Milliyetçilere karşı Atlantikçi ‘Cumhuriyetçi Cephe’
Marine Le Pen’in Ulusal Birlik (RN) partisi Avrupa Parlamentosu’ndaki başarısını 30 Haziran 2024 Fransa genel seçimlerinde yüzde 33,4 oy oranıyla sürdürdü. Sosyalistlerin, komünistlerin, Yeşillerin ve Boyun Eğmeyen Fransa’nın oluşturduğu sosyal demokrat Yeni Halk Cephesi yüzde 29 ile ikinci olurken Cumhurbaşkanı Macron’un partisi Yeniden Doğuş yüzde 21 oy alarak üçüncü oldu. Seçimlerde ikiye bölünen Cumhuriyetçilerin bir bölümü: başta Genel Başkan Eric Ciotti olmak üzere RN’i desteklerken diğer bölümü seçimlere bağımsız olarak katılarak yüzde 10 civarında oy aldı.
Bu beklenen bir sonuçtu. Bizim açımızdan sürpriz olmadı. Aydınlık Avrupa’da yaptığımız haber ve yorumlardaki öngörülerimiz ve tüm anket kuruluşlarının verdiği rakamlar aşağı yukarı yüzde 1 yanılma payı ile gerçekleşti.
Seçimlere katılım oranı yüzde 66,71 oldu. Bu, 2002'den bu yana bu tür seçimler için en yüksek katılım oranıdır. Bir önceki seçimlerin 2022'deki ilk turunda aynı dönem için katılım oranı yüzde 39,4'tü.
İlk tur sonuçlarına göre iktidarı kurmaya en yakın parti Ulusal Birlik. Anketler birinci tur sonuçlarına göre RN’in 240 ila 280 milletvekili çıkaracağını öngörüyorlar. 2022 genel seçimlerinde de 20 milletvekili öngörülmüştü ama 89 milletvekili çıkararak ana muhalefet partisi olmuştu. Her şey ikinci turda partinin özellikle sağ partilerin seçmenlerden alacağı oylara ve diğer cephelerin aralarındaki pazarlıkların işleyip işlemeyeceğine bağlı.
Ulusal Birlik partisi adaylarından başta Marine Le Pen olmak üzere 39’u yüzde 50’yi geçerek ilk turda seçildiler. Yeni Halk Cephesinden 32, Macron’un merkez sağ cephesinden de 2 aday ilk turda seçildi. Fransız Komünist Partisi Genel Sekreteri Fabien Roussel kendi seçim bölgesinde RN adayı karşısında ilk turda elendi.
Paris'in yanı sıra Lille, Nantes ve Lyon da dahil olmak üzere ülkenin diğer büyük şehirlerinde de ikinci turda olası bir RN zaferine karşı Yeni Halk Cephesi bileşenleri mitingler düzenlendi. Le Figaro gazetesi Nantes, Lyon ve Paris'te RN karşıtı gösterilerin polisle çatışmaya dönüştüğünü ve polisin göstericileri dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandığını bildirdi.
MACRON HEZİMETE UĞRADI
Bir aydan kısa bir süre içinde Fransa Cumhurbaşkanı Macron ikinci bir hezimeti yaşadı. 9 Haziran’da aldığı Meclis’i feshetme kararı ile kendi ayağına kurşun sıkmış oldu. Sonuçlar açıklanır açıklanmaz Emmanuel Macron, “Ulusal Birlik karşısında, ikinci tur için geniş, açıkça demokratik ve cumhuriyetçi bir birlik" çağrısında bulundu. “Ulusal Birlik’i yenebilecek ve (partisinin) Cumhuriyetin temel değerlerini paylaştığı adaylar lehine" çekilmeleri çağrısında bulundu.
