Swap güreşinde 4. raund: Taviz koparmaya çalışıyorlar

Salı günü bayram tatili bitip de piyasaların açılmasıyla birlikte Londra'dan bilindik haberler gelmeye başladı. Bloomberg News'un haberine göre, bazı yabancı bankalar salı günü Türk bankalarına olan yükümlülüklerini takasta yerine getiremedi. Londra'da gecelik lira SWAP faizleri Salı günü yüzde 1000 seviyesini aşarak Mart 2019'dan bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Hatırlanacağı üzere 2018'in Ağustos ayındaki kur şokundan sonra SWAP pazarına yönelik alınan bir takım tedbirler sonucu aynı yılın sonbahar aylarında Londra'daki TL SWAP pazarındaki faizler 920 baz puan artmış daha sonra normalleşme yaşanmıştı.

BDDK'NIN HAMLESİ FAİZİ DÜŞÜRDÜ

Londra'daki SWAP pazarında ikinci hareketlenme 2019 ilkbaharında yaşandı. Londra'daki SWAP piyasasında Türk lirasının gecelik faizi, yüzde bin 300'ü aştı. Faizler bir hafta önce yüzde 22 seviyesindeydi. 2001'deki ekonomik krizi sırasında görülen seviye ise yüzde 71'di. Faizlerin zıplamasının nedeni ise Londra'da TL talep eden yabancıların yeterli TL bulamamasıydı. "Londra'dakiler neden TL talep ederler?" kısmına geleceğiz. Ancak aynı yılın aralık ayında ajanslara düşen haberi aktaralım: "Londra'da işlem gören TL SWAP'larının faizleri BDDK'nın SWAP limitlerini kısmasının ardından sert düştü. BDDK tarafından Çarşamba günü yapılan açıklamaya göre vadesine 7 gün ve daha az kalan TL satım swap işlemlerinde özsermaye limiti yüzde 10 olarak belirlendi. Kararın ardından Londra'da gecelik TL swaplarının faizi yüzde 4.60'a, 1 haftalık swap faizi yüzde 7.60'a, 1 aylık swap faizi yüzde 9.48'e ve 3 aylık swap faizi yüzde 10.31'e kadar geriledi.

ÜÇ KURUMA CEZA KESİLMİŞTİ

Gelişmeleri yüzeysel olarak geçiyoruz. Ancak şunu hatırlatmakta fayda var hem 2018'de atılan adımlarda hem de 2019'da alınan kararlarda Londra'daki TL SWAP pazarında işlem yapanlara mealen şu mesaj veriliyordu: İçeride TL'nin değerini bozacak, kısa vadeli spekülatif hareketlere izin vermeyeceğiz. Gerekirse konvertibilitenin zarar görmesini bile göze alarak bir takım adımlar atarız.

Ancak dalgalı piyasalarda vurgun yapmaya alışmış spekülatörler bu mesajı almadı veya almak istemedi. En nihayetinde Kovid-19 salgınının piyasaları sarstığı bir dönemde Londra'daki oyuncuların TL açığa sattıkları ve SWAP pazarının kapatılması yüzünden temerrüde düştükleri haberi basına yansıdı. Geçen mayıs ayında Türk bankalarına olan lira yükümlülüklerini yerine getiremediği gerekçesiyle BDDK, BNP, UBS ve Citi’ye bir bacağı lira olan döviz işlemlerde yasak getirdi. Daha sonra bu kuruluşların yasağı, yükümlülüklerin yerine getirildiği gerekçesiyle kaldırıldı. İşte benzer bir durum geçen salı akşamı da yaşandı.

ANKARA-LONDRA SWAP SAVAŞI

Dün Londra SWAP piyasasına sunulan TL likiditesinin azalmasına paralel olarak SWAP faizlerinde yaşanan keskin yükseliş önceki gün dolar kurunun 6.90’ın altını test etmesini sağladı. Ancak SWAP faizlerindeki yükseliş TL’ye ilk etapta değer kazandırabilecek olsa da bu tip fiyat hareketleri sağlıklı olmayacağı için kısa vadede oynaklık sürdü ve kur dün gün içerisinde 7.03 TL'yi aştı. Piyasa faizleri 11.80'in üzerine çıkarken, avro da yüzde 2'nin üzerinde değer kazanarak 8.35 TL'yi gördü. Böylece yarım dolar yarım avrodan oluşan sepet kur 7.70 TL'ye dayandı. Öte yandan dün gün içerisinde Londra'da TL SWAP faizi yüzde 38'e gerilese de halen ülkedeki yüzde 8.25'lik faizin 30 puan üzerinde bulunuyor.

