Zamanda yolculuk mümkün mü?
Bilimkurguda en sık kullanılan temalardan biri de zamanda yolculuk temasıdır. Ünlü yazar Herbert George Wells’in 1895 yılında yayınlanmış bir klasiği olan Zaman Makinesi kitabından beri yüzlerce kitap zaman yolculuğu hakkında yazılmış ve sayısız Hollywood filmi yapılmıştır. Peki zaman yolculuğu kavramının ne kadarı gerçek ne kadarı bilim kurgu diye soracak olursak, esasında zaman yolculuğu olasılığının zannettiğimizden daha yüksek bir olasılık olduğunu söylemek mümkündür.
Evrenin en temel kavramlarından biri entropi kavramıdır ve bu genelde evrende düzensizliği ifade eder. Evrende her zaman entropi artmaktadır ve bir sistemin entropisinin azalması ancak etrafındaki diğer sistemlerin entropisinin yani düzensizliğin artması ile mümkündür. Bu sebeplerden dolayı fizikçilere göre zamanın oku sadece bir yöne işler ve bu sadece geleceğe doğrudur. Yaşadığımız her an bu anlamda bizi geleceğe taşımaktadır ve zamanda geriye ya da ileriye gitmek bu tanıma göre mümkün değildir.
YILLARDIR KAFA YORULUYOR
Halbuki gerek Einstein gerek diğer bilim adamları zamanda yolculuğun mümkün olabileceği muhtemel matematiksel modeller meydana çıkarmışlardır. Mesela, Einstein’ın bulduğu Görecelik Teorisine göre zaman cisimlerin hızına göre farklı şekilde akabilir. Bu çerçevede cisimler hızlandıkça zaman onlar için daha yavaş akarken, cisimler yavaşladıkça zaman normal seyrinde akmaya başlayacaktır. Mesela, ışık hızına yakın bir hızda giden bir uzay gemisindeki astronotun aynı tarih doğumlu bir ikiz kardeşi var ise, astronot için zaman yavaş akacak iken dünyadaki ikiz kardeşi için zaman normal hızda akacaktır ve bu çerçevede uzayda seyahat eden astronot dünyaya döndüğünde dünyada kalan ikiz kardeşine göre daha genç olacaktır.
Hatta uzayda ışık hızına yakın bir hızda uzun bir süre kalan astronot dünyaya döndüğünde yüzlerce yıl dahi geçmiş olabilir. Bu anlamda bu da bir nevi zaman yolcuğu sayılabilir. Aynı şekilde çekim gücü çok kuvvetli cisimler etrafında (mesela karadelikler gibi) zamanın yavaşlaması da aynı şekilde mümkündür ve hatta Interstellar (Yıldızlararası) adlı filmde bu temada gerçekçi bir şekilde işlenmiştir.
İlk paragrafta dediğim şekilde, zaman yolculuğu olasılığı gerçektir ve muhtelif bilim adamları yıllardır bu konuda kafa yormaktadır. Ronald Mallett isimli bir bilim adamı yıllar boyunca ölmüş olan babasının yokluğunu acı içinde hissederek zaman yolculuğu makinesi icat edip babasını tekrar görebilme arzusuyla hareket etmiştir. Uzun yıllar çalışmasından sonra Mallett, yoğun ve sürekli dönen bir ışık huzmesi oluşturabilen, halka lazer adı verilen bir cihazda yapay bir alternatif bulmuş olabileceğini düşünmekte ve bunu "Işık yerçekimi yaratabilir ve eğer yerçekimi zamanı etkiliyorsa, o zaman ışığın kendisi de zamanı etkileyebilir" şeklinde açıklamaktadır. 2019 yılında devreye soktuğu halka lazer cihazı ile sürekli deneyler yapmakta ve yoğunlaştırılmış lazer ışını ile uzay zamanda bükülmeler yaratıp geçmişe mesaj gönderebilmeye çalışmaktadır ve halen aktif olarak deneyleri devam etmektedir.
GERİYE DÖNÜK NEDENSELLİK
Tabi zaman yolculuğu ile ilgili birçok paradoks meydana gelmektedir. Mesela, geriye dönük nedensellik (retrocausality), şu anda verilen bir kararın geçmişteki bir şeyi etkileyebileceği anlamına gelir. Yani bir nevi bugünden geçmişe sınırlı bir bilgi akışı ile geçmişi değiştirmek mümkündür. Dolayısıyla eğer zaman hem geriye hem ileriye akabiliyorsa o zaman Geriye Dönük Nedensellik de mümkün olabilir. Bir diğer paradoksta Büyükbaba Paradoksudur.
Bu paradoksa adını veren şey, zamanda geriye yolculuk yapan ve henüz büyükbabası çocuk sahibi olmadan kendi biyolojik büyükbabasını öldüren bir zaman yolcusudur. Bu paradoks zaman yolcusunun hiçbir zaman var olamayacağı, dolayısıyla zamanda geriye gidemeyeceği ve dolayısıyla kendi büyükbabasını öldüremeyeceği anlamına gelir. Bir diğer paradoks da zamandaki Bootstrap paradoksudur. Mesela, gelecekteki kendinizin çok popüler bir kitap yazdığını ve zamanda yolculuk yaparak şimdiki zamanda var olan kendinize verdiğini düşünün. Siz de bu kitabı yazarak hemen yayınladınız ve popüler oldunuz. Daha sonra yıllar geçtiğinde zaman yolculuğu yaptınız ve kitabı geçmişteki kendinize verdiniz. Peki o zaman kitabın başlangıcı neredeydi. Gelecekte mi yoksa geçmişte mi? İlk kitap ne zaman yazıldı? İşte bootstrap paradoksu bu konsepti ele almaktadır. Hatta bazı bilim adamları Bootstrap paradoksunu nedenselliğe “kader” potansiyeli ya da geçmişin geleceğe bağlı olduğu fikri olarak da açıklamaktadırlar.
Dolayısıyla, yukarıdaki paradokslardan anlaşılacağı üzere, zamanda yolculuk yapmak bilimsel olarak mümkün olsa bile paradokslardan dolayı mümkün olamayabilir. Ancak başka bir fizikçi Hugh Everett'in kuantum mekaniğinin Çoklu Dünyalar Yorumu (Multiverse Teorisi), her kuantum olasılığı için ayrı bir evrenin yaratıldığını öne sürüyor. Bir nevi her kararınız yeni bir evren yaratıyor ve belki de başka evrenlerde şu an siz başka bir aileyle yaşıyor ve başka bir iş yapıyorsunuz. Bu, zaman yolculuğundaki bariz çelişkilere bir çözüm sağlayabilmekle beraber başka birçok soruyu da beraberinde getirmektedir.
ENERJİ VE TEKNOLOJİYİ YARATACAK DURUMDA DEĞİLİZ
Aslında şunu demek mümkündür ki, zaman yolculuğu bilimsel olarak ve matematiksek olarak mümkün gözükmektedir ama bunu gerçekleştirecek enerji ve teknolojiyi henüz üretebilecek bir durumda değiliz. Belki de bir gün bu tarz bir zaman makinesi icat edebilecek bir duruma geleceğiz ama o zaman acaba bu iyi bir şey mi olacak yoksa daha kötü olaylara mı yol açacak, ancak zaman gösterir.
Son bir soru ile bir dahaki haftaya kadar hoşça kalın demek istiyorum. Eğer gelecekte de olsa zaman makinesi bir gün icat edilecek ise zamanda yolculuk yapan turistler nerede? Şu an buralarda olmaları gerekmez miydi?