İyi iş ve iyi işletme
İyi iş kavramı E.F. Schumacher tarafından bir kitap da yazılarak ortaya atılmış bir kavramdır. Schumacher bu yapıtı ve kavramıyla Batı sanayi toplumunun derin bir eleştirisini hem felsefi bir bakış açısıyla hem de hareket edebileceğimiz diğer yönlere dair ayrıntılı bir vizyonla birleştirmesini ileriye taşımış ve şu soruları yanıtlamamıza yardımcı olmuştur: "Ne yapabilirim?" "Nereden başlamalıyım?"
İyi İş kavramıyla, geçmişte geçerli olabilecek, ancak şimdi sadece geçersiz olmakla kalmayıp aynı zamanda kendi bireysel ve örgütsel güçsüzlük duygumuza katkıda bulunan varsayımlardan kendimizi nasıl kurtarabileceğimiz vurgulanmaktadır. Teknolojimizin ve büyük kurumlarımızın, onları hem kontrol edebileceğimizi hem de yönlendirebileceğimiz gösterilmeye çalışılmıştır.
Doğal kaynakların ve enerjinin daha akılcı kullanımı, teknoloji ve bilim ve organizasyonların doğasının kontrolü, merkezî odağı insan üzerinde tutarken şu anda uygulanabilir bir geleceği görünür kılmak için anlamlı bir çaba olacaktır.
MİHALY CSİKSZENTMİHALY’DEN ÖNEMLİ BİR ESER: GOOD BUSİNESS-LİDERLİK AKIŞ VE ANLAM YARATMA
Yazar ‘İYİ İŞ’ adlı bu kitapta şu soruya odaklanıyor: ‘Bugünün ve geleceğin iş hayatında tatmin duygusu nasıl yaratılacak?’
İnsanların hakiki tatmine ulaşmasını hedefleyen bilinç halini keşfederek “Akış” kavramını yaratan; Tony Blair, Bill Clinton gibi liderlere, Super Bowl şampiyonu Jimmy Johnson’a ilham veren pozitif psikolojinin en önde gelen ismi Mihaly ‘Good Business’ta iş dünyasındaki tatminin yollarını anlatıyor.
Csikszentmihalyi, iş dünyasının liderlerine akışı nasıl destekleyeceklerini ve ruhsal enerjilerini çalışanların, müşterilerin ve hatta kendilerinin mutluluğunu artırmada nasıl kullanacaklarını gösteriyor. Bir faaliyete kendini tam olarak verebilme kapasitesi olan “akış” tanımını kullanarak, çalışanların içlerindeki cevheri ortaya çıkarmayı ürün ve karlılığın önüne koyan bir iş yerinin şemasını çiziyor.
Pek çok CEO’nun hırsları dilden dile dolaşırken, gerçek anlamda vizyon sahibi liderler kendileri kadar başkaları için de yararlı olacak hedeflere inanıyorlar. Dünyanın en önemli CEO’larının görüşlerinin yer aldığı İYİ İŞ’de en alt düzeydeki çalışanlardan yöneticilere kadar, tüm pozisyonlardaki kişiler için iş hayatının iyileştirilmesine dair alınacak dersler var. İYİ İŞ kitabı değişen iş dünyasında bireylerin sağladıkları katkıya değer veren herkes için klasik haline gelmiş olarak gözküyor.
Management Challenges for the 21st Century’nin yanı sıra yönetim ve ekonomi üzerine elliden fazla kitabın yazarı Peter Drucker kitap hakkında bakın ne demiş: ’Refah ve kazanım psikolojisinin temel kitabı’.
University of Southern California’da işletme profesörü ve Geeks and Geezers: How Era, Values and Defining Moments Shape Leaders kitabı yazarlarından Warren Bennis ise şöyle övmüş kitabı: ‘Çok etkili ve tam zamanında gelen bir kitap …insani kurumların optimal sonuçları nasıl elde edeceklerine dair dünya görüşümüzü kesin olarak şekillendirecek benzersiz bir katkı sunuyor.’
İYİ ŞİRKET
İyi Şirket ise bir ağaç olarak elbette iyi iş ortamında ve iyi iş yaparak varolabilecektir.
İyi şirket kavramı son dönemde B Şirketi (B Corporation) olarak anılmaktadır. B Şirketinin uygulamada önceleri varoluş biçimi ‘Sosyal Paydaşlar Değer Bazlı Şirketi (Stakeholders Values Corporation)’ idi. Son zamanlarda ise Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDGs : SKA’lar) odaklı ‘Sürdürülebilirlik Temelli Şirket’ tipolojisi gündeme geldi. Şirketlerin faaliyetleri de yönetsel olarak 17 SKA’lara dayalı ve ESG raporlaması ile raporlanan biçimde yönetilmeye başlandı. Bu konuda formel standartlar da ilgili kurumlarca (GRI, ISSB) ihdas edildi.
B ŞİRKETE YAKINSAK BAKIŞ
İş dünyasında, bir B Corporation (aynı zamanda B Corp), küresel kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan B Lab tarafından sosyal etkisi açısından onaylanmış, kâr amacı güden bir şirkettir. Sertifikayı almak ve sürdürmek için şirketlerin, sosyal ve çevresel performans değerlendirmesinden en az 80 puan alması, B Corp'un paydaşlara yönelik taahhütlerini şirket yönetim belgelerine entegre etmesi ve yıllık satışlara dayalı olarak yıllık bir ücret ödemesi gerekir. Şirketlerin B Corporation statüsünü korumak için her üç yılda bir yeniden sertifikalandırması gerekir. Şubat 2024 itibarıyla 96 ülkede 162 sektörde 8.254 sertifikalı B Şirketi bulunmaktadır.
Kurumsal modelin ötesinde, kar amacı güden diğer ticari kuruluşlar, şirket tüzüğünde veya idari belgelerde değişiklik yapar. Bunlar şunları içerir:
Şirket ana sözleşmesinde veya şirket tüzüğünde "paydaş çıkarlarının dikkate alınması" yönünde açık ifadelerin oluşturulması.
Paydaşları çalışanları, topluluk, çevre, tedarikçiler, müşteriler ve mevcut hissedarlar olarak tanımlanması
Bir paydaşın diğerine göre önceliklendirilmesinin olmaması
Şirketin değerlerinin yeni yönetim, yatırımcılar veya mülkiyet altında var olmasına izin verilmesi
Ayrıca B Lab şirketlere sertifikalandırma süreçlerinin gizli kalmasına olanak tanır.
B Corp standartlarının uygulanmasının yasal olarak zorunlu olmaması ve şirketin bu standartları karşılayamaması durumunda oluşacak zararlardan şirketin yönetim organlarının ve yöneticilerinin hiçbirinin sorumlu olmaması bu uygulamanın zayıf taraflarından biridir.
SONSÖZ
Daha iyi iş daha iyi bir gelecek demek olabilir.
Daha iyi bir gelecek ve dünya için 3P’nin sıralaması değişmelidir. ‘Profit (kâr), People (İnsan), Planet (Gezegen)’ sıralaması yerini aşağıdaki sıralamaya bıraksa daha iyi olur mu ne dersiniz?
: ‘ PLANET, PEOPLE, PROFIT’.
Not:
B Şirket için ayrıntılı bilgi için bkz. https://imece.com/ssir/b-corp-hareketi-buyuyor