Reza Zarrab hakim karşısında
Mustafa Birol Güger
ABD’nin New York kentinde başlayan ve tüm dünyanın dikkatle takip ettiği, eski adıyla ‘Reza Zarrab’ yeni adıyla ‘Hakan Atilla’ davası sürüyor. Duruşmanın ikinci günü olan bugün soruşturmanın baş aktörü Reza Zarrab saat 19:30 itibariyle ifade vermeye başladı.
Davayı yerinde takip eden muhabirlerden dakika dakika anlık gelişmeler:
Davanın bugünkü duruşması sona erdi...
Pete Brush: Hakim Berman, Reza Zarrab'ın 'mahkemedeki hapishane kıyafetli görünüşü' hakkında endişeli. Berman, Zarrab'ın sivil kıyafetler giyebilmesine olanak tanıyan bir emir imzalanmasını teklif etti. Zarrab'ın sivil kıyafetler giyip giyemeyeceği belli değil.
Katie Zavadski: Hakim Berman, Zarrab'ın gömlek ve kravatla gelmesine izin veren bir emir imzalamaktan mutluluk duyacağını söyledi. "Mahkemede olması yeterince zor, daha da zorlaştırmaya gerek yok" dedi.
Adam Klasfeld: Yardımcı Savcı Sid Kamaraju: "Bay Zarrab'a kesinlikle düzenli kıyafetler giymek isteyip istemediğini sorabiliriz" dedi. Yani yarın hapishane üniforması giymeyecek mi?
Benjamin Harvey: Jüri bugünlük evlerine gönderildi. Zarrab, yarın sabah New York saati ile 9:15'te tanıklığını sürdürecek.
Katie Zavadski: Zarrab, sahte işlemleri ifade etmek için kullanılan bir kod hakkında konuşuyor. Türkiye'den gönderilen hiçbir altın olmadığında [hayali ticaret için] kullanılan bir kod gibi.
Adam Klasfeld:
Savcı: Halkbank'tan ne kadar çektiniz?
Zarrab: Birkaç milyar.
Hakim: Birkaç milyar ne?
Zarrab: Avro.
Savcı: Sözünü ettiğiniz birkaç milyar, altın satın almak için kullanılan para mıydı?
Zarrab: Birkaç milyar avro, İranlılarla altın ticareti yaptığımız, uluslararası para havaleleri prosedürüne uygun olan paraydı.
Zarrab ayrıca, bu durumu Aslan, Atilla ve diğerleriyle de görüştüğünü sözlerine ekledi.
Adam Klasfeld: Telefon kayıtları hakkında: Bunlar, sesli değil yazılı transkriptler. Zarrab'ın, firmalarından birinin (ikinci) sorumlusu olarak nitelendirdiği Abdullah Happani ile yaptığı telefon konuşmasına ilişkin yeni bir belge de kayıtlara girdi.
Pete Brush: Reza Zarrab, Halkbank'la çalışırken, İran Ulusal Petrol Şirketi'nden kendi ticaret hesabına doğrudan para aktarıldığını; bu transfer, yaptırımlara tabi olan bir transfer türü olduğu için de Halkbank Genel Sekreteri Süleyman Aslan ile birlikte transferi geçersiz kılmak için çalıştıklarını söyledi.
Bloomberg Türkiye büro şefi Benjamin Harvey'in yeni güncellenen makalesinden: "Halkbank, kendisiyle çalışmayı reddedince Zarrab, eski Enerji Bakanı Zafer Çağlayan'la söz konusu ticaretin kârını %50-50 temelinde bölüşmek üzere anlaşma yaparak, Halkbank'la çalışma vizesini kaptı. İddia edilen bu ortaklık, Çağlayan'a yaklaşık 67 milyon dolar kazandırdı."
Adam Klasfeld: Süleyman Aslan'ın sekreteri ile yapılan bir telefon görüşmesi de kayıtlara yeni bir kanıt olarak girdi.
