Yeni Uygarlığın enerjisi hidrojen
İnsanın ateşi keşfetmesinden sonra, temel enerji kaynağı sadece odundu. Sanayileşmenin dört yüzyılında farklı enerji kaynakları başrolü oynadı. Buhar gücünün keşfiyle 18 ve 19’uncu yüzyıllar ağırlıklı olarak kömüre, 20’nci yüzyıl ve içinde bulunduğumuz 21’inci yüzyılın başı ise petrol ve doğal gaza dayanan uygarlık olarak nitelenebilir. Kapitalist uygarlık, fosil yakıtlara dayanarak gelişti ve kâr uğruna dünyamızı mahvetti.
Gerçekte, çürüyen kapitalizm, yani emperyalist sistem dünyayı mahvederek, kendi mezarını kazıyor. İnsanlık, 21. Yüzyılda bilimin ışığında, doğaya zarar vermeyen enerji kaynaklarını geliştiriyor. Yükselen yeni Asya uygarlığının enerji kaynağı ise Yeşil Hidrojen. Doğada en bol bulunan element olan hidrojenin enerjiye dönüşmesinde karbondioksit salımı sıfır. Bu konuda en doyurucu yayını, Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi (BRIQ) yaptı. (1)
ÇİN’İN HİDROJEN YAKITLI İLK YOLCU TRENİ SEFERDE
Hidrojen enerjisinin ulaşım araçlarında yakıt olarak kullanılmasında hızla yol alınıyor. Bu yıl 18 Ocak’ta, ilk hidrojen treni Çin’in Chengdu şehrinde sefere konuldu. Bu kentsel ortam için geliştirilen ilk hidrojen treni olduğu bildiriliyor. Aynı zamanda bugüne kadarki en hızlı hidrojen treni. (2)
Sıfır salımlı hidrojen yolcu treninde bir hidrojen yakıt hücresi ve süper kapasitör bulunuyor. Hidrojen yakıt hücresinde enerji, hidrojen ve oksijenin elektrokimyasal reaksiyonu ile üretilir ve bu reaksiyonun tek yan ürünü sudur. Bu reaksiyon süreci sadece temiz değil, aynı zamanda kararlı bir enerji kaynağı ve çok az gürültü üretiyor.
Tren, 600 km batarya ömrüne sahip ve saatte 160 km hıza ulaşabiliyor. Şarj edilmeden 500 km gidip gelebiliyor. Tren günde bir sefer yaparak karbondioksit salımını yılda 10 bin kg’ın üzerinde azaltabiliyor.
Hidrojen yolcu treni, Çin'in hidrojen enerji sektörünün büyümesini teşvik etme planının bir parçası. Çin Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu ile Ulusal Enerji İdaresi'nin planına göre 2025 yılına kadar yaklaşık 50 bin hidrojen yakıt hücreli araç yollarda olacak.
Yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak üretilen hidrojen enerjisi “Yeşil Hidrojen” olarak adlandırılıyor. Çin’in 2025 yılında yıllık “Yeşil Hidrojen” üretimi 100 bin tondan 200 bin tona çıkacak. (3)
HİDROJEN İKMAL İSTASYONLARINDA ASYA BAŞI ÇEKİYOR
Çin'de şu anda ülke çapında yaklaşık 270 hidrojen yakıt ikmal istasyonu bulunuyor. Bu açıdan da Çin dünya birincisi. Dünya genelinde faaliyete geçen hidrojen yakıt ikmal noktalarının sayısı bu yılın başında bini aştı.
Japonya, Çin'den sonra dünyada en fazla hidrojen yakıt ikmal noktasına sahip ikinci ülke. Güney Kore üçüncü sırada. En çok yakıt ikmal istasyonları Asya-Pasifik bölgesinde yer alıyor. Bu ülkeler arasında Avustralya, Yeni Zelanda ve Hindistan da bulunuyor.
ABD’de ise yalnızca yaklaşık 100 yakıt ikmal yeri bulunuyor.
