Küresel güneyde Atlantik ile Rusya-Çin karşılaştırması
Batı’nın en önemli tartışma platformlarından biri olan Münih Güvenlik Konferansı’nın yaptığı bir anketin sonuçları, güney ülkelerindeki halkların ABD önderliğindeki uluslararası düzene olan derin güvensizliğini bir kez daha ortaya koydu.
Ankette, Atlantik’in dört bir yandan sürdürdüğü propagandaya rağmen Rusya ve Çin aleyhinde Batı beklentilerine aykırı sonuçlar çıktı. Münih Güvenlik Konferansı’nın araştırma ve yayınlar biriminin düzenlediği anket kapsamında, Brezilya, Hindistan, Endonezya, Meksika, Nijerya, Pakistan, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve Türkiye’den 18 yaşından büyük yaklaşık biner kişiyle, toplamda ise 9 bin 33 kişi ile görüşülerek yapıldı.
Anketin en çarpıcı sonuçlarından biri, ABD, Çin, Rusya ve Avrupa ülkelerinin uluslararası kurallara ve ilkelere bağlılıklarını karşılaştırılması istendiğinde, çoğunluğun Washington’un uluslararası kuralları en sık ihlal eden ülke olduğunu söylemesi. Sadece Brezilya ve Hindistan’da Çin’in uluslararası kuralları ABD’den daha sık ihlal ettiği düşünülüyor.
ABD’NİN YANINDA AVRUPA DA…
Fakat bunun yanı sıra Avrupa devletlerinin de “ikiyüzlü ve çifte standartlı” olarak görülmesi dikkat çekiyor. Bu durum, toplam olarak Batı’nın yönettiği uluslararası sistemin güney ülkelerindeki halklar açısından sorgulandığının açık göstergesi.
Anketi düzenleyenleri şaşırtan sonuçlardan biri de, Endonezya, Pakistan, Suudi Arabistan ve Türkiye’den katılımcıların büyük çoğunluğunun Avrupa devletlerinin, uluslararası kuralları Çin’den daha sık ihlal ettiğini söylemesi.
Yine, ankete katılanların Rusya’nın, “kuralları ihlal eden ülke” sıralamasında ABD’nin gerisinde kalması dikkat çekti. Mesela, Suudi Arabistan’da katılımcıların yüzde 19’u Avrupa ülkelerinin uluslararası kuralları ve ilkeleri sık sık ihlal ettiğini söylerken, yalnızca yüzde 8’i Çin için aynı şeyi söyledi.
Suudi Arabistan’daki katılımcılar arasında Rusya, Avrupa ülkelerinden daha iyi puan aldı (Foreign Policy, 18 Eylül 2024; DW Türkçe, 21 Eylül 2024)
YALDIZLAR DÖKÜLÜYOR
“Kurallara dayalı uluslararası düzen”, 2. Dünya savaşı sonrasında kurulan Atlantik sisteminin ürettiği bir tekerleme. ABD önderliğindeki Atlantik hegemonyasının devamı için onların koyduğu kurallara herkesin uymasının beklendiği, ancak kendilerinin her türlü kuralsız eyleme başvurabileceği bir sistem.
Atlantik metinlerinde, Rusya, Çin, İran, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti “herkesin menfaatine olduğu iddia edilen” kuralları ihlal eden devletler olarak gösteriliyor. Bu devletlere gösterilen sopayla dünyaya nizam verilmek isteniyor.
Ancak ABD’nin dünya çapındaki gerilemesiyle birlikte bu düzenin çatırdadığı görülüyor. Bu koşullarda, Rusya, Çin, İran başta olmak üzere, Atlantik hegemonyasının karşısına dikilen gelişen dünya devletlerine karşı dünyayı arkasında toplamaya çalışan ABD’nin kuralsızlıkları sırıtıyor. “Kurallara dayalı düzen” sloganının yaldızları dökülüyor.
Bu anketin gösterdiği en önemli sonuç, birbirinden farklı öncelikleri olan farklı kıtalardaki güney ülkelerindeki halkların dünya düzeni konusunda benzer bir noktada buluşması. Gelişen dünyanın devletlerinin ve halklarının Atlantik düzenini kabul etmediği bu anket sonuçlarıyla ortaya çıkıyor.
Küresel güney ülkelerinin kendi aralarında giderek daha fazla işbirliklerine yöneldiği ve alternatif bir düzeni inşa etme yolundaki süreç ilerliyor.