İnşaatın değirmeni borçla dönüyor
Fortune Dergisi Temmuz sayısında Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin 2016 yılı verilerini açıkladı. Holdingler ve finans şirketleri hariç hazırlanan listede inşaat sektöründeki gelişmeler dikkat çekici. Genel verilere baktığımızda;
*İmalat şirketlerinin net satışları yüzde 6.38, ticaret şirketlerinin yüzde 19.89 artarken hizmet sektöründe yüzde 3.83 düşüş yaşandı. İnşaat sektörünün net satışlarında ise yüzde 23.64'lük artış oldu.
*İhracata baktığımızda da benzer bir durum var. İmalatta yüzde 5.89 artış yaşanırken, ticarette yüzde 2.3 daralma oldu. Hizmetlerde ise yüzde 0.20'lik yok denilecek kadar az bir ihracat artışı söz konusu. Oysa inşaat sektörünün ihracatı yüzde 33.1 ile çok yüksek düzeyde artış sağladı.
*İmalat sektörünün istihdamı 2015'e göre yüzde 3.47 daraldı. Ticarette yüzde 3, hizmetlerde yüzde 9.43 artış yaşandı. Şimdi sıkı durun: İnşaattaki artış ise yüzde 14.79 oldu.
*Fortune 500'ün genelinde yüzde 10.43'lük bir finansman gideri artışı söz konusuyken, inşaat şirketlerinde yüzde 59.5 gibi oldukça yüksek bir oranda artış yaşanmış.
İNŞAAT DİNAMİZMİ
İnşaat özeline dönersek: Fortune 500 listesinde 28 inşaat taahhüt şirketi bulunuyor. Bunların toplam net satışları 63.7 milyar TL. Şirketlerin net toplam kârları da (4 şirket zarar açıklamış) 12.2 milyar TL. Bu şirketler 29.5 milyar TL (TÜİK'in milli geliri hesaplarken baz aldığı ortalama 3.02 TL'lik kurdan; 9.7 milyar dolar) ihracat yaptı. Söz konusu şirketlerin toplam çalışan sayısı da 134 bin 143 olarak kaydedildi.
Buradan bakınca inşaat sektörünün dinamizmiyle 2016'da ekonomiye ciddi bir ivme kattığı gerçek. TÜİK'in yeni veri seti zincirlenmiş hacim endeksine göre milli gelirin yüzde 7.61'ini inşaat oluşturuyor. Yine milli gelir verilerine göre inşaat sektörü 2016'da yüzde 7.2 büyüdü. Ancak inşaat sektörünü değerlendirirken gayrimenkul faaliyetlerini de buna katmamız doğru olacaktır. Buna göre, gayrimenkul faaliyetlerinin milli gelir içindeki payı yüzde 8.54'e denk geliyor. Sektörün 2016'daki büyümesi de yüzde 3.6 düzeyinde.
YÜZDE 76'SI İNŞAATA
Yukarıdaki verileri alt alta sıralayınca geçen yıl Temmuz sonrası neden Hükümet'in, devreye girip inşaat sektörünü canlandırmaya yönelik bir kampanyanın başlamasına vesile olduğu görülüyor. Özellikle sonbaharda bankaların konut kredisi faizlerini yüzde 1'in altına çekmesi de cabası. Ocak-Aralık 2016 dönemine baktığımızda bankacılık sektörünün verdiği toplam kredi tutarı 49.2 milyar TL arttı. Aynı dönemde inşaat sektörü kredilerindeki artış 15.4 milyar TL oldu. Buna göre kredi artışının yüzde 31'i inşaata gitti. Ancak bu kadarla sınırlı değil. Bunlar inşaatın arz tarafına giden krediler. Talep tarafına baktığımızda ise verilen konut kredileri aynı dönemde 22.1 milyar TL artmış. Buna göre 49.2 milyar TL'lik toplam brüt kredi genişlemesinin 37.5 milyarı yani yüzde 76.2'si inşaat/konuta gitti. Milli gelirin kabaca yüzde 16.1'ini oluşturan inşaat ve gayrimenkul, kredilerin 4'te 3'ünü almış.
TAŞIMA SUYLA DÖNÜYOR
Tekrar Fortune 500'deki şirketlere dönersek, inşaatın gerek istihdamda, gerekse net satış gelirlerinde ve ihracatta diğer sektörlere kıyasla çok daha yüksek bir performans göstermesinin nedeni kredilerden aslan payını alması değildir de nedir? Zaten şirketlerin finansman giderlerinin yüzde 50'nin üzerinde artması da bunun bir göstergesi. 2016'da inşaat sektöründeki toplam batık kredi tutarı toplam 6.2 milyar TL. Bu tutar toplam batıkların yüzde 10'unu oluşturuyor. Ocak'tan Aralık'a batık krediler 1.3 milyar TL artmış.
Verilen bunca desteğe karşın diğer sektörlerin desteklemediği bir inşaat/konut ekonomisinin neredeyse 6 ayda bir teklediği açık. Geçen hafta açıklanan Haziran 2017 konut satışlarındaki yüzde 8'i aşan orandaki düşüş ki sektörün durgunluğa girdiği 2016 Temmuz ayındaki yüzde 18.8'lik düşüşten sonraki en sert gerileme oldu. Zaten satışlarda Şubat'taki yüzde 0.2'lik bir gerilemeyi es geçersek Temmuz 2016-Mayıs 2017 süresince konut satışları yüksek oranlarda arttı. Şubat'taki istisna ay bir tekleme işaretiydi ki hemen yeni kampanyalar devreye sokuldu. Ama o da değirmeni sadece üç ay döndürebildi. Neden derseniz 2016 boyunca kredi artışından yüzde 76 pay alan konut ve inşaatın payı 2017'nin ilk 5 ayında yüzde 24'te kaldı da ondan...