Macron’un Başbakanı Gabriel Attal sonuçların açıklandığı akşam yaptığı açıklamada "Bu akşamdan çıkarılacak ders, aşırı sağın iktidarın eşiğinde olduğudur… Bu nedenle İkinci turda Ulusal Birlik partisine tek bir oy bile gitmemeli… Ulusal Meclis'ten bir milletvekilinin seçilmesiyle sonuçlanacak olan üçüncü sıradaki adaylarımızın geri çekilmesi" çağrısında bulundu.
ULUSAL BİRLİK MUTLAK ÇOĞUNLUK ARAYIŞINDA
Birinci turdaki tarihi başarısını ikinci turda devam ettirmek isteyen Ulusal Birlik’in hedefi Meclis’te 289 milletvekiline sahip olarak mutlak çoğunluğu bulmak. RN’in başbakan adayı Jordan Bardella mutlak çoğunluğu bulmadıkları taktirde birinci parti olarak görev verilse de azınlık hükümeti kurmayacağını açıkladı. Sonuçların açıklanmasından hemen sonra ilk açıklama Marine Le Pen’den geldi. “Jordan Bardella'nın sekiz gün içinde Emmanuel Macron tarafından Başbakan olarak atanması için mutlak çoğunluğa ihtiyacımız var" dedi. Le Pen, "Fransızlar açık bir oylamayla yedi yıllık aşağılayıcı ve yıpratıcı iktidara bir sayfa açma arzularını gösterdiler (...) Tüm bunlara rağmen hiçbir şey kazanılmadı ve ikinci tur belirleyici olacak" açıklaması yaptı.
ATLANTİKÇİ YENİ HALK CEPHESİNİN HEDEFİ MİLLİYETÇİLERİN İKTİDARINI ÖNLEMEK
Birbirleriyle anlaşamayan partilerden oluşan ve bir yamalı bohça görüntüsü veren Sosyal Demokrat Yeni Halk Cephesi’nin en sağında, AP seçimlerinde Sosyal Demokratların liste başı adayı Sorosçu, kimine göre “Amerikan ajanı” Place Publique partisinin Başkanı Raphaël Glucksmann, en solunda ise Boyun Eğmeyen Fransa partisinin lideri Melenchon ve Troçkist Yeni Antikapitalist Parti bulunuyor. Yine bu cephede milletvekili adayı olarak eski Cumhurbaşkanı Sosyal Demokrat François Hollande yer alıyor.
İkinci tur için Yeni Halk Cephesi’nin RN adaylarının durumuna göre pozisyon alma ve buna göre yeniden oluşturulmasını savunanlar var. Yine Meclis’te mutlak çoğunluk bulunmadığı zaman Macron’un partisiyle koalisyon hükümeti kurmayı savunanlar da. Macron’un önündeki seçeneklerden biri de bu. Yeter ki milliyetçiler iktidara gelmesin. Bunun için her şeyi yapmaya hazırlar.
Yeni Halk Cephesi içinde olan Boyun Eğmeyen Fransa Lideri Jean-Luc Melenchon 7 Temmuz’da ikinci turda üçüncü sıradaki tüm Yeni Halk Cephesi adaylarının geri çekilmesi çağrısında bulunarak Ulusal Birlik partisine oy vermeme çağrısında bulundu. Jean-Luc Melenchon “Her koşulda, nerede ve ne durumda olursa olsun adaylığımızı geri çekeceğiz. Talimatlarımız basit, doğrudan ve net: RN için bir oy daha, bir koltuk daha yok" dedi.
En katı Rusya düşmanı, Ukrayna destekçisi, cumhurbaşkanlığı döneminde (2012-2017) Devlet Başkanı Beşar Esad’ı yıkmak için Suriye’ye askeri saldırıyı savunan, Afrika’da darbeci ve işgalci bir siyaset izleyen François Hollande yaptığı açıklamada “Aşırı sağın Ulusal Meclis'te çoğunluğu elde etmesini engellemek gibi zorunlu bir görevimiz var” ifadelerini kullandı. Hollande “Eğer bu ikinci tur için daha önce hiç olmadığı kadar seferber olmazsak, bu risk, bu tehdit eyleme dönüşebilir" diye konuştu.
