Esnaf işletmesinde çalışan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı?

- Beş senedir bir dükkanda çalışıyorum. İşe başlarken yazılı sözleşme yapmadık. İşveren, devletin yaptığı zammı maaşıma yansıtmıyor. Kendisi, şu aralar dükkanı kapatmak istiyor. Böyle bir durum olursa kıdem tazminatı alabilir miyim?

Okurumuz, çalıştığı işyerinin bir dükkan olduğunu belirtmiş; bu nedenle bir esnaf yanında çalışma ihtimaline binaen açıklama yapmak gerekiyor.

4857 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamındaki işçiler için kıdem tazminatı uygulamasından söz edebiliriz.

4857 sayılı İş Kanunu’nda 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanunu 2’nci maddesine uygun biçimde üç kişinin çalıştığı işyerlerinde bu kanunun -dolayısıyla kıdem tazminatı hükümlerinin- uygulanmayacağı belirtilmiştir.

507 sayılı kanun, 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu ile yürürlükten kaldırılmış ve bu arada esnaf tanımı da değiştirilmiştir (5362 sayılı kanun madde 3). Yargıtay da bu değişen duruma göre 5362 sayılı yasanın 3’üncü maddesinde belirtilen esnaf ve sanatkar faaliyeti kapsamında kalan işyerinde üç kişinin çalışması halinde, bu işyerinde çalışan işçinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığına ve kıdem tazminatına hak kazanmadığına hükmetmektedir:

“...5362 sayılı Kanun’un 3. maddesinde belirtilen esnaf ve sanatkâr faaliyeti kapsamında kalan işyerinde üç kişinin çalışması halinde, 4857 sayılı kanunun 4. maddesinin (ı) bendi uyarınca, bu işyeri İş Kanunu kapsamının dışında kalmaktadır. Maddede üç işçi yerine “üç kişi”den söz edilmiştir. Bu ifade, işyerinde bedeni gücünü ortaya koyan meslek ve sanat erbabını da kapsamaktadır. İşyerinde beden gücü ile çalışmakta olan esnaf dahil olmak üzere toplam çalışan sayısının üçü aşması durumunda işyeri 4857 sayılı kanuna tabi olacaktır.” (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2017/38493 E. 2017/17253 K. 11.09.2017)