İstihdam hedefi gerçekten uzak
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, TOBB ekonomi şurasında iş dünyasına en az yüzde 5 istihdam artışı çağrısı yaptı. İstihdam seferberliği çağrısının ardından hükümet bir Kanun Hükmünde Kararname ile işverene, yıl sonuna kadar işe alınacak her yeni işçi için aylık 666 TL prim, 106 TL de vergi desteği sağladı.
Cumhurbaşkanı'nın çağrısının ardından Türkiye İhracatçılar Meclisi, MÜSİAD, İstanbul Ticaret Odası başta olmak üzere iş dünyası çatı örgütleri, seferberliğe destek açıklamasında bulundular.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci ise, geçen hafta Cumartesi yaptığı açıklamada, istihdam seferberliğine ilişkin, "Hükümet olarak hedefimiz 1.5 milyon ama özel sektörün gayretiyle bu hedefe 2 milyon diyebiliriz" dedi.
YÜZDE 7 GÖRÜLMEMİŞ ORAN
Hükümetin resmi hedefinin 1.5 milyon istihdam artışı olduğu anlaşılıyor. TÜİK'in 2016 yılı Kasım dönemi işgücü verilerine göre, Türkiye'de istihdam edilenlerin sayısı 27 milyon 67 bin. Hükümetin öngördüğü 1.5 milyonluk istihdam artışı yüzde 5.5'e denk geliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın belirlediği en az yüzde 5 hedefini dikkate alırsak bu ise 1 milyon 353 binlik ek istihdam demek.
Tüfenkci'nin çıtayı artırarak 2 milyona çıkardığı sayıyı dikkate alırsak bu ise yıllık yüzde 7.38'lik bir istihdam artışı yakalamamızı gerektiriyor. Ancak AKP'nin iktidarda olduğu yıllar itibarıyla baktığımızda yüzde 7'nin üzerinde bir istihdam artışı görülmemiş bir oran.
İSTİSNA YILLARDA BİLE YOK
TÜİK'in veri sistemine baktığımızda 2004-2015 yılları arasında yıllık istihdam artışı yüzde 0.53 ile yüzde 6.44 arasında değişiyor. En düşük istihdam artışının olduğu yıl yüzde 0.53 ile ekonominin yüzde 4.83 daraldığı 2009 kriz yılı. En yüksek istihdam artışları ise ekonominin sırasıyla yüzde 9.16 ve yüzde 8.77 büyüdüğü 2010 ve 2011 yılları. Söz konusu iki yılda yine sırasıyla istihdam artışları yüzde 6.02 ve 6.44 olmuş. 2010 yılında 1 milyon 243 bin kişi, 2011'de de 1 milyon 408 bin kişi istihdam edildi. Bu iki yıl dışında istihdam edilen kişi sayısı 700 binin üzerine hiçbir yılda çıkmadı.
BÜYÜME VE İSTİHDAM ARTIŞI
Türkiye'nin istihdamı ekonominin yüzde 9.36 büyüdüğü 2004'te 644 bin kişi artmış. Artış oranı yüzde 3.04 oldu. Sonraki yıllar 2005, 2006 ve 2007'de ekonomi sırasıyla yüzde 8.4, yüzde 6.89 ve yüzde 4.67 büyüdüğü halde istihdam artışları sırasıyla yüzde 1.17, yüzde 1.52 ve yüzde 1.38'de kaldı. Ekonominin kriz sonrası dengelendiği ve büyümenin ortalama yüzde 3 ile 3.5'lerde seyrettiği yıllar olan 2012'den sonra ise istihdam artışları yüzde 2.5 ile yüzde 3 arasında dengelendi.
Diğer yandan TÜİK'in yenilediği milli gelir verilerini dikkate aldığımızda 2010'da büyüme oranı yüzde 8'in biraz üzerinde oluşurken ve 2011'de yüzde 11'e ulaşıyor. Ekonomi 2012'de yüzde 4'in üzerinde büyürken, 2013'de yüzde 8'i aşan bir büyüme söz konusu. 2014'te yüzde 5 ve 2015'te yüzde 6'lık büyüme oranları karşımıza çıkıyor. Buna göre söz konusu yıllarda yüzde 5'i aşan bir ortalama büyüme gerçekleşmiş. Yani istihdam artışındaki yüzde 2.5 ile 3 arasındaki artış yüzde 5'i aşan bir büyüme ile sağlanmış.
2008'DEKİ MUCİZE OLURSA...
Türkiye'nin son yıllarda yüzde 5 büyüme ile ortalama yüzde 3 istihdam artışı sağlayabildiğini kabul edersek, yüzde 5'lik istihdam artışı için bu yıl büyümenin yüzde 8'i aşması gerekiyor. Ancak hükümetin Orta Vadeli Programı'nda ekonominin 2017'de yüzde 4.4 büyüyeceği öngörülmüş. IMF ise yüzde 2.9 büyüme bekliyor. Bunun yanında Merkez Bankası'nın Şubat dönemi anketinde de büyüme beklentisi yüzde 2.9 olarak hesaplandı. Yıllar itibarıyla baktığımızda mesela yüksek büyümenin görüldüğü 2011'de istihdam artışı büyüme oranının yaklaşık 3'te 2'si kadar olmuş. Fakat istisna bir yıl söz konusu 2008. Yani ekonominin daralacağı 2009'dan hemen önceki, küresel krizin Türkiye'yi vurmaya başladığı yıl. 2008'de büyüme yüzde 0.66 olmasına karşın istihdam artışı bunun üç katı yüzde 1.95 olarak hesaplanmış. Uzmanlarla konuştuğumuzda ekonomik aktivitedeki daralmanın istihdama aynı dönemde yansımadığını belirttiler. Buna göre işverenler 2008'deki düşük büyümeye karşın normal istihdam artışlarını sürdürdüler. Bu nedenle düşük büyümeye karşın, nispeten yüksek istihdam artışı oldu. 2008'deki gibi yapılırsa, bu yıl değil yüzde 5 artış ile 1.5 milyon istihdam, Bakan Tüfenkci'nin açıkladığı 2 milyonu yani yüzde 7'yi aşan istihdam artışını yakalayabiliriz. Aksi halde başka bir mucize yaratıp büyümeyi yüzde 8'in üzerine çıkarmak şart. Fakat işveren örgütlerinin açıkladıkları istihdam hedeflerine bakıldığında 1 milyonluk bir istihdam artışı bile zor görünüyor.