Nicole Hong: Mahkemede gördüğüm en eğlenceli şeylerden biri: Bronz hapishane giysileri giyen Reza Zarrab, jüri önünde durdu ve bir beyaz tahtaya renkli kalemler kullanarak, İran'ın uluslararası ödemelerini nasıl yaptıklarını gösterdi.
Nicole Hong: [Zarrab'ın çizdiği] Diyagram çok karmaşıktı ve tüm tahta doldu. Zarrab, İran'a yapılacak ödemelerin kolaylaştırılması için en az 10 işlem yapılması gerektiğini söyledi. Halkbank'ı şemanın kalbine yerleştirdi.
- Duruşmaya 5 dakika ara verildi -
Adam Klasfeld: Savcı, şemayı kanıtlara dahil etti. O halde şema basın ve halka da açık hale gelmeli. Şema çizimi sona erdi. Zarrab tanık sandalyesine döndü.
Adam Klasfeld: Altın işlemlerini gösteren diyagram oldukça karmaşık görünüyor. Zarrab, 'en az 10' işlem olduğunu tahmin ediyor.
Law360 haber sitesi muhabiri Pete Brush, Türk kullanıcılardan gelen 'göstermelik dava' eleştirilerine istinaden, "Savcılığın bu (altını ticareti) şemasını kamuya açık bir forumda ayrıntılandırmaya ilgi duyduğu açıktır. Bay Atilla'nın suçsuzluğuna gelince, juri birkaç hafta içinde kararını verecek" dedi.
Adam Klasfeld: Gözlem: Zarrab, jüri şemalarını çizdiği için rahat ve otoriter görünüyor. Şayet bir ABD federal mahkemesinde, hapishane üniforması giymiyor olsaydı, şirket yönetim kurulu toplantısına başkanlık ediyor gibi olabilirdi.
Adam Klasfeld: Zarrab, Halkbank'la ilişkili iki şirketten, Tüpraş ve Botaş'tan bahsetti.
Pete Brush: Zarrab'ın son bir kaç saat içerisindeki ifadelerinin çok az bir kısmı doğrudan Mehmet Hakan Atilla'yla ilgiliydi.
Adam Klasfeld: Zarrab, tahtaya altın ticaretinin nasıl işlediğini çizmek üzere tanık sandalyesinden kalktı. Çizdiği şema basına verilecek.
Adam Klasfeld: Zarrab, İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) bünyesinde faaliyet gösteren NICU adında bir paravan şirketten bahsediyor.
Adam Klasfeld: Savcı, İran ticareti kârına kanıt olarak, Çağlayan'ın kardeşine ait olduğu iddia edilen 2.4 milyon TL. üzerinde bir banka makbuzu sunmak istiyor. Savunma itiraz etti. Yargıç Berman itirazı kabul etti.
Adam Klasfeld:
Soru: Bu ödemeler [Çağlayan'a] ne şekilde yapıldı?
Cevap: Nakit para, değerli eşyalar ve banka havaleleri şeklinde.
Soru: Çağlayan'ın ailesine de yapıldı mı?
Cevap: Evet efendim.
Pete Brush: Mehmet Hakan Atilla'nın ceza davası, Reza Zarrab'ın öğle yemeğinden sonra kürsüye geri dönmesiyle devam ediyor. Jüri, mahkeme salonunun çok soğuk olduğundan şikayet etti. Hakim Berman, "Bir jürinin eldiven, eşarp ve şapka taktığını gördüm," dedi
Adam Klesfeld: Zarrab tanık kürsüsüne geri döndü. Yeniden ifade vermeye başlamak üzere
- Duruşmaya ara verildi -
Adam Klesfeld: Zarrab, "Çağlayan'a 45 ila 50 milyon avro rüşvet verdiğimi düşünüyorum" dedi.