Avrupa'da 100'ün üzerinde hidrojen istasyonu bulunan tek ülke ise Almanya. Avrupa'daki birçok ülke Hidrojen enerjisi kullanımını teşvik etmek için stratejiler geliştiriyor.
Batı Asya ve Afrika da toplam otuz ülke en az bir hidrojen yakıt ikmal noktası kurmuş durumda.
Dünya çapında açılan hidrojen istasyonlarının çoğunluğu yakıt hücreli binek araçlara yakıt ikmali yapmaya odaklanmış durumda. Bununla birlikte ticari araçlar, deniz taşıtları ve tren lokomotifleri için de giderek artan sayıda istasyon açılmaktadır.
Geçen yıl, Avrupa’nın ilk hidrojen yakıtlı yük treninin Fransa’da üretildiği açıklandı.
Hidrojen yük treninin melez (hibrid) bir şekilde çalışacağı 2025 yılından itibaren kullanılmaya başlanması planlanıyor. (4)
BATI’DAKİ DURUM
The Economist’in küresel enerji editörü Vijay Vaitheeswaran’ın “Hidrojen çılgınlığı yeniden yükseliyor” başlıklı incelemesinde kapitalist dünyadaki çabaları özetliyor:
“Yirmi yıl önce Avrupalı ve Japon otomobil üreticileri yakıt hücreli binek otomobil hayali peşinde milyarlar harcadı. Ancak hükümetler ve yatırımcılar bu sefer farklı olacağına inanıyor. Çevreciler ‘yeşil’ hidrojenin elektrolizörlerde (suyu oksijen ve hidrojene ayırmak için elektrik kullanan cihazlar) yenilenebilir enerji ile üretilebilmesine bayılıyor. Bu durum, yarısı Avrupa'da olmak üzere önerilen yaklaşık 600 projeyle birlikte, hidrojen üretimi için küresel bir koşuşturmaya yol açtı. Amerika'nın hidrojen projelerini çekme konusunda Avrupa'yı geride bırakacağı ve toplam yatırımların 2030 yılına kadar 100 milyar dolara ulaşabileceği ileri sürülüyor.” (5)
Xİ JİNPİNG’İN BELİRLEYİCİ ÖNDERLİĞİ
Ekolojik uygarlığın dünyadaki öncüsü Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in hidrojen enerjisini geliştirmede belirleyici önderliği fark yarattı. 2019 yılında hidrojen enerjisinin geliştirilmesi ilk kez Çin Devlet Konseyi'nin çalışma planında bir öncelik olarak listelendi ve 2020'deki Enerji Kanunu taslağına eklendi.
Xi Jinping'in Eylül 2020'de Çin'in 2060'tan önce karbon nötrlüğünü gerçekleştireceğini açıklamasının ardından, hidrojen enerjisinin geliştirilmesi için yeni teşvikler verildi. Çin’in 14. Beş Yıllık Plan’ında (2021-25), hidrojen ve enerji depolama sektörlerinin geliştirilmesine stratejik sektörler arasında ve öncelikli olarak belirlendi.
2018 yılında, dünyanın en büyük enerji şirketi ve bir KİT olan China Energy’nin önderliğinde, aralarında en iyi üniversiteler ve araştırma merkezlerinin olduğu 18 kurucu üye ile “Çin Hidrojen İttifakı” kuruldu. İttifak’ın Uzmanlar Kurulu Başkanı olan Şanghay’daki Tongji Üniversitesi’nden Dr. Yu Zhuoping'e göre, karbon nötrlüğü hedefini gerçekleştirmek için, dünyanın en büyük enerji üreticisi ve tüketicisi olan Çin’in, enerji alanında bir devrim yaşaması gerekiyor.
Çin’de enerji üretiminde temiz enerjinin payı son yıllarda hızla artmış olsa da fosil yakıtlar hala enerji üretiminin yüzde 77'sini oluşturuyor. Merkezi hükümetin aldığı sert önlemler nedeniyle, geleneksel enerji işletmeleri karbon salımını azaltmak için büyük baskılarla karşı karşıya kalıyor. Bu durum onları hidrojen enerjisine yönelmeye itiyor.
Hidrojen enerjisine geçişin bir diğer önemli nedeni de enerji güvenliği. Şu anda Çin, petrol ihtiyacının yüzde 70'ini ve doğal gaz ihtiyacının yüzde 40'ını yurtdışından karşılıyor. Hidrojen enerjisini geliştirme aynı zamanda enerji ithalatına olan bağımlılığı azaltmak için de stratejik öneme sahip.
Çin’de hidrojen enerjisi sanayinin büyümesinde önemli rolü ulaşım sektörü oynuyor. Şu anda, toplu taşıma ve lojistik şirketlerine ait hidrojen yakıt hücreli 8 bin araç Çin genelinde deneme amaçlı olarak faaliyete geçirilmiş durumda.
Çin, yılda 41 milyon ton ile dünyanın en büyük hidrojen üretim kapasitesine sahip. Çin’in yıllık hidrojen talebi 2060 yılında yaklaşık 130 milyon tona çıkacak ve ulusal enerji tüketiminin yüzde 20'sini oluşturacak. Her yıl ihtiyaç duyulan 130 milyon ton hidrojenin 100 milyon tonu yenilenebilir enerjilerden üretilecek. Yenilenebilir enerjilerden hidrojen üretim maliyetinin 2030 yılına kadar önemli ölçüde düşmesi bekleniyor. (6)
TÜRKİYE ARKADA KALMAMALI
Türkiye, hidrojen enerjisi üretmede geride kalan ülkelerden biri. Enerji Bakanlığı ilk kez 19 Ocak 2023 günü, “Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası”nı yayımladı. (7)
“Yeşil Hidrojen” teknolojisinde Türkiye’nin önde gelen uzmanlarından Prof. Dr. Birol Kılkış, Enerji Bakanlığı’nın yayımladığı “Yol Haritası”nın, iyi niyetli ancak yetersiz bir metin olduğunu belirtiyor. Somut teknolojik kapsamlar eksik bırakıldığı için hidrojen enerjisi sanayisini geliştirme işlevinin yetersiz kalacağına işaret ediyor.
Oysa, Türkiye, hidrojen enerjisi kaynakları açısından en şanslı ülkelerden biri. Üç yanımız deniz, üstelik güneş ile rüzgâr enerjisi açısından büyük imkanlara sahibiz. Karadeniz’in bir Hidrojen Sülfür yatağı olması başlı başına ayrı bir zenginlik.
Türkiye’mizin yükselen yeni uygarlıkta öncü ülkelerden biri olmasının koşulu, hidrojen enerjisi konusunda ulusal bir kampanya başlatmaktır.
Dipnotlar
1. Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi BRIQ, Ekolojik Uygarlığın Enerjisi: Yeşil Hidrojen, 2022 Yaz, 3. Cilt, 3. Sayı
2. HydrogenFuelNews.com, Çin’de seferlere başlayan ilk hidrojen bazlı yolcu treni şehir taşımacılığı açısından dünya da bir ilk, 31 Ocak 2023
3. HydrogenFuelNews.com, Çin dünyadaki en çok hidrojen istasyonuna sahip ülke, 20 Ocak 2023
4. HydrogenFuelNews.com, İlk hidrojen yük treni Nestle Su Fransa tarafından kullanılacak, 30 Kasım 2022
5. Vijay Vaitheeswaran, The Economist, “Hidrojen çılgınlığı yeniden yükseliyor – Bu sefer farklı sonuçlanacak mı?”, 14 Kasım 2022
6. Wang Jun, Beijing Review, “Stratejik hidrojen enerji sanayisini geliştirmek için sergilenen çabalar”, 4 Haziran 2021
7. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası, 19 Ocak 2023