Merkez Bankası kar dağıtım esasları değişti (Kefen parası artık ayrılmayacak)

7186 sayılı Torba Yasa ile 1211 sayılı Merkez Bankası’nın kar dağıtım esasları değişti.

MEVCUT UYGULAMA VE DEĞİŞİKLİK

Merkez Bankası (MB) 1211 sayılı Yasanın 60’ncı maddesine göre safi karını şöyle dağıtıyordu:
1- Öncelikle safi karın yüzde 20'si ihtiyat akçesine ayrılıyordu. Bu kaldırıldı. Yani artık MB safi karından ihtiyat yedek akçesi ayırmayacak.
2- Hisse senetlerinin nominal değerleri üzerinden, yüzde altı oranında hissedarlara önce kar dağıtılıyor (İlk kar dağıtımı). Bu hüküm değişmedi. Aynen korundu.
Bankanın hissedarları şöyle:
Merkez Bankası Kanunu ile, Merkez Bankası hisse senetleri (A), (B), (C) ve (D) olmak üzere dört sınıfa ayrılmıştır.

(A) sınıfı hisse senetleri münhasıran Hazine'ye,
(B) sınıfı hisse senetleri Türkiye’de faaliyette bulunan milli bankalara,
(C) sınıfı hisse senetleri 15 bin hisseyi geçmemek üzere, milli bankalar dışında kalan diğer bankalarla imtiyazlı şirketlere,
(D) sınıfı hisse senetleri ise Türk ticaret müesseselerine ve Türk vatandaşlığını haiz tüzel ve gerçek kişilere aittir.

2018 yılsonu itibarıyla, Merkez Bankası sermayesinin yüzde 55.12’si (A) sınıfı, yüzde 25.74’ü (B) sınıfı, yüzde 0.02’si (C) sınıfı, yüzde 19.12’si ise (D) sınıfı hisselerden oluşmaktadır.

3- Bu yüzde altı kar dağıtımı yapıldıktan sonra kalan miktarın en çok yüzde beşi, iki aylık maaş tutarını geçmemek üzere banka mensuplarına ve yüzde 10'u ihtiyat akçesine ayrılacak. Bu maddede değişiklik yapılmadı.
4- Hisse senetlerinin nominal değerleri üzerinden genel kurul kararıyla en çok yüzde altı nispetinde ikinci kar hissesi olarak hissedarlara dağıtım yapılır. Bu dağıtımdan sonra kalan bakiye Hazine'ye verilir. Bu hükümde de değişiklik yapılmadı.
5- Yeni bir hüküm eklendi. Son yıl kârından ayrılan ihtiyat akçesi hariç, birikmiş ihtiyat akçeleri her yıl kâra katılarak dağıtılabilir.

BU DEĞİŞİKLİKLERİN MANASI

Safi karın yüzde 20’sinin ihtiyat akçesi ayrılması kaldırılınca Hazine’ye aktarılacak karın tutarı her yıl artmış olacak.
Öte yandan son yıl karından ayrılan ihtiyat yedek akçesi hariç daha önceki yıllarda ayrılan yani biriken ihtiyat akçeleri de kar dağıtımına tabi tutulabilecek. Yani Hazine’ye gidecek para daha da fazla olacak.
Ezcümle bu değişiklikler Merkez Bankası’nın her yıl Hazine'ye aktaracağı karın (paranın) artması demek.

KEFEN PARASI

Bu düzenleme yanında geçici bir madde ile Torba Yasa’nın yürürlüğe girdiği tarihe kadar ayrılmış bulunan ihtiyat akçelerinin tamamı, birikmiş fevkalade ihtiyat akçelerinin ise son yılın kârından ayrılan kısmı hariç tamamı genel kurul kararı aranmaksızın Hazine'ye verilecek.

Bu tutarın 46 milyar TL olduğunu MB bilançosundan görüyoruz.

Yedek akçelere neden kefen parası deniliyor? Şöyle söyleyelim. Akçe nedir? Kara günde kullanmak için saklanan paradır. Bu konuda zaten atasözümüz de var. Ak akçe kara gün içindir. Dar zamanlarda kullanacağınız akçeleriniz olsun demiş atalarımız. İktidar atalarımızın tavsiyesine uymamış gözüküyor.
Peki, bu para nasıl ödenecek? MB kasasında bu kadar para var mı? Buna cevabımız kesinlikle hayır. MB para basacak (emisyon yapacak). Bu durumda piyasada para bollaşacak. Ne mi olacak? Enflasyon yükselecek. Bu harcama neye sebep olacak? Talebin artmasına; talebin artması da talep kaynaklı enflasyonu tetikleyecek.
Hazine kefen parasına el koyduğuna göre ciddi nakit darboğazında olduğunu ve ekonomik krizin derinliğini kabul etmiş oluyor.

AL GÜLÜM VER GÜLÜM

İktidar hala oradan al buraya ver. Al gülüm ver gülüm, diyerek parasal araçlardan medet umuyor. Öte yandan üretim, katma değer, tarım, turizm ve kalkınma konusunda temel çözümler üretmesini beklediğimiz 11. Kalkınma Planı da bize umut vermiyor.