Cephenin en sağında bulunan Place Publique partisinin Başkanı Raphaël Glucksmann hafta başında yaptığı açıklamada ikinci turda üçüncü sıradaki tüm parti adaylarının çekilerek RN'e karşı oy verme çağrısında bulundu. Yeni Halk Cephesi içinde olmakla birlikte Ulusal Birlik’e karşı tüm güçlerin birleşeceği bir “Cumhuriyetçi Cephe” kurulmasını öneren Glucksmann “Tarih bizi izliyor ve yargılıyor. Fransa'yı felaketten kurtarmak için yedi günümüz var” dedi.
‘AB İÇİN BİR FELAKET’
Le Point dergisinde Brice Couturier’in “ Macron parlamento seçimleriyle zayıfladı: Avrupa Birliği için bir felaket” başlıklı yazısında “Fransa'daki ikinci turun sonuçları ne olursa olsun, bu Avrupa Birliği için bir felaket olacaktır çünkü Macron zayıflayacaktır. Macron, Avrupa için iddialı bir strateji öneren az sayıdaki AB liderinden biriydi” değerlendirmesinde bulunuyor. Couturier, “ En iyi ihtimalle, parlamentonun askıda kalması Cumhurbaşkanının meşruiyetinin azalmasına ve manevra alanının daralmasına yol açacaktır. En kötüsü ise, aşırı sağcı bir hükümetin AB'yi ‘2016 Brexit'i kadar zorlu bir meydan okuma’, yani ‘kısmi, sinsi ve parça parça bir Frexit’ ile karşı karşıya bırakacaktır” diye yazıyor.
Le Point dergisinin aktardığına göre “Muhafazakâr Alman gazetesi Die Welt, RN'nin zaferi halinde Fransız-Alman ilişkilerinin bir kaos dönemine gireceği uyarısında bulunuyor. Marine Le Pen Almanya'yı NATO'ya itaat eden ve ‘ABD'ye bağlı bir uydu’ olarak görürken, kendisi ABD ve Rusya arasında ‘eşit mesafede’ stratejik bağımsızlık politikası izlemeyi amaçlıyor. Ukrayna'daki savaşın ardından Putin eğilimlerini azaltmış olsa da bu çatışmanın ardından ‘Rusya ile stratejik bir yakınlaşmayı’ hayal etmeye devam ediyor.”
Seçimlerin kaderini ikinci tur belirleyecek
Şu ana kadar hiçbir parti oyların mutlak çoğunluğunu elde edemedi. Bu nedenle 7 Temmuz'da yapılacak ikinci tur belirleyici olacak. Birinci tur sonuçlarını tahmin etmek zor olmadı ama ikinci tur karmaşık bir yapıya sahip. Seçim bölgelerinde en çok oy alan 2 aday ikinci tura kalmakta. Ayrıca yüzde 12,5 ve üzeri oy alan adaylar da üçüncü ve/veya dördüncü aday olarak ikinci tura kalıyorlar. Bu durumda üçüncü sıradaki adayların çekilmesi için RN’in karşısındaki partiler arasında pazarlıklar yürütüldü. Le Pen’in partisinin adayına karşı oyların bölünmemesi için üçüncü sıradaki adayın çekilmesi ve Ulusal Birlik adayına karşı ikinci olan adayın desteklenmesi gündeme geldi.
MACRON SOSYAL DEMOKRATLARLA ELELE
Macron yenilgisini başarıya dönüştürme arayışında. Ulusal Birlik partisinin Meclis’te çoğunluğu almaması için Yeni Halk Cephesi ile birlikte hareket etme kararı aldı. “Aşırı sağa karşı” bir “Cumhuriyetçi Cephe” önerisinde bulundu. Aynı çağrı Yeni Halk Cephesi’ndende geldi. Bu Atlantikçi iki cephe ikinci turda Ulusal Birlik’e karşı üçüncü sıradaki adaylarını geri çekerek birbirlerinin adaylarını destekleme karar aldı.
