Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri (2)
TDİOSB'ler “Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri Yönetmeliği”ne göre kurulmaktadır. 4 Ekim 2022 tarihinde bu yönetmelikte önemli değişiklikler yapılmıştır.
OSB'LER ATRONLAR KULÜBÜ MÜ?
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri 4152 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun 26/A maddesine göre kurulmaktadır. Bu yasanın 13.maddesi 2017 yılı itibariyle örgütlerin katılım payı ile orantılı sayıdaki temsilcilerinin her biri için 100 bin lira katılım payı ödemesini emretmektedir.
Yasa, bu maddede belirtilen değerin her yıl “yeniden değerlendirme oranı" kadar artırılmasını emrettiği için 100 bin liranın 2023 yılındaki karşılığı 573545 liradır. Söz gelimi Ziraat Odası %20 pay sahibi olarak TDİOSB kuruluşuna katılmak isterse, 15 girişimci kurul üyesinin üçü Ziraat Odası tarafından görevlendirilecek ve toplam olarak 1 milyon 721 bin lira ödenmesi gerekecektir. Ziraat Odaları, Kamu Kuruluşu Niteliğindeki Meslek Odaları, tarımsal kooperatifler, üretici birlikleri gibi pek çok örgüt bu olanağa sahip değildir. Parası olsa bile anılan kuruluşların sınırlı kaynaklarını böyle bir amaç için kullanma kararı alması beklenemez. Bu tür kuruluşlar, isteseler bile girişimci kurulda yer alamaz, kararlara katılamaz. Geriye ticaret ve sanayi odaları, ticaret borsaları, belediyeler kalır. Tarımla doğrudan ilişkili olmayan kuruluşlar tarımsal konulara el atarken, ilişkili olanlar dışlanmış oluyor.
OSB'NİN HAZİNE ARAZİSİNE KURULMASI
TDİOSB Yönetmeliğinin 5. maddesinin ı) bendinde “TDİOSB kurulması planlanan arazinin en az %75’inin hazine adına kayıtlı olması gereklidir. Jeotermal seracılık yapacak TDİOSB’lerde bu şart aranmaz.” “Geriye kalan %25’lik kısım şahıs arazisi olabilir. TDİOSB’nin tüzel kişilik kazanmasından sonra şahıs arazileri kamulaştırılır; TDİOSB adına tescili yapılır” denilmektedir.
4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun 4. maddesinde:
“OSB alanı içinde Hazine veya kamu kurum ve kuruluşlarına ait arazilerin bulunması hâlinde; bu araziler, talep edilmesi ve başkaca bir sakıncası bulunmaması durumunda, düşük gelirli ve kalkınmada öncelikli yörelerdeki illerde bedelsiz devredilir. Diğer illerde ise emlâk vergi değeri ve harca esas değerleri üzerinden peşin veya taksitle ödenmek üzere OSB’lere satılır” hükümleri yer almaktadır.
OSB'ler oldukça geniş alanları kaplamaktadır. Örneğin Çubuk Besi Organize Sanayi Bölgesi 2550 dekardır. OSB'lere özgülenen araziler altyapı tamamlandıktan sonra gerçek veya tüzel kişilere satılarak tapusu verilmektedir. Bu araziler ipotek edilerek kredi alınmakta, kredi ödemeleri aksadığı takdirde bankalar arazilere el koyabilmektedir. Bu yaklaşımla hazine arazileri dolaylı yoldan satılmakta, daha açık bir anlatımla yağmalanmaktadır.
SOMUT BİR ÖRNEK
Aydın Tarıma Dayalı Sera İhtisas OSB'nin kurumsal sitesindeki tanıtım yazısında: “İlimiz Efeler İlçesi Kadıköy Mahallesi adına mera vasfı ile tescilli, toplamda 776,6 dekar yer, proje alanı olarak belirlenmiştir” ibaresi vardır. “Aydın TDİOSB Projesinin sahibi olan kuruluş Aydın Valiliği, Aydın Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı olup, ortaklık oranı %82'dir. Aydın Ticaret Odası, Aydın Ticaret Borsası ve Efeler Ziraat Odası Başkanlığı’nın %6 ortaklık paylarıyla projeye dahil olması öngörülmektedir”.
ÖNEMLİ EK BİLGİ
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası;
“Madde 45 – Devlet, tarım arazileri ile çayır ve mer'aların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemek, tarımsal üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak maksadıyla, tarım ve hayvancılıkla uğraşanların işletme araç ve gereçlerinin ve diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştırır. Devlet, bitkisel ve hayvansal ürünlerin değerlendirilmesi ve gerçek değerlerinin üreticinin eline geçmesi için gereken tedbirleri alır.”
Valilik illerde Anayasayı ve yasaları uygulayacak en üst makamdır. Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na göre ilde oluşturulan Toprak Koruma Kurulu'nun başkanı validir.
Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun yer seçimi ile ilgili 4. maddesinde :
“Mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerinin kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak incelemeye alınmaz” denilmektedir. Jeotermal seralara ayrıcalık getiren Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Madde 13, g) bendinin jeotermal sera dışındaki 9 adet sınai yatırıma ve diğer yapılaşmalara elvermeyeceği açıktır.
Durum, yorumsuz olarak dikkatinize sunulur.
(Devam edecek)