yapımı film bile giremedi.
New York Times'ın 23 Ocak 2024 tarihli haberine göre, Çin'in 2023 yılı için en yüksek hasılat yapan ilk on filmi arasında Hollywood'un gişe rekorları kıran hiçbir filmi yer almadı. Son 30 yılda listeye tek bir ABD filminin bile giremediği ikinci dönem oluyor.
2023’te Çin film piyasası gişede 55 milyar yuan (yaklaşık 8 milyar dolar) hasılat elde etti ve bunun yüzde 83,77'si yerli yapım filmler tarafından sağlandı. Bu hasılat son dört yılın zirvesiydi. Buna karşılık, yabancı filmler Çin pazarında toplam sekiz milyar yuan (1,1 milyar dolar) hasılat elde ettiler.
Hollywood sinemasının Çin’deki düşüşü sadece ilk on film ile sınırlı değil.
2023 yılında dünya çapında en çok hasılat elde eden film 1,4 milyar dolar ile Barbie olurken buna Çin’in katkısı sadece 252 milyon Yuan (35 milyon dolar) olmuş.
Super Mario Bros. filmi ise 1,3 milyar dolar hasılatla ikinci olurken, bunda Çin’in payı ise sadece 171 milyon yuan (24 milyon dolar) olarak kaydediliyor. (2)
Öte yandan, Çinli ünlü Yönetmen Zhang Yimou'nun “Full River Red” ve “The Wandering Earth II” gibi Çin filmleri dünya çapında yedinci ve sekizinci sırada yer aldı.
Maoyan'a göre, Hollywood filmleri 2019'dan itibaren düşüşe geçerek bugünke duruma geldi.
2023’teki gerilemede Kovid-19 salgınının etkisi olsa da bu eğilim, ABD hükümetinin Çin teknoloji ve ekonomi sektörlerini açıkça hedef alması ve Çin’i baş düşman olarak ilan etmesiyle aynı döneme denk geliyor.

ÇİN SİNEMASININ YÜKSELİŞİ

Çin, 2019'da toplam 9,2 milyar dolarlık etkileyici bir gişe geliri elde ederek en büyük film pazarı olan ABD'yi geride bıraktı. Bu başarı, devlet desteği, yerli gişe rekortmeni filmlerin yükselişi ve ülke genelinde artan sinema salonu sayısı gibi unsurlarla açıklanıyor.
Çin'in uzun tarihi ve zengin kültürü, dünyanın dört bir yanındaki izleyicilerde yankı uyandıran etkileyici hikayelerin yaratılması için mükemmel bir imkân sağlıyor.
Çin’in film endüstrisi bu imkânı değerlendirerek tarihi dramalardan romantik komedilere kadar çok çeşitli türlerde filmler üretiyor.
Çin hükümeti de film endüstrisinin desteklenmesi ve teşvik edilmesinde hayati bir rol oynuyor. Yabancı film kotasının 2012'de genişletilmesi ve Çin Film Grubu Şirketi'nin kurulması gibi politikalar, Çinli ve uluslararası film yapımcıları arasındaki işbirliğini kolaylaştırarak uzmanlık ve kaynak alışverişine olanak sağlamış. (3)
Çin'deki film endüstrisi hızla gelişiyor ve uluslararası etkisi artıyor. Çin filmleri artık dünya çapındaki saygın film festivallerinde ödüller kazanıyor.
Çin'de film endüstrisinin hızla büyümesi, ülkenin yaratıcı yeteneklerinin, zengin kültürel mirasının ve destekleyici hükümet politikalarının bir sonucu.

MİLLİ DUYGU GÜÇLENİYOR

Çinli sinemaseverlerin yaş ortalamasının 30 civarında olduğu saptanıyor. Çin'deki ekonomik ve toplumsal gelişmenin, kentleşmenin artması, millî kimlik duygusunun daha olgun bir hale gelmesine katkıda bulunmuş. Çin vatandaşları vatanseverliği ve insanseverliği yansıtan temaları tercih ediyor.
Son yıllarda, Çinlilerin bakış açısına göre, Hollywood'un gişe rekortmeni filmleri, görsel gösteri bombardımanının yanı sıra, bir yenilik duygusu getirmekte başarısız olmuş, sadece sıkıcı seriler sunarak estetik yorgunluğa yol açmıştır.
Hollywood filmlerinin pazardan silinmesinin nedeni, onların iddia ettiği gibi “yabancı düşmanlığı”ndan kaynaklanmıyor.
Çinli izleyicilerin yabancı filmlere ilgisi artarak yükseliyor. Çin halkının en soğuk duygular beslediği Japonya’nın filmlerine gösterilen bu tutumun kanıtı olarak değerlendirilebilir. 2023 yılında “Suzuya'nın Yolculuğu” ve “İlk Smaç” gibi Japon filmleri Çin gişelerinde kayda değer başarılar elde etti.
Suzuya'nın Yolculuğu, gişede 807 milyon yuanı (112,7 milyon dolar) aşarak Çin'de şimdiye kadar en yüksek hasılat elde eden Japon filmi oldu. (4)

HOLYWOOD ÖLÜYOR!

Yurt içinde mali kriz noktasına ulaşmış ABD film endüstrisi, Çin pazarını hedefleyerek büyük stüdyolar kurdu, denizaşırı izleyicilere hitap ettiği düşünülen sığ ama görsel olarak heyecan verici efektlerle dolu sabun köpüğü gösteriler üretmeye odaklandı. Ancak, Çin pazarının tıkanmasıyla, Hollywood’un daha büyük bir ekonomik krize gireceği öngörülüyor. (5)
New York Times’ın bildirdiğine göre, Hollywood'un güçlü simsarları, “Amerikan süper kahraman” devam filmlerini, büyük bütçeli aksiyonları ve diğer maliyetli yapımlara devam etmek için Çin’e dayanamayacaklarını giderek daha fazla kabul ediyor. (6)
New York merkezli kültür dergisi Vanity Fair, grevler, işten çıkarmalar ve daralan bütçelerle boğuşurken 2023'ü "Hollywood'u yıkan yıl" olarak tanımladı. Dergi, Amerikan film sektörünün "yön duygusunu kaybettiğini" yazdı. (7)
Hollywood’un çöküşü, ABD’nin en önemli psikolojik savaş aygıtından yoksun kalması demek. Çok kutuplu dünyanın en önemli alametlerinden bir de ABD’nin dünya çapındaki fikri hakimiyetinin yıkılıyor olması.

ASYA’DAN YÜKSELEN YENİ UYGARLIK

Çin sineması, tıpkı Çin'in kendisi gibi, kendine güvenini artırıyor ve sunduklarıyla giderek daha etkili oluyor. Çin, ABD gibi “Rabbena hep bana” tutumu almıyor, sahip olduklarını dünyanın geri kalanıyla paylaşmaya önem veriyor.
Hollywood’un batması insanlık için hayırlı bir gelişme. Çünkü, doğaya saygıyı, insana sevgiyi, paylaşmayı, fedakarlığı, görkemli tarihsel olaylar ve zengin kültürle bezeyen aynı zamanda ileri teknolojinin hakkını vererek kullanan bir sinema türü gelişiyor. Çin sinemasının yükselişi, Asya’dan yükselen uygarlığın önemli işaretlerinden biri oluyor.

Dipnotlar:
1.https://www.chinadaily.com.cn/a/202402/19/WS65d22acea31082fc043b7c0d.html
2.https://www.chinadaily.com.cn/a/202402/03/WS65bd784aa3104efcbdae970c.html
3.https://global-echo.info/asia/china/the-thriving-film-industry-in-china.html
4.https://www.chinadaily.com.cn/a/202402/03/WS65bd784aa3104efcbdae970c.html
5. https://www.nytimes.com/2024/01/23/business/china-box-office-hollywood.html
6.https://swentr.site/pop-culture/591344-china-rejects-hollywood-films-barbie/
7. https://www.vanityfair.com/hollywood/the-year-that-broke-hollywood