306 seçim bölgesinde 3 aday ikinci tura kaldı. Yeni Halk Cephesi 134, Macron cephesi 82 üçüncü sıra adayını geri çekti. 3 adaylı bir bölgede oyların bölüneceği ve bunun RN adayının kazanmasına yol açacağı için birbirlerinin lehine üçüncü sıradaki adaylarını çektiler. Birkaç örnekle konu daha iyi anlaşılacaktır: Örneğin Kuzey bölgesinde üçüncü sıradaki Yeni Halk Cephesi adayı Leslie Mortreux, RN adayının az bir farkla önünde olan mevcut İçişleri Bakanı Gérald Darmanin lehine çekildi. Yine, Normandiya'da (Calvados) Yeni Halk Cephesi üçüncü sıra adayı Noé Gauchard'ın eski Başbakan Élisabeth Borne lehine adaylıktan çekilmesi de dikkat çeken çekilmeler arasındaydı. Sosyalist Parti Genel Sekreteri Olivier Faure, 30 Haziran'da BFMTV'de bu durum sorulduğunda "Bayan Borne'u kurtaracağımızı varsayıyorum" dedi. Macron’un Başbakanını kurtarmak Sosyalist Partiye düşmüştü. Kısacası Sosyalistler, Komünistler, Yeşiller ve Melanchon’un partisi ikinci turda Macron’un adaylarına, Macron’un partisi de Yeni Halk Cephesi adaylarına oy verecek.
ATLANTİKÇİ CEPHENİN İKİNCİ TURDA ÇOĞUNLUĞU ALACAK KADAR ADAYI YOK
Ulusal Birlik partisinin mutlak çoğunluğu almasını engellemeyi hedefleyen bu çekilmeler, her iki cephenin ikinci tura kalan aday sayısını azalttı. İkinci turda Yeni Halk Cephe’sinin 286, Macron cephesinin ise 240 adayı kaldı. 577 sandalyeli Meclis’te mutlak çoğunluk 289 olduğu için her iki cephe de mutlak çoğunluktan vaz geçmiş oldu. Macron’un amacı da zaten Melanchon’un milletvekilleri hariç Sosyalist, Komünist ve Yeşillerle bir “Büyük koalisyon” oluşturmak. Macron bu “Büyük Koalisyonda” Melanchon’un partisinin yer almayacağını belirtiyor. Bu durumda çoğunluğu nasıl oluşturacağı sorusu gündeme geliyor.
Macron bir yıl içinde Meclis’i feshedemediği için bu süre içinde eğer gerçekleşirse bu koalisyon ile olmazsa bir teknokrat hükümeti ile zaman kazanmak ve 2025 Haziran ayında Meclis’i feshederek ülkeyi yeniden seçime götürmek. Elbette bu sadece Macron’un yıkılmasını geciktirmekten başka bir şeye yaramayacak.
Buna karşılık Ulusal Birlik partisinin 439 seçim bölgesinde adayları bulunuyor. Yani mutlak çoğunluğu alma şansı olan tek parti durumunda. Ama bu çekilmeler o seçim bölgelerinde RN adaylarının seçilme şansını azaltacağı için RN’in de çoğunluğu bulma şansı azalmış durumda. Böylece Meclis’te tek başına hükümeti kurma çoğunluğu olmayacakmış gibi görünüyor. RN Genel Başkanı ve Başbakan adayı Jordan Bardella bu çekilmelerle oluşan Macron-Sosyal Demokratlar ittifakı ile ilgili “Bunun her iki yönde de bir onursuzluk ittifakı olduğunu” belirterek, “Fransızlar aptal değildir" dedi. Ulusal Birlik önlerine çıkan bütün bu engellemelere rağmen mutlak çoğunluğu alma umudunu koruyor.