Seferberlik yalan oldu: Birbirimizi kandırmayalım!
Gün geçmiyor ki ekonomiye ilişkin dev manşetlerle, PR çalışmalarıyla vatandaşın gözününün içine içine sokulan bir hedef daha yalan olmasın! Bu sefer kalkınma planları veya orta vadeli programdan filan söz etmeyeceğim. Yıllar itibarıyla büyüme ve istihdam verilerini baz alarak bulunduğumuz öngörünün gerçekleştiğini hatırlatmak için bu yazıyı kaleme alıyorum.
Şöyle bir baktım da bu köşeden size seslenmeyeli de yaklaşık bir ay olmuş. Bundan sonra arayı öyle çok fazla açmamak niyetindeyim. Neyse konumuza dönelim.
BU FAKİRE İNANMADINIZ!
Hükümetimiz istihdam seferberliği ilan edip işverenlerimize bilimum teşvik sununca haliyle en az 1.5 milyon kişilik bir istihdamı şart koştu. Hatta bir bakanımız çıkıp "2 milyon istihdam" dedi. Bu fakir de o günlerde şöyle bir yazı kaleme aldı: İstihdam hedefi gerçekten uzak. Meraklısı tekrar açıp okusun.
Orada yıllar itibarıyla büyüme ve istihdam artışını göz önüne alarak bu yıl 1.5 milyon net istihdam sağlanabilmesi için yüzde 8 ve üzerinde bir büyümenin olması gerektiğini ifade ettik. Ne oldu? Türkiye milli geliri geçen yıl yüzde 7.4 oranında büyüdü. Peki istihdam ne oldu? Yüzde 3.61 oranında arttı. TÜİK'in 2017 İşgücü İstatistiklerine göre; 1.1 milyon yurttaşımız işgücüne katıldı. Bunlardan 984 bin kişiye iş sağlandı. 124 bin kişi ise işsiz kaldı. Böylece işsiz sayımız da 3.4 milyonun üzerinde kaldı.
İstihdam artışındaki hedef yüzde 5.5 düzeyindeydi. 2 milyon diyenlere bakarsak yüzde 7'lik bir istihdam artışı söz konusu olacaktı. Ancak bunun yarısına ulaşılabildi. Yüzde 3.6'lık istihdam artışı da bence gayet başarılı. Fakat yüzde 7.4 büyüyen bir ekonomide, bunca teşviğe rağmen bu istihdam artışı için bir seferberlikten söz edilemez. Nokta.
TEŞVİKLER NİRE GİTTİ?
Gelelim işin diğer bir boyutuna. Şimdi bu istihdam teşvikleri vs.'ler hep kayıtlı işgücü için verildi. Ama bir de bakıyoruz ki dönemsel bazda istihdam artışının önemli bir kısmı kayıtdışından gelmiş.
Yıllık istatistiklerde kayıtdışı istihdama ilişkin veri yer almadığından en güncel istatistik olan Ocak 2018 İşgücü İstatistiklerine bakmak bile yukarıda sözünü ettiğim durumu açıklıyor.
Şimdi Ocak 2017-Ocak 2018 dönemi kıyaslandığında 1 milyon 357 bin kişi istihdam edildi. İşgücüne katılım 780 bin olduğundan, işsiz sayımız 576 bin azaldı. Bu veri sizi yanıltmasın yukarıda aktardığımız yıllık işgücü verileri ile her ay açıklanan dönemsel veriler birbirinden farklı. Ocak 2018 itibarıyla toplam istihdamın yüzde 32.5'ini herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanlar oluşturdu. Yani 9.1 milyon kişi. Geçen yıl bu sayı 8 miyon 668 bin kişiydi. Yaklaşık 440 bin kişi kayıtdışı olarak istihdam edilmiş durumda. Bu da toplam istihdam artışının yüzde 32.4'ünün kayıtdışından geldiğini gösteriyor. Geçen yıl bazı dönemlerde istihdam artışındaki kayıtdışı oranının yüzde 40'ları aştığı görülmüştü.
Şimdi sormak gerekiyor? Bu teşvikler nereye gitti. Zaten yüzde 7.4 büyüyen bir ekonomide az çok 1 milyonu bulan bir istihdam artışının yaşanması normaldir. O halde biz zaten istihdam yaratacak olanlara devlet eliyle hibe vermiş olmuyor muyuz?