Küresel finans dünyasının kalbi FED ile atıyor

Dünya finans sistemi içinde FED ne kadar belirleyici ve etkileyici ki FED faiz artırım kararları ve toplantı tutanakları hatta karardaki bir kelime özellikle bizim gibi gelişmekte olan ve dolara bağımlı ekonomilerde önemli değişimler yaratabiliyor.

FED, 19 Aralık 2018 gecesi açıklanan kararla faizleri, 25 baz puan artırarak yüzde 2.25-2.50 bandına getirdi.

Bizde faizlerin yüzde 30-40’larda olduğu bir dönemde FED’in 25 baz puanının neden bu kadar etkili olduğunu ve birçok ülke ekonomisini ciddi biçimde neden etkilediğini analiz etmek lazım. Çünkü 25 baz puan demek 1 milyon dolarda 25 bin dolar 1 milyar dolarda 25 milyon dolar demek. Bu faiz tutarları o kadar mı önemli ki doların kaynağına bir gidişi sağlıyor?

Öte yandan ABD Başkanı D. Trump FED’e faiz artırmayın derken şu açıklamaları yapıyordu: “FED’deki insanlar bir yanlış daha yapmadan bugün Wall Street Journal’da yayımlanan makaleyi umarım okurlar. Ayrıca, piyasadaki likiditeyi şu anda olduğundan daha düşük hale getirmezler. 50 milyarlık varlık azaltımını durdurun. Sadece anlamsız rakamları takip etmek yerine piyasaları hissedin. İyi şanslar!”

Diğer bir açıklamasında ise, “FED’in çok güçlü dolar ve fillen sıfır enflasyona, dünyanın patlak verdiği bir ortama rağmen yeniden faiz artırmayı değerlendirmesi inanılmaz. Paris yanıyor, Çin aşağı yuvarlanıyor. Zafere kenetlenin” diyordu.

Yani Trump’a göre FED’in faiz artırımı ABD ekonomisine darbe demektir.

Dünyayı her lafı ile sallayan ‘Allah bizi onun hışmından korusun’ dediğimiz dünya lideri Trump’a rağmen FED 25 baz puan faizleri artırarak ne yapmak istiyor?

FED NEYİN NESİ?

1913’te ABD’de kurulmuş bir merkez bankasının işlevlerini yerine getirmek ve ticari banka sistemi üzerindeki düzenleyici kontrol çerçevesini güçlendirmek için kurulmuş bir sistemdir. 12 federal rezerv bankasını içerir. FED’in Guvernörü Washington’dadır. Federal yasalar altında kayıtlı tüm bankalar üye olmaya ve sistemin düzenlemelerini gözetlemeye mecburdur. Eyalet yasaları altında imtiyazlı bankaların üyelikleri opsiyonludur. Tüm merkez bankalarının işlevlerini yerine getirir. Sistem ABD’de para yönetiminden ve para politikasından sorumludur. Bunu döviz kuru politikasından ve uluslararası parasal ilişkilerden sorumlu Hazine ile birlikte yürütür. FED başkanı ABD başkanı tarafından atanmış olsa da bağımsız bir kurumdur.

FED’İN FAİZ KRONOLOJİSİ

FED 2008-2009 yılından itibaren tahvil alımını azaltarak ve faizleri artırarak dolarları piyasadan çekmeye başladı. Yani piyasalarda likiditeyi azaltma politikasını uyguladı ki bu da faiz silahı ile olacaktı.

Artırım tarihi - Artırım Baz Puan - Faiz Oranı (%) Bandı

21 Mart 2018 - 25 - 1.50/1.75

13 Haziran 2018 - 25 - 1.75/2.00

26 Eylül 2018 - 25 - 2.00/2.25

19 Aralık 2018 - 25 - 2.25/2.50

Bu yıl 4 kez faiz artırımı yapılmış oldu. Trump’un başkan olduğu Ocak 2017 tarihinden itibaren 6 kez artırdı.

Bunun anlamı Fed Trump’ı dinlemiyor ve FED para sıkılaştırmaya devam ediyor.

2019’da faiz artırımı tahminini ise 3’ten 2’ye düşürdü.

FED’İN FAİZLERİ VE DOLAR AKIŞI

ABD ödemeler dengesi açıkları doların ABD dışı ülkelerde gezinmesi demektir. Bu dolar aşırılığı doların dünyada da gezinmesine sebep olur. Hangi ülkeye gideceğini de o ülkenin faiz oranları belirler. Türkiye 2001 krizinden sonra son yıllara kadar yüksek faiz-düşük kur politikası ile dolarları kendine çekti. Türkiye’ye dolar aktı (sıcak para) FED son yıllardaki faiz politikası ile dolarları akan başka nehirlerden kaynağına çekmeye çalışıyor.

Bunun yanında ABD ekonomisini de canlandırmayı ve işsizliği azaltmayı hedefliyor.

BİZE ETKİSİ

FED faiz artırımı ve politikalarının bizde ne olacağını İlhan Kesici’nin şu meşhur tespiti ile özetlemek mümkün:

“ABD aksırsa Türkiye nezle olur” yani FED faiz artırsa bizde dolar kuru yükselir. Nedeni ise doların(sıcak para) bize veda etmesidir. Çözüm: sıcak paraya ve dış borca bağımlı bir ekonomi olmaktan kurtulmak.