Paslanmazda zam vurgunu

Paslanmaz çelik ithalatına getirilen ek gümrük vergisi çok tartışıldı. Endüstriyel mutfaktan küçük ev aletlerine ve beyaz eşyaya kadar birçok sektörün temsilcisi ek verginin ardından Posco Assan'ın ayrıca anti-damping soruşturma talebi sonrası toplu bir açıklama ile buna tepki gösterdi. Ticaret Bakanlığı ise soruşturma yapılmasını uygun gördü. Yüzlerce firma Ticaret Bakanlığı'na şikayet mektubu gönderdi. Önümüzdeki hafta da Danıştay'a yürütmenin durdurulması yönünde başvuruda bulunulacağı öğrenildi.

Aydınlık okurları süreci Sabrican Tıknazoğlu ve bendenizin haberleri ile bu sayfalardan takip etti. Çözüm elbette Türkiye'nin dev bir paslanmaz çelik üretim tesisi kurmasında. Bu konuya daha sonra değineceğiz. Şimdi gelelim sıcak gelişmeye. Geçen günlerde öğrendik ki paslanmaz kavgası yüzünden özellikle paslanmaz kullanan ev ve mutfak eşyalarına yüzde 20-25 oranında maliyet kaynaklı zam yapılması söz konusu. Yani enflasyona olumsuz bir etki görülecek. Peki bu zam neden oldu?

POSCO ASSAN: BİZ ZAM YAPMADIK

15 Temmuz günü İzmit'te paslanmaz çelik haddelemesi yapan Güney Koreli Posco ile Türk Kibar Holding'in ortaklığında faaliyet gösteren Posco Assan üretim tesislerini davet üzerine ziyaret ettik. Burada sohbet ettiğimiz hem Türk hem Koreli yetkililere, paslanmaz çelik kullanan sektörlerin hem ek vergi hem de soruşturma sonrası artan fiyatlar yüzünden zam yapmak zorunda kaldığını anımsatarak, “Siz fiyatlara zam yaptınız mı?” diye sorduk. Aldığımız yanıt ise şaşırtıcı oldu: “Biz zam yapmadık.”

Peki bu neden bütün bir mutfak sektörü zam yapmak zorunda kaldı? Şirket yetkililerinin anlattığına göre ithalatçı stokçular büyük bir vurgun yaptı. Ne oldu? Çin ve Endonezya'da devletleri tarafından sübvanse edilen bazı çelik üreticisi firmalar var. Türkiye'deki çelik servis merkezleri son dönemde buradan ciddi ithalat yapmaya başladı. Posco Assan bu yüzden ek vergi yetmeyince anti-damping soruşturması istedi.

Soruşturma haberini alan çelik servis merkezleri ithalatlarını hızlandırdı. Zam gelecek diye ellerindeki çeliği tedarik sağladığı sektörlere zamlı fiyattan sattı. Bu yüzden son kullanıcıya ürün üreten sektörlerde maliyet artışına yol açtılar. Yani hem stokçuluk hem de zam vurgunu söz konusu. Bu noktada iddiara ilişkin iç pazarda da Ticaret Bakanlığı'nın bir soruşturma başlatması gerekiyor.

DAMPİNG YAPMAYANDA SORUN YOK

Kim bu çelik servis merkezleri diye sorduğumuzda 5-6 şirketten ibaret olduklarını öğrendik. Bu merkezler aynı zamanda Posco Assan'ın da müşterisi. Ülkedeki çelik servisi bu 50-60 yıllık firmalardan soruluyor. Posco Assan yetkililerinin aktardığına göre, “2024’ün ilk çeyreğinde nikel fiyatlarında ve talepte meydana gelen artış sebebiyle paslanmaz çelik fiyatları bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 8 artış gösterdi.

Ancak yılın ikinci çeyreğinden itibaren nikel fiyatlarındaki düşüş ve iç piyasadaki talep yavaşlaması sebebiyle; iddia edilenin aksine düşüş kaydedildi. Soruşturma öncesinde ve sonrasında Posco Assan’ın satış fiyatları değişiklik göstermedi ve 304 kalite 2mm 2B baz fiyatı 2.400 dolar/ton seviyesinde seyrediyor.

Bakanlık incelemeleri sonrası; kabul edilirse sadece damping yaptığı tespit edilen Çinli ve Endonezyalı üreticilere karşı antidamping önlemi uygulanması söz konusu olacak. Damping yapmayan Çinli ve Endonezyalı üreticilerden ve diğer ülkelerden ürün girişi (ithalat) bugünkü şartlarda devam edeceğinden söz konusu soruşturmanın paslanmaz çelik fiyatlarında piyasadaki olağan fiyat dalgalanmalarının haricinde bir artışa sebep olması beklenemez.”

İTHALAT UCUZ HALE GELİNCE...

Posco Assan da esasen yarı mamül ithal ediyor. Türkiye'deki tesis ise alınan yarı mamulü çok daha üst kalitede talepler için uygun hale getiriyor. Ortada 350 milyon dolar yatırımla dünyanın en büyük paslanmaz çelik üreticisi Güney Koreli Assan (Yüzde 100'ü halka açık) ortaklığında kurulmuş bir dev bir üretim tesisi var ve tesiste bugüne kadar iki milyon ton üzerinde yüksek kaliteli paslanmaz çelik üretildi.

Bu mamullerle 1,5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken, yapılan üretimle 3 milyar dolarlık ithalatın önüne geçilerek Türkiye ekonomisine katkı sağlandı. 500 kişinin çalıştığı tesisin yıllık haddeleme kapasitesi 250 bin ton, tavlamada ise 300 bin ton. Önceleri Kore'den ağırlıkla alınan yarı mamül, Çin ve Endonezya fiyatlarının aşağıda kalması yüzünden bu ülkelerden de ithal edilmeye başladı.

Çin, Endonezya ve Tayvan gibi ülkeler, üretim kapasitelerini kendi iç tüketimlerinin çok üzerinde tutarak, Türk pazarında dampingli fiyatlarla rekabet ediyor. Bugün Avrupalı üreticilerin ton başına satış fiyatları fabrika çıkışı 3000– 3200 dolar/ton aralığında, Çin ve Endonezyalı üreticilerin satış fiyatları 1.850-1.950 dolar/ton seviyesinde. Hal böyle olunca çelik servis merkezleri buradan ithalatı uygun görüyor.

Türkiye'de de TL reel anlamda değerli kalınca ithalat ucuz hale geldi. Hatta bir dönem çelik servis merkezleri sahtecilik yaparak Posco Assan'dan almış gibi göstererek ucuz Çin çeliğini Avrupa'ya Türk malı diye sattı. Bunun üzerine Avrupa Birliği soruşturma açtı ve Posco Assan dışında Türkiye'den ithalatı yasakladı. Posco Assan'ın ise kota yüzünden Avrupa'ya satabileceği paslanmaz miktarı belirli bu yüzden şirket bir üretiminin bir kısmını yurt içine bir kısmını yurt dışına veriyor.

Konu uzun şimdilik burada kesiyoruz. Ama Posco Assan yöneticileri ile sohbetimiz ve fabrika ziyaretimizin detaylarını sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.