İyi uyku ömrü uzatıyor
Hastalarıma, bana geliş nedenleri ne olursa olsun, uykularının nasıl olduğunu sorarım. Çünkü iyi bir uyku; sağlıklı bir sinir sisteminin en güzel göstergelerinden birisidir. Eğer hastam “Başımı yastığa koyar koymaz uyuyorum” derse çok sevinirim; bilirim ki o hasta pek çok hastalığa karşı daha dirençlidir, hasta olsa bile çabuk iyileşir.
Uykunun temelinde (hastalıkların çoğunda olduğu gibi) genetik yapımızın büyük önemi vardır. Örneğin siz babanızın, halanızın veya dayınızın uyku yapısını almış olabilirsiniz. Genetik olarak “Tavuk tipi” uyku yapınız varsa erkenden uykunuz gelir. Bu tip şanslı insanlar, aynı elektrik düğmesini kapar gibi beyinlerini kapayıp sabaha kadar kütük gibi uyurlar. “Baykuş tipi” uyku yapısı olan insanlar ise tam aksi gece olunca daha enerjik olurlar. Bu kişiler gece yaşamayı, çalışmayı, eğlenmeyi sever, bir türlü uyumak istemezler.
Erişkinler için iyi uyku nedir?
İyi uyku deyince benim aklıma Türk filmlerinden bir sahne gelir; iyi kalpli, saf ve temiz kız, sığındığı evdeki ilk gecenin sabahında esneyerek, ellerini iki yana açıp gerinerek ve gülümseyerek uyanır. Her halinden mutlu ve dinlenmiş olduğu bellidir. İşte iyi uyku budur. “Günümüz yaşam koşullarında kaç kişi böyle dinlenmiş ve mutlu uyanıyor?” diye sorarsanız kendi çevrem ve hastalarım içinde yüz kişiden bir iki kişi belki...
Bilim adamları iyi uykuyu şöyle tarif ediyorlar; yattıktan sonra en geç yarım saat içinde uykuya dalmak, 7-8 saat uyuduktan sonra dinlenmiş olarak uyanmak. Gördüğünüz gibi sadece süre önemli değil, kalkarken kendinizi uykunuzu almış, dinlenmiş hissetmeniz çok daha önemli.
İdeal uyku süresi
Bebekler günde 16 saat uyurlar. Büyüdükçe uykumuz azalarak 7 saate kadar iner. Bir milyon erişkin altı yıl boyunca takip edildi ve en uzun yaşayanların günde 7 saat uyuyanlar olduğu bulundu. Günde 4.5 saatten az veya 9 saatten fazla uyuyanlarda ölüm oranı yüksek çıkıyor. Ben dinlenmiş olarak kalkma şartıyla 6 saat uykunun bile yeterli olacağını düşünüyorum. Princeton Üniversitesi doktorları az uyuyanların hafızalarının gittikçe bozulduğunu ve karar verme yeteneklerinin azaldığını gösterdi. Beyin hücrelerinin uyku esnasında yenilendiğini unutmayın, 6 saatten az uyursanız uykuya borçlanırsınız; borçlar birikir ve günün birinde hastalık olarak karşınıza çıkar.
Uykunun fazlası da zararlı mı?
Bana zararlı olduğu kesin, Pazar sabahları biraz fazla uyuyayım hemen başım ağrır ve hafta sonum zehir olur. O yüzden hafta sonları da erken kalkarım. Araştırmalar günde 9 saatten fazla uyuyanlarda Parkinson hastalığı gelişme riskinin iki misli fazla olduğunu gösteriyor. Size tavsiyem günde 8 saatten fazla uyumamanız. Uyku haricinde bizi mutlu edecek, keyifle yapılacak pek çok uğraşı olduğunu unutmayalım.
Çocuklar kaç saat uyumalı?
Çocuklarımızın hastalıklara dirençli olmasını, iyi bir zihinsel ve bedensel gelişim göstermesini istiyorsak iyi uyumalarını sağlamamız gerekiyor. Aşağıda yaşa göre uyku saatlerini gösteren bir çizelge var, çocuğunuzun yaşına göre uyku saatini ayarlamaya çalışın.
UYKUDA GEÇEN SAAT
Yenidoğanlar 16-18 saat
İlk okul öncesi çocuklar 11-12 saat
İlk okulda 10 saat
Lise üniversite çağında 9 saat
Yetişkinlerde 7-8 saat
Unutmayın, çocuğunuz uykuda iken büyüme hormonu salgılanması artıyor.
Yatma saati
Çocuğunuza küçük yaşta erken yatma alışkanlığı kazandıramazsanız büyüdüğünde “bilgisayar veya televizyon başında hiç uyumadan yaşamaya çalışan” zombi gençlerden biri olma riski artar. Çocukların az uyuması ilerde bazı hastalıkların oluşumunu tetikleyebiliyor. Örneğin Northwestern üniversitesinde yapılan bir çalışma az uyuyan çocuklarda şişmanlık sorununun % 36 oranında daha çok ortaya çıktığını gösterdi.
Sonuç olarak yeterli uyku sağlığın temel taşlarından biridir. Uyku saatlerinizi hayatınıza göre değil, hayatınızı uyku saatlerine göre ayarlayın.