Şükrü Saracoğlu, Fenerbahçe, ırkçılık ve Varlık Vergisi (3)

Saracoğlu'nun başbakanlığı döneminin ekonomik alanda belki de en fazla akılda kalan ve bugün bile tartışılan girişimi, Kasım 1942'de çıkarılan Varlık Vergisi Kanunu oldu. Servetlerin bir defaya mahsus vergilendirildiği ve vergisini ödemeyenlerin bedensel çalışmaya tabi tutulduğu bu uygulamanın özellikle azınlıklara yönelik bir baskı aracı gibi uygulandığı ileri sürüldü. Topraksız köylülere toprak dağıtmaya yönelik Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu da onun başbakanlığında yürürlüğe kondu. Saracoğlu'nun ısrarla takipçisi olduğu bu kanun büyük toprak sahiplerinin itirazlarıyla karşılaştı. Milletvekilleri Cavit Oral, Emin Sazak ve Adnan Menderes köylüyü toprak sahibi yapacak bu reformlara tümden karşı çıktılar. Celâl Bayar, Refik Koraltan, Adnan Menderes ve Fuad Köprülü'nün, 12 Haziran 1945'te verdikleri Dörtlü Takrir, CHP içinden çıkacak yeni bir siyasi partinin ilk işaret fişeği oldu. Oysa, toprak reformu Atatürk'ün en büyük hayali ve vasiyetiydi.

***

Saracoğlu, 15 Mart 1943'te kurduğu ikinci hükümet döneminde ekonomide liberalleşmeye yöneldi. Cumhuriyet döneminin bütünsellik taşıyan seçim yasasını iki dereceli olarak hazırladı ve çıkarttı. "Açık oy-gizli sayım" esaslarına göre hazırlanan bu kanuna göre her seçmenin hangi partiye oy verdiği herkes tarafından görülebilecek, fakat oy sayımı gizli yapılacaktı.

Bu usule göre yapılan 1946 seçimlerini Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) kazandı. Demokrat Parti (DP) kurulduktan hemen sonra yapılan bu "erken seçim"de DP sadece 16 ilde seçime girebilmişti. 1946 seçimlerinden sonra hem yaşadığı sağlık sorunları hem de CHP içinde kan değişikliğine gitmek isteyen İsmet İnönü'nün kararıyla başbakanlığı Recep Peker'e bıraktı (7 Ağustos 1946). 1 Kasım 1948 ve 22 Mayıs 1950 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı yaptı. 1950 genel seçimleriyle milletvekilliği sona erdi ve siyaseti bıraktı.

Son yılları

Son yıllarında parkinson hastalığı ile mücadele etti. Fransa'da yapılacak tedavisi için verilecek ödenek konusunda Maliye Bakanı Hasan Polatkan'ın isteksiz kalması üzerine, İzmir İttihat ve Terakki Ticaret Mektebi'nden öğrencisi olan Başbakan Adnan Menderes'in araya girmesiyle ödenek çıkarıldı. Fransa'daki tedavisinin de bir sonuç vermemesi üzerine Türkiye'ye döndü. Eşi Saadet Hanım'la birlikte İstanbul'a yerleşti. Teşvikiye'deki kira evinde 27 Aralık 1953'te, 66 yaşında öldü. Mezarı Zincirlikuyu Mezarlığı'ndadır.

Eski Maliye Nazırlarından Ahmed Zühdü Paşa'nın torunu olan Saadet (Oraloğlu) Saracoğlu (ö. 1980) ile evliliğinden üç çocuk babası olmuştur. 1987 ile 1993 arasında Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası başkanlığında bulunmuş olan Rüşdü Saracoğlu'nun dedesidir.

Fenerbahçe

Şükrü Saracoğlu 1934 ile 1950 arasında 17 yıl boyunca Fenerbahçe Spor Kulübü'nün başkanlığını yapmıştır. Alev Coşkun, Abdülkadir Yücelman'dan aktararak Ödemişten Zirveye Tırmananlar adlı kitabında olayı şöyle anlatıyor: "Saracoğlu'nun Fenerbahçe sevgisinden ve Maliye Bakanı olarak Fenerbahçe Kulübü'ne yaptığı katkılardan kısaca söz etmeliyiz.

Saracoğlu Şükrü, sevdalı bir Fenerbahçeliydi, takımının maçlarını hiç kaçırmazdı. O tarihlerde Fenerbahçe Kulübü'nün kendisine ait bir stadı yoktu.

Bir zamanlar ünlü olan ancak eski gücünü yitirmiş bulunan İttihad Spor'un Kadıköy'de kendisine ait bir sahası vardı. Fenerbahçe Kulübü giderek büyürken, Ittihad Spor giderek zayıflamıştı, taraftarı da kalmamıştı. Ne yapıp etmeli, bu stad Fenerbahçe'ye devredilmeliydi... Konu tartışılıyor ancak çıkış yolu bulunamıyordu. Sonunda Maliye Bakanı Saracoğlu, bir maddelik bir yasa teklifi ile bu konuyu çözmeyi ve Fenerbahçe'yi öne çıkartmayı başardı. Yasa teklifi şöyleydi: 'Aynı semtte bulunan iki spor kulübünden üye sayısı çok olan devam eder, diğeri kapatılır.' Şükrü Bey bu konuyu hükümetten ve meclisten sızıntıya yer vermeden geçirdi. Kapanan İttihad Spor'un adına kayıtlı bulunan futbol sahası, 1 Tl gibi sembolik bir rakamla Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü'ne devredildi. Hemen ardından Milli Emlak tarafından Fenerbahçe'ye kiralanan stad 25 Ekim 1929 günü düzenlenen spor bayramıyla, Fenerbahçe Stadı adını aldı." (S.195-196)

22 Temmuz 1998 yılında alınan kararla stadyumun adı Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu olarak değiştirilmiştir.

(Devam edecek)