Pete Brush: Reza Zarrab, Halkbank'ın başlangıçta, Türkiye'de şöhreti nedeniyle onunla çalışmak istemediğini söyledi. Banka yetkilisi Süleyman Aslan'ın "Ben altın ticareti konusunda çok popülerim" dediğini ifade etti. Tüm olumsuzluklara rağmen çalışmak için bastırmaya devam ettiğini söyledi.
Pete Brush: Reza Zarrab, 2010 ve 2011 yıllarında İran ve Bank Mellat ile birlikte çalışırken Türkiye merkezli Aktif Bank ile de kârlı bir ilişki yürüttüklerini söyledi. Bu ilişki Aktif Bank'ın tutumuyla sona ermişti. Zarrab, 2012'nin başında Halkbank'la tanıştığını söyledi.
Adam Klasfeld: "Karım Türkiye'de ünlü bir sanatçı olduğu için her zaman halkın gözü önünde olan bir kişiydim."
Adam Klasfeld: Zarrab, bir Türk kuyumcusu olan Ahmed Alalacı'nın, İran'ın gelirlerini Halkbank'a koymak için altın ihracatı sistemi önerdiğini söyledi.
Adam Klasfeld: Mahkemede, Zarrab'ın Halkbank ile olan ilişkileri kouşuluyor
Adam Klasfeld: Zarrab Aktifbank'la aralarının açılma sürecini anlatıyor: "Aktifbank doğrudan İranlılarla çalışıyordu, beni aradan çıkardılar."
Soru: Aktifbank, gelirinizin önemli bir bölümü müydü?
Cevap: Kesinlikle, evet.
Benjamin Harvey: Zarrab, bir gün içinde iki kez İran merkez bankası başkanı ardından da istihbarat birimi başkanıyla bir araya geldiğini söyledi. Nakti doğrudan İran'ın merkez bankasına teslim etmek için anlaşma yaptı.
Pete Brush: Reza Zarrab, 2010 ve 2011 yıllarında İran Merkez Bankası eski başkanı Mahmud Bahmani ile doğrudan görüştüğünü söyledi. Zarrab, nakit sağlayan bankaya "nakit dağıtımı" konusunda yardımcı olmak için daha iyi bir fiyat önerdiğini söyledi. Zarrab, ilişkisinin daha sonra sona ermiş olduğunu sözlerine ekledi.
Benjamin Harvey: Mahkeme salonunda eski AB Bakanı Egemen Bağış'ın resmi gösterildi. Zarrab, Bağış'ın ilk kez, bir hesap açma girişimi reddedildiğinde Aktifbank CEO'su ile bir toplantı düzenlenmesine yardımcı olduğunu söyledi.
Adam Klasfeld: Zarrab şimdi, Aktif Bank'ta bir hesap açmaya çalıştığını ifade ediyor. İlk denemesi başarısız olmuş. Zarrab, genel müdürle görüştükten sonra bir Aktif Bank hesabı edinebildiğini ifade etti. Hesap (günlük) 5-10 milyon Avro aralığındaymış. Şimdi İran Merkez Bankası ile görüşmesini anlatıyor.
Pete Brush: Zarrab, "İranlılar petrol ve gaz satışlarından elde ettikleri geliri uluslararası ödemeler için kullanamadılar" dedi.
Benjamin Harvey: Zarrab'tan Atilla'ya: "Bankada yaptırım kuralları konusunda en bilgili kişi. Şemamızın Amerikan yaptırımlarına uygun gibi görünmesi için katkıda bulundu."
Benjamin Harvey: Zarrab, hâlâ bir otelde kalmadığını ve FBI'ın gözetiminde olduğunu söylüyor.
Pete Brush: Reza Zarrab, ABD hükümetinden kendisine dokunulmazlık sözü vermediğini ve hâkimin kısmen onun doğruluğuna bağlı olarak cezasını belirleyeceğini söyledi. "İşbirliği, sorumluluk kabul etmenin ve hapishaneden çıkmanın en hızlı yoludur" diyor.
Benjamin Harvey: Zarrab, Mart 2016'da Florida'da tutuklandıktan sonra tutsak takası olasılığını araştırmak için avukat tuttuğunu açıkladı.
Amerikan gizli servisi FBI’ın tercümanı Bülent Bulut’un dinlenmesinin ardından yargıç Richard Berman 2 dakika ara verdi. Bu sırada jüri yan odaya alındı.
Reza Zarrab ayakları kelepçeli ve hapishane giysisiyle bu sırada içeri alınıp tanık koltuğuna oturtuldu. Hakkındaki suçlamaları kabul edip savcılıkla işbirliği yapmayı kabul eden Zarrab önce savcılar, sonra da eski Halkbank yöneticisi Hakan Atilla’nın avukatları tarafından sorgulanacak.
KRİTİK BELGELER DOSYAYA GİRDİ
New York'taki mahkemenin ilk gününde Savcılık resmen Zarrab'ın 'suçlu' olduğunu kabul ederek itirafçı olduğunu kamuoyuna açıklamıştı.
Savcılığın mahkemenin açılış konuşmasında yaptığı bu açıklamayla birlikte, Zarrab'ın 26 Ekim 2017 tarihli, anca o tarihte gizlilik kararı olan savcılıkla anlaşma belgesi üzerindeki mühür de kaldırıldı. Zarrab'ın savcılıkla anlaşma belgesi New York'ta Atilla davasının başladığı ilk gün, resmen dava dosyasına dahil edildi.
İlgili haber: Zarrab davası başladı
'BEN REZA ZARRAB…'
Dosyaya konulan belgede, Zarrab'ın “hiçbir etki altında kalmadan, suçlu olduğunu itiraf etmenin sonuçlarını tamamen farkında olarak” bu beyanı yaptığına ilişkin imzalı taahhüdü oluyor.
Belgede ayrıca Atilla davasında Zarrab'dan hemen önce Savcılık adına tanıklık yapacağı açıklanan FBI çevirmeni Bülent Bulut'un imzası da bulunuyor.
Zarrab belgede, avukatıyla konuştuktan sonra, hakkında isnat edilen suçlar konusunda “esasa ilişkin savunma yapmamın mümkün olmadığını” anladığını, ve sonuçlarını farkında olarak suçlu olduğunu itiraf ettiğini açıklıyor.
Belgede ayrıca Reza Zarrab'ın avukatının da benzer bir beyanı ve imzası bulunuyor.
6 SUÇLAMA VARDI, 7 SUÇTAN 'SUÇLU' OLDUĞUNU KABUL ETTİ
Reza Zarrab hakkında yazılan iddianamede, birbiriyle bağlantılı ABD'nin İran yaptırımlarını delmek, Amerikan bankalarını ve finans sistemini dolandırmak ile kara para aklamak suçlarından hakkında 6 ayrı suç isnadı bulunuyordu.
Ancak Zarrab, 7 suçtan 'suçlu' olduğunu itiraf etti. Zarrab'ın 'suçlu' olduğunu kabul ettiği 7. Suç, hapishanede bulunduğu dönemde gardiyanlardan birine rüşvet vermeye çalışmak.
Nitekim Atilla'nın avukatı da, 'ABD hükümeti Atilla'ya karşı' davasında yaptığı açış konuşmasında Zarrab'ın kaldığı hapishanede gardiyanlara “kendisine alkol, kadın ve uyuşturucu bulma karşılığında rüşvet teklif ettiğini” açıklamıştı.
Zarrab'ın Savcılıkla anlaşmasının detayları, yani hapis yatıp yatmayacağı, ya da hapis cezası alacaksa, kaç yıl ceza alacağı açıklanmadı.
Bu konuda da bilgi yine Atilla'nın avukatı Victor Rocco'nun açış konuşmasında geldi. Rocco, Zarrab'ın hiç hapis yatmama, kendisi ve ailesinin ABD'ye yerleştirilmesi ve tanık koruma programına alınması ihtimali olduğunu söyledi.