İsrail 'açılımı'nın hedefi

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog 9-10 Mart’ta Türkiye’ye geliyor. Bu ziyaret öncesinde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal, 16-17 Şubat günlerinde Filistin ve İsrail’e gidiyor. Türk yetkililer, İsrail Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ziyaretine hazırlık amaçlı temaslar yapacak.

Herzog’un gelişi, 2007 yılındaki Şimon Peres’in ziyaretinden 15 yıl sonra ilk kez bir İsrail Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ziyareti olacak. Peres 11 Kasım 2007’de Türkiye’ye gelmiş ve TBMM’de konuşma yapan ilk İsrail Cumhurbaşkanı olmuştu.

Herzog’un yanısıra İsrail Dışişleri Bakanı da Türkiye’ye gelecek. İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid’in Antalya’daki Diplomasi Forumu toplantılarına katılacağı belirtiliyor.

BÜYÜKELÇİ HAZIR

İki ülke arasındaki ilişkiler, 2008’deki Gazze savaşından itibaren bozulmaya başlamış ve Mavi Marmara olayının ardından 2010 yılında en alt seviyeye inmişti. 2016 yılında İsrail’in Türkiye’den özür dilemesi ve Mavi Marmara mağdurlarına tazminat vermeyi taahhüt etmesiyle ilişkiler yeniden normale döndürüldü. Ancak 2018 yılında Büyük Dönüş Yürüyüşü'ne katılan Filistinlilere yönelik saldırılar üzerine 15 Mayıs 2018’de Türkiye Tel Aviv Büyükelçisi’ni merkeze çağırdı. İsrail'in 30 Mart 1976'da Filistinlilere ait binlerce dönüm araziye el koymasının ardından yaşanan olayların anıldığı "Toprak Günü"nde Filistin bayrakları taşıyan çok sayıda kişi, 1948'de topraklarından göçe zorlanan Filistinlilerin dönüş hakkını savunmak ve İsrail'i protesto için Gazze'nin kuzey, güney ve orta kesimlerindeki bölgelerden sınıra doğru yürüyüşe geçmişti. İsrail, Büyük Dönüş Yürüyüşü’ne katılan, aralarında çocukların da bulunduğu göstericilere saldırdı ve bir yıl içinde bu gösterilere katılan 196 Filistinliyi şehit etti, çoğunluğu gerçek mermiyle olmak üzere 11 bin 427 kişiyi de yaraladı.

İsrail Cumhurbaşkanı’nın ziyaretiyle birlikte iki ülke arasındaki ilişkilerin yeniden büyükelçilik seviyesine çıkarılması da gündemde. Diplomasi kulislerine göre, Tel Aviv’de görev yapacak büyükelçi de belirlenmiş.

İRAN AJANLARINA OPERASYON

İsrail ile ilişkilerdeki yumuşama konuşulurken, geçen hafta Hükümet’e yakın basına sızdırılan bir istihbarat operasyonu dikkat çekti. Habere göre, İranlı ajanların Türkiye’de İsrailli bir işadamına suikast teşebbüsünü MİT önlemiş ve 9 kişilik suikast hücresindeki 8 kişiyi yakalamıştı. Haberde MİT ile MOSSAD arasında operasyon konusunda eş güdüm sağlandığı da belirtildi (Sabah, 11 Şubat 2022). Aynı günlerde, MİT’in başka bir operasyonu da, “İranlı muhalifleri kaçırmak üzere hazırlık yapan İran istihbaratına mensup 11 kişilik hücrenin yakalandığı” yönündeki bilgilerle basına servis edilmişti (Odatv, 9 Şubat 2022).

Ne tesadüf ki, İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkilerde yumuşama sinyallerinin kulaklara fısıldanmaya başlandığı ve el altından bu yöndeki bilgilerin dolaşıma sokulduğu günlerde de benzer bir operasyon olmuştu. Anadolu Ajansı’nın haberine göre, Van’da bir İran ajan şebekesi çökertilmişti. Haberde şu bilgilere yer verilmişti: “Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ile Emniyet, İranlı eski bir askeri kaçırmaya çalışan ajan şebekesine suçüstü yaptı. Alınan bilgiye göre, Van'da ikamet eden İranlı eski asker M.A'yı İran'a kaçırmak üzere gönderilen 2'si İran ajanı 8 kişi, MİT ve Van Emniyet Müdürlüğünün 24 Eylül 2021'deki operasyonuyla yakalandı.”

Times of Israel’in haberine göre, MOSSAD ile MİT arasında da son dönemde işbirliği ciddi oranda artmıştı. Habere göre, “MOSSAD son 2 yıl içinde Türkiye'de İsraillilere yönelik 12 saldırı planını engellemeye yardım etmişti.” (Times of Israel, 12 Şubat 2022)

AMERİKANCILAR ELLERİNİ OVUŞTURUYOR

İsrail ile ilişkilerde yumuşama, Hükümet’in son dönemde Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır ile ilişkilerini geliştirme “açılımı” ile birlikte değerlendiriliyor. “Suudi Arabistan, BAE, İsrail” ile ilişkileri düzeltmeyi hedefleyen bu “açılım” gayriresmi ve Dışişleri Bakanlığı’na paralel bir inisiyatifle başlatıldı. Bu girişimleri yürütenler, söz konusu açılımı Biden yönetimi ile ilişkileri onarma yolu olarak Hükümet’e öneriyordu. Bu inisiyatifler kapsamında Türkiye’nin başlatacağı açılımla “F-16’lar, S-400’ler, Halkbank davası” gibi konularda ABD yönetiminden uzatılan havuçlar Hükümet’e iletildi. Ve sonra süreç başladı.

Türkiye’deki Amerikancılar sevinçli, ancak başta İran olmak üzere komşu ülkelerde endişe var. İran resmi basınında Türkiye’ye yönelik sert eleştirilerin yer aldığı yorumlar yayınlanıyor.