İş Yatırım'ın sabah geçtiği notta SWAP pazarındaki gelişmeler şöyle değerlendirildi: "Türkiye varlıkları küresel risk iştahından bağımsız bir Ankara – Londra SWAP savaşıyla değer kaybediyor. Türk lirası değer kaybedecek beklentisiyle pozisyon alan kur spekülatörlerini cezalandırmak isteyen Ankara’nın likiditeyi sıkması üzerine Londra SWAP piyasasında Türk lirası faizler yüzde bin seviyesini geçti. Türk lirası yaratmak için yapılan satışlar nedeniyle MSCI Türkiye yüzde 3’ün üzerinde değer kaybetti. Devlet iç borçlanma senetlerinde sert satışlar görüldü. Kur ataklarına karşı SWAP piyasasını kullanarak mücadele etmek gelişmekte olan merkez bankaları tarafından zaman zaman kullanılan bir yöntem. Rezerv harcamadan ve yurt içinde faizleri artırmadan yapılan müdahale kısa dönemde kurdaki kanamayı durdurmakta işe yarıyor. Ancak bunun bedelini varlık fiyatlarında sert düşüşle, CDS maliyetlerinde artışla ve yabancı çıkışıyla ödüyorsunuz. 2019 Mart ayında kura karşı saldırıda Merkez Bankası benzer bir politika izlemiş ve Türk lirası SWAP faizleri yüzde bin seviyesini geçmiş ve Borsa İstanbul’da sert kayıplar yaşanmıştı. Kur spekülatörlerinin pozisyon kapatıp zararla gitmelerinin ardından piyasalar kaybının bir kısmını geri almıştı. Türkiye’nin ekonomiyi durdurmadan dış borcunu azaltabildiğini göstermesi üzerine risk primi kademeli olarak azalmış ancak eski seviyelerine gerileyememişti. Tarih tekerrür edecek demiyoruz. Ancak bu defa da benzer bir gelişme öngörüyoruz. Atağın devam etmesi durumunda Merkez Bankası haftalık fonlamayı bırakıp geç likidite penceresinden piyasaları fonlayıp geçici de olsa fiilen 300 baz puanlık bir faiz artışı yapabilir. Kurdaki kanamanın durması durumunda Borsa İstanbul’un tepkisi kısa vadede olumlu olur. Orta vadede piyasaların yönünü yukarı çevirmek için kantarın topuzunu kaçırdığımız genişleyici maliye ve para politikalarını ve finansal baskılamayı normalleştirmemiz gerekiyor. 2019 yılında bunu başarmıştık. 2020 yılında salgın dolayısıyla işimiz daha zor, ama gene başarabiliriz."

VARLIK SATIP TL YARATIYORLAR

İş Yatırım'ın geçtiği not oldukça açıklayıcı. Buna ek olarak ÜNLÜ Menkul Değerler A.Ş.'nin piyasa notunda da, "Londra SWAP piyasalarındaki Türk lirası faizlerinde dün artan oynaklığın daha önce de zaman zaman yaşandığını ve çok kısa süreli dalgalanmalar olarak kaldığını anımsatan analistler, düşük hacimli bu tür dalgalanmaların fiyatlamalar üzerindeki etkisinin kalıcı olmadığını söyledi" ifadeleri yer aldı. İktisatçı Prof. Dr. Kerem Alkin, Twitter hesabından yaptığı yorumda, "Aklıma takılan bir soru: Londra’da bir süredir TL ile ilgili piyasa kurgusu değişti. Yabancı spekülatörlerin ve hazinecilerin istediği gibi at koşturdukları TL likiditesi yok. Bu durum, neden bazı ekonomistlerce ‘vahim’ bir durum olarak algılanıyor, algılattırılıyor. TL miktarı hep yabancıların cephesinden mi konuşulmalı? Her şey sadece ‘onlar’ mutluysa mı iyi? Ve, ne hikmetse,Türkiye’nin olumlu üretim ve ihracat göstergelerini bol bol konuşmamız gereken bugün, ‘nedense’ bir anda Londra’daki TL faizi ‘gündem’ oluyor. Ne tesadüf ama! Sorun bende sanırım!" diyerek konuya farklı bir bakış açısı getirdi. Ekonomist Gizem Öztok Altınsaç da BloombergHT'de yer alan köşe yazısında, "Elbetteki SWAP piyasasına dair aldığımız önlemlerin bir yan etkisi bu" diyerek, şu yorumu yaptı: "Yabancı bankaların aldığı döviz karşılığında vadede TL vermesi gerekirken, ya da SWAP'ların vadesi dolduğunda pozisyon kapamaları gerektiğinde (çünkü yurt içinde bankalarımızın SWAP çevirme kabiliyeti limitlenmiş durumda) TL’ye sıkıştığını dönem dönem yaşıyoruz. Böyle bir durumda yabancının (Londra’nın) döviz satıp ihtiyacı olan TL’yi yaratması gerekirken, başka bir yöntem tercih ediliyor. Borsada ve bonoda olan varlıklarını satıp TL yaratmak. Dün de yaşadığımız bu süreçlerden biriydi."

MUAFİYET Mİ İSTİYORLAR?

Yabancı spekülatörlerin SWAP pazarını sıkı tutan Türkiye'yi, ellerindeki tuttukları TL varlıkları satarak masaya çekmeye, çekemediği ölçüde de kendilerince cezalandırmaya başladıkları bir süreç yaşıyoruz. Bu yüzden daha kırılgan benzer ülkeler olduğu halde Türkiye'nin CDS'leri rekor seviyelerde bulunuyor, üstelik turizm, ihracat ve imalat tarafından iyi haberlerin geldiği şu günlerde. Peki Londra'daki ne yapmak istiyorlar. Bunu anlamak için bayram tatili öncesi alınan bir kararı hatırlatmak gerekiyor. BDDK 28 Temmuz'da aldığı bir kararla, yurt dışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladı. Daha önce Euroclear Bank ve Clearstream Banking'i kısıtlamalardan muaf tutan BDDK, son kararıyla birlikte Uluslararası Kalkınma Bankaları (UKB) için de muafiyet getirmişti. Bundan hareketle, Londra'daki son gelişmelere bakınca normalleşme süreciyle birlikte spekülatörlerin Londra TL SWAP pazarının yeniden açılması için hamle yaptıkları görülüyor.