Yine petrol yine enerji

Basında tekrar, Türkiye’nin Rusya’dan ciddi miktarlarda akaryakıt alacağı haberleri yayınlanmaya başladı.
Akaryakıt öyle bir enerji türü ki öyle kolay kolay vazgeçilemez. Dünya ticaretinin yüzde 80’i deniz yolu ile yapılır. Denizyollarının da kullanabildiği tek yakıt, fosil yakıtların bir türü olan dizeldir (mazot). Aslında kara taşımacılığının da önemli kısmı, raylı sistemler haricinde dizel yakıt kullanan araçlarla yapılmaktadır. Hava taşımacılığı ise tümüyle jet yakıtı denilen petrol türevi ile gerçekleştirilmektedir. Kısaca şunu söyleyebiliriz; dünya ticaretinin neredeyse tümü fosil yakıt dediğimiz petrol ile yapılmaktadır. Petrol kullanımının da yakın vadede değişeceği gibi bir seçenek de yoktur.

Tarımın 4 önemli girdisinden biri mazot, sanayinin ana girdilerinden biri, toplu taşıma, sebze-meyvenin hem üretiminde hem nakliyesinde vazgeçilmez.

Sonuçta akaryakıt öyle bir ürün ve enerji kaynağı ki her yerde var.

Biz ekonomide hangi sorunu yaşıyoruz? Enflasyon. Yani akaryakıt fiyatı düşerse neredeyse, başka bir konu ile uğraşmadan enflasyonda önemli bir mesafe kat etmiş oluruz.

RUSYA’DAN PETROL İTHALATI

Türkiye nereden akaryakıt alıyor? En önemli ithalat yerleri Rusya, Irak, Kazakistan vb. İran’dan akaryakıt almamamızın nedeni tamamen siyasi, ABD yaptırımlarından çekinilmesi.

2021 yılında toplam ithalatımızın yüzde 29’u Irak’tan yapılıyor. İkinci sırada yüzde 24 ile Rusya var. 2022 yılında birinci sıraya Rusya çıkıyor. Toplam İthalatın yüzde 40’ı. 2023 yılında ise toplam akaryakıt ithalatının, bazı aylarda yüzde 50’sinden fazlası Rusya’dan yapılıyor. EPDK’nın en son raporuna göre ağustos ayında Rusya’dan ham petrol ithalatı, toplam ithalatın yüzde 44’ü. Son iki yılda Rusya’dan yapılan akaryakıt ithalatı diğer ülkelerden açık ara fazla.

Türkiye’de 2 rafineri grubu var. Ham petrol ithal edebilecek 2 şirket var demektir. Biri Koç grubuna dahil Tüpraş. Diğeri de Socar grubuna dahil Star rafineri. Bu iki şirket Türkiye’nin toplam akaryakıt ithalatının yüzde 80-90’ını yapıyor.

Socar, Azerbaycan kamu şirketi. Bu şirketten ne beklersiniz. İthalatını Azerbaycan’dan yapmasını. Halbuki Türkiye’nin ağustos ayı toplam akaryakıt ithalatının yüzde 21,60’ını Socar grubuna bağlı Star rafineri yapmış. Türkiye’nin ağustos ayında Azerbaycan’dan yaptığı akaryakıt ithalatının toplam ithalat içindeki payı binde 14, yani yüzde bir bile değil. Star rafineri neredeyse Azerbaycan’dan hiç ithalat yapmamış.
Koç grubuna bağlı Tüpraş rafineri ise toplam akaryakıt ithalatının yarısı Rusya’dan ise doğal olarak Rusya’dan çok büyük miktarlı ithalat yapacak.

Bu köşeyi takip eden herkes bilir ki bu şirketler Rusya’yı çok sevdiklerinden, ithalatı Rusya’dan yapmazlar. Peki neden yaparlar. Çünkü Rusya içinde bulunduğu durum nedeniyle dost ülkelere akaryakıtı dünya fiyatlarından yüzde 30 ucuza satar.

Siz hükümet olsanız ne yaparsınız, bu durumu memnuniyetle karşılayıp, Rusya’dan ithalatı teşvik edersiniz. Çünkü enflasyonla mücadele etmenin en kolay yolu ucuz enerjidir.

Peki bizim iktidarımız bunu yapıyor mu? Tabi ki hayır. Soruyu yanlış sorduk. Bizim iktidarımız bunu yapmaya muktedir mi? Yapamadığına göre muktedir değil. Yani Koç grubuna söz geçiremiyor.

Bunu başka türlü anlatabilir miyiz? Ya söz geçirmeye muktedir değil, ya da başka pazarlık var diyebiliriz.

TÜRKİYE’NİN PETROL ÜRÜNLERİ İHRACATI

Sonuçta ne olursa olsun, halk her türlü gereksinimini pahalı karşılıyor. Halka açlık seviyesinin altında gelir reva görülürken, Koç grubu şirketi Tüpraş kar rekorları kırıyor. İktidar enflasyonu indirme, cari açığını kapatma sorunları ile sözde uğraşırken, Türkiye’nin bakanları Londra ve New York’ta fonlardan para gelsin diye boyun büküp her türlü talebi karşılamak için ricacı oluyorlar. (ricacı kelimesini daha ağır bir ifade ile kullanmak istemedim. Sonuçta bizim bakanlarımız)

Bu yazıyı bir de ilginç bir bilgi daha paylaşarak bitirmek istiyorum.

Türkiye rafinerilerinde üretilen ürünler (mazot, benzin, jet yakıtı vs.) aynı zamanda önemli bir ihraç kalemi.
Peki Türkiye’den en fazla ihracat hangi ülke ve hangi ürün olmuş?

Çok ilginç Türkiye’nin toplam petrol ürünleri ihracatının yüzde 18,30’u ABD’ye olmuş. ABD, Türkiye’den akaryakıt ihracında birinci sırada. Peki ne ihraç etmişiz? O daha ilginç. Yapılan ihracatın neredeyse tümü jet yakıtı. Jet yakıtı nerede kullanılır? Savaş uçakları da dahil yolcu uçakları. Sonuç şuraya gidiyor. Tüpraş ve Star rafineri, Rusya’dan aldığı ucuz akaryakıtı, bize pahalıya satıyor. Bu da yetmiyor Amerika’nın bölgemizde yaptığı operasyonların savaş uçağı yakıtını biz sağlıyoruz.

Olayı neresinden tutsanız elinizde kalıyor.