1 Mayıs nasıl ortaya çıktı? 1 Mayıs'ın anlamı nedir?

Uzun çalışma sürelerine karşı başlayan mücadele bugün  ülkemizdeki ve dünyadaki bütün emekçileri birleştiriyor. 1 Mayıs tüm dünyada çeşitli siyasi söylem ve hedeflerle kutlanıyor. Türkiye’de  ise emekçiler, emek mücadelesini ülkemizin bağımsızlık mücadelesinden ayrı tutmuyor. Peki 1 Mayıs nasıl ortaya çıktı? Türkiye’de ilk ne zaman kutlandı?

Amerika’da bulunan Örgütlü Meslek ve İşçi Sendikaları Federasyonu Amerikan İşçi Federasyonu (AFL) adını alır.  Federasyon’un 1888 yılında yapılan kongresinde 8 saatlik mesai için eylem yapması kararı alınır.

Bu gösterilerin ilki 1890 yılında yapılacaktır.

1889 yılında Paris’te çeşitli ülkelerdeki işçi temsilcilerinin katılmasıyla kurulan İkinci Enternasyonal  günlük çalışma süresinin 8 saate indirilmesi ve diğer işçi hakları için tüm dünyada aynı günde düzenlenmek üzere gösteri yapma kararı alır.

İkinci Enternasyonal aldığı kararda Amerikan İşçi Federasyonu’nun daha önce aldığı karar hatırlatarak bu tarihi 1 Mayıs 1890 olarak belirledi.

Kararda şu ifadeler kullanıldı:

“1 Mayıs 1890 Günü Uluslararası Gösteri. Tüm ülkelerde ve kentlerde aynı zamanda, üzerinde anlaşma sağlanan aynı günde işgününü sekiz saate yasal olarak indirmek için işçilerin kamu yetkililerinin karşısında güçlerini göstermeleri ve Paris Uluslararası Kongresi’nin diğer kararlarının uygulanması için belirli bir tarihte büyük bir uluslararası gösteri örgütlenecektir. Amerikan Emek Federasyonu’nun 1888 Aralık’ın St.Louis’de düzenlenen kongresinde 1 Mayıs 1890 tarihinde benzer bir gösterinin düzenlenmesine daha önceden karar verilmiş  olduğu göz önüne alınarak, uluslararası gösteriler için de bu tarih kabul edilecektir. Değişik ülkelerin işçileri kendi ülkelerinin özel durumlarının ortaya çıkardığı koşullara göre bu gösteriyi gerçekleştireceklerdir.

TÜRKİYE’DE İLK KUTLAMALAR

Türkiye’de 1 Mayıs’ın ilk defa 1906 yılında kutlandığı iddia edilse de ilk bilinen kutlama 1909 yılında Üsküp’te yapılmıştır.

1910,1911 ve 1912 yıllarında kutlamalar devam etti. 13 ve 14 yılında yalnızca afiş ve bildirilerle kutlama yapıldı.

1920-1925 arasında toplu 1 Mayıs kutlamