Trump'ın kalk borusu! Avrupa bir yol ayrımında

Donald Trump'ın ABD başkanı seçilmesi 2000’li yıllarda başlayan Yeni Dünyanın oluşumunda hızlandırıcı bir etki yapacak. ABD’nin askeri olarak neredeyse her cephede aldığı darbeler hegemonyacı bir güç olarak yenilgisine yol açtı. Afganistan, Irak, Libya, Suriye ve Afrika’da yenilen ABD, saldırgan Biden takımının İsrail-Filistin ve Ukrayna savaşında da yolun sonuna geldi. Aldığı yenilgiler, içinde bulunduğu ekonomik kriz ve dolar saltanatının yıkılmaya başlaması ABD’yi içe dönmeye, dışarda maceralar peşinde koşma çizgisinden kurtulmasını zorluyor. Son ABD başkanlık seçiminin sonuçları işte bu süreci teyit etti. ABD de “Önce Amerika”, “savaş istemiyorum” ve “Ukrayna savaşını bitireceğim” söylemiyle Trump bu sürecin temsilcisi gibi görünüyor. Özellikle Avrupa ülkelerinin ürünlerine ek gümrük vergisi getirme ve NATO ile ilgili üye ülkelere yönelik tehditleri Avrupa’yı da zora sokacak gibi.

AVRUPA NASIL BİR YOL İZLEYECEK?

Değişen bu dünya dinamikleri içinde ABD’nin peşine takılan Avrupa nasıl bir yol izleyecek? Amerika’nın desteğini çektiği Ukrayna savaşı nasıl sonuçlanacak? Avrupa içine düştüğü Ukrayna çukurundan nasıl çıkacak? Zaten büyük bir ekonomik kriz ve durgunluk içinde olan Avrupa, Trump’ın mallarına ek gümrük vergisi getirme politikasının sonuçları ne olacak, Avrupa’nın buna bir cevabı var mı? Enerjide Rusya’ya bağımlılığı olan, yaptırımlara rağmen ticarete devam eden Avrupa’nın Rusya’ya karşı tavrı değişecek mi? Avrupa’ya karşı olumsuz tavırları bilinen Trump’ın seçilmesinin şokunu atamayan Avrupa’nın Atlantikçi liderleri, büyüyen milliyetçi partiler ve ABD’nin uydusu medya bu soruların cevabını tartışıyor. Avrupa’da Trump kaygısı tüm yazılı ve görsel medyanın sayfalarını süslüyor.

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Atlantik ötesiyle Asya arasında sıkışan, Bağımsız bir Avrupa Birliği (AB) oluşturamayan, 1980’lerde ABD’nin dayattığı küreselleşmeye boyun eğen, korumacı ve sosyal devlet niteliği zayıflayan, özelleştirmelerle ekonomilerine müdahale etme gücünü yitiren, son olarak Ukrayna savaşında ABD’nin ve NATO’nun vurucu gücü olan, Rusya’ya uyguladıkları yaptırımlarla ülkelerini İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana görülmedik bir ekonomik ve enerji krizi içine giren Avrupa ülkeleri, Trump’ın kalk borusu ile birlikte bir yol ayrımına gelmiş bulunuyor.

GÜCÜNÜ YİTİREN MACRON’UN NAFİLE ÇABALARI

AB’nin motor gücü olarak görülen Fransa ve Almanya aynı zamanda Birliğin kaderini de elinde tutuyor. Son yedi yıldır AB ne zaman bir çalkantı yaşasa, özellikle de Almanya bir sarsıntı geçirse Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un öne atıldığını görüyoruz. Ukrayna Savaşı ve Rusya yaptırımlarının yol açtığı enerji kriziyle sarsılan Almanya bugün görülmemiş bir ekonomik kriz içinde. Alman ekonomisinin temel direklerinden otomobil sanayisi beşik gibi sallanıyor, fabrikaların kapanması ve işçilerin atılması gündeme bomba gibi düştü. Almanya’da defalarca dikkat çektiğimiz SPD’nin Sosyal Demokratları, Yeşiller ve Hür Demokrat Partiden (FDP) oluşan üçlü koalisyon çöktü. İktidar ortağı FDP lideri ve Maliye Bakanı Christian Lindne’in erken seçim isteğine olumsuz cevap veren Başbakan Olaf Scholz, Lindne’yi görevden aldı ve 15 Ocak 2025’de Federal Meclis'te bir güvensizlik oylaması yapılmasını isteyeceği ve en geç mart ayında da erken seçim yapılacağını açıkladı.

Fransa’nın Almanya’dan aşağı kalır yanı yok hem Avrupa Parlamentosu seçimlerinde hem de ülkesinde genel seçimlerde güç kaybeden ve hükümet kurma çoğunluğunu yitiren Macron’un Fransa’sı Avrupa’nın en borçlu ülkesi; GSYİH’ye göre kamu borçları yüzde 115 civarında. 2025 bütçesini oluşturamayan bir azınlık hükümetine sahip. Hem uluslararası alanda hem de ülkesinde siyasi itibarını kaybetmiş. Bütün bunlara rağmen Avrupa’nın liderliğine oynuyor. Yine “Avrupa’nın birliğinden”, “stratejik özerklikten”, ABD ve Çin’e meydan okumaktan bahsediyor.

ŞAŞKIN ÖRDEK

Donald Trump’ın seçilmesinin ardından Avrupalı devlet ve hükümet başkanları 7 Kasım Perşembe günü Budapeşte'de bir araya geldi. İki yıl önce Emmanuel Macron'un girişimiyle kurulan Avrupa Siyasi Topluluğu'nun 5. Zirvesinde yaptığı konuşmada Trump’ı arayarak tebrik ettiğini söyleyen Macron “ancak” diyor “temelde bizim buradaki, Avrupa Birliği içerisindeki rolümüzün Donald Trump’ın seçimi hakkında yorum yapmak, iyi mi kötü mü olduğunu bilmek olmadığını düşünüyorum. Asıl soru şu: Avrupalıların çıkarlarını savunmaya hazır mıyız? Bize sorulan tek soru bu. Ve bence önceliğimiz de bu. Dolayısıyla ne naif bir Transatlantikçilik, ne ittifaklarımızın sorgulanması, ne de Çin ve Amerika Birleşik Devletleri karşısında bu meydan okumayı üstlenmemize izin vermeyecek dar bir milliyetçilik söz konusu olmalıdır.” dedi ve devam etti: “Bana göre bu, harekete geçmeye, ulusal ve Avrupa çıkarlarımızı aynı anda savunmaya, egemenliğimize ve stratejik özerkliğimize inanmaya ve sadece müşteri olmak, alınan bir pazar olmak, ekonomimizi, teknolojik tercihlerimizi ya da güvenliğimizi başkalarına devretmek istemiyoruz” dedi.

Fransız L’opinion gazetesi, Avrupa’nın motor gücü olan Fransız-Alman çiftinin “kötü bir konumda” olduğunu, Fransa'da ise “Emmanuel Macron'un, kampının parlamento seçimlerindeki yenilgisinden sonra zayıfladığını” analiz ediyor. "Fransa Cumhurbaşkanı, Donald Trump'ın zaferinin hemen ardından Almanya Şansölyesi ile görüşerek ‘bu yeni bağlamda daha birleşik, daha güçlü ve daha egemen bir Avrupa’ ihtiyacını birlikte teyit etme girişiminde bulundu. Ancak bu arzunun ötesinde, 27'ler arasında bölünme riski gerçektir.” diye uyarıyor gazete.

Rusya’nın “emperyalist bir ülke olarak kıtanın sınırlarını değiştirmek istediğini” söyleyen Macron “NATO'nun kilit bir role sahip olduğu açıktır ve biz Avrupalılar NATO içerisinde kendi rolümüzü oynamak istiyoruz. NATO'nun bu Avrupa ayağının İttifak'ın önemini azaltacak bir yanı yok” diyor ve ardından “güvenliğimizi sonsuza kadar Amerikalılara devretmek zorunda değiliz” diye devam ediyor ve yeniden NATO’ya vurgu yapıyor: “NATO'nun birlikte çalışabilirliğine güvenmek gibi bir görevimiz var”. Şaşkın ördek gibi ne yaptığını ne istediğini bilmiyor. Aslında biliyor; Trump’dan rahatsız ve ABD’nin saldırgan kampının kaybetmesi kendisini üzmüş.

ÇÖKEN ATLANTİK YÜKSELEN AVRASYA

Çöküşe giden bir Atlantik kampı ve büyüyen bir Avrasya gerçeğiyle ile karşı karşıyayız. On yıllardır küresel sahneye, yeni güçlerin ortaya çıkması ve Batı hegemonyasının sorgulanmasıyla birlikte dünya düzeninde yaşanan derin bir dönüşüm damgasını vurmaktadır. Gelişen dünya ayağa kalkmıştır. Yeni dünyanın temel taşlarından ve gelişmekte olan ülkeleri temsil eden BRICS’in Çin ve Rusya’nın önderliğinde Asya’dan, Afrika’ya, Batı Asya ve Latin Amerika’ya kadar genişlemesi, daha adil bir kalkınmayı teşvik etmek, Batılı güçlerin hegemonyasına karşı koymak ve yeni kalkınma yollarının ortaya çıkmasını teşvik etmek için güçlerini birleştirebilirler. Uluslararası alanda ekonomik ve siyasi etkilerini artırarak Batı’nın korkulu rüyası oldular.

Emperyalist Batı ve yeni sömürgecilik Afrika’da ölümcül bir darbe aldı. İkinci İstiklal Savaşı veren Mali, Burkina Faso ve Nijer Fransız yeni sömürgeciliğine karşı önemli başarılar elde ettiler. Bu üç ülke kaderlerini birleştirerek oluşturdukları Sahel Devletleri İttifakı’nı bir konfederasyona dönüştürdüler. Orta Afrika, Çad, Gine ve Senegal de bu sürece girdiler. Çin’den sonra Rusya ve Türkiye de Afrika’da güçleniyor. Kurucu üye olan Güney Afrika’dan sonra Mısır ve Etiyopya BRICS’e üye oldu. Batı emperyalizmine başkaldıran diğer ülkeler ise üyelik müracaatında bulundu. Afrika ülkeleri ile BRICS arasındaki ekonomik, siyasi, askeri ve kültürel işbirliğini güçlendirerek ticaret, yatırım, teknoloji ve eğitim gibi alanlarda ortaklık ve işbirliği fırsatları yaratacaktır. Aynı zamanda Batı’nın beslediği terör örgütlerine karşı mücadelede barış, güvenlik ve istikrarın desteklenmesine yardımcı olacaktır.

Dünya yeni ufuklara, Yeni Dünyaya, yeni uygarlığa yelken açmıştır. Saflar netleşmektedir. Batı dünyasında özellikle de Avrupa’da kartlar yeniden karılmaktadır. Macron ve Scholz gibi basiretsiz liderlere rağmen Avrupa’nın ABD’den kopma süreci başlamıştır. İçinde bulunduğu siyasi ve ekonomik krizden ancak bu şekilde çıkabilecektir. Neoliberal küresel baronlar yenilmiştir. Artık her yol Asya’ya, Yeni Dünya’ya çıkacaktır.