Fazla çalışma ve serbest zaman

- Çalışmakta olduğum işyerinde genelde 14.00-22.30 saatleri arasında çalışmaktayım. Bazen sabah 07.00-10.00 arasında çalışma olduğu zaman çağırıyorlar. Gitmek istemediğimiz zaman da baskı yapıyorlar. Tabii bu 3 saatlik çalışmanın ücretini vermiyorlar. Belirttiğim 3 saatlik fazla çalışmayı yaptıktan sonraki günlerde vardiyamıza 1.5 saat geç gelip iki günde bitiriyoruz bu 3 saati. Ayrıca aynı şekilde 14.00-22.30 vardiyasına gittiğimiz zaman gece çalışması da oluyor. 22.30’dan sonra işin durumuna göre bazen sabah 05.00-06.00 bazen gece 02.00-03.00’e kadar çalışıyoruz. Bu ne kadar yasal ve ne yapmam lazım?

Haftalık çalışma süresi 4857 sayılı İş Kanunu’na göre haftada 45 saattir. Okurumuz haftada kaç gün çalıştırıldığından sorusunda söz etmemiş. Fazla çalışma ile ilgili bir hesaplama yapabilmek için bu bilgi de gerekli. Öte yandan işyerinde denkleştirme yapılıp yapılmadığını da bilmiyoruz. Yani bu durumun sürekli ya da dönemsel olduğuna ilişkin bir veri elimizde değil. Öte yandan her şeyden önce fazla çalışma için işçinin rızasının gerektiğini, rızası olmadan işçiye fazla çalışma yaptırılamayacağını hatırlatalım.
Okurumuza normal mesaisi dışında çalışma yaptırılan süre fazla çalışma sayılacaksa, yaptığı fazla çalışma karşılığı (fazla çalışılan her bir saat için saat başına düşen normal ücretin yüzde 50 artırılması suretiyle) zamlı ücret ödenir. 1 saat fazla çalışma için 1.5 saat ücreti ödenir. Okurumuz da yaptığı 3 saat fazla çalışma için 4.5 saatlik ücrete hak kazanır. Kural budur. Ancak işçi isterse, ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakika serbest zaman kullanabilir. Bu durumda okurumuza kendisi isterse yaptığı 3 saatlik fazla çalışma için 4.5 saat serbest zaman kullandırılabilir. Ancak sorudan anladığımız kadarı ile 3 saat için 4.5 saat yerine 3 saat serbest zaman verilmiş. Bu durumda 1.5 saatlik fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekir.
Yine okurumuzun 22.30’dan sonra yaptığı çalışmalar da fazla çalışma ise ücretinin yukarıda belirttiğimiz şekilde zamlı ödenmesi zorunludur. Aksi halde işçi ücreti ödenmediği için iş sözleşmesini derhal sona erdirme hakkına sahip olacak ve koşullarını taşıyorsa kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bu durumda işçinin fesih bildirimini noter kanalı ile yapması önemlidir. Son olarak; işverenin kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarının ödememesi halinde dava açmadan önce zorunlu arabulucuya başvurmak zorunda olduğunu da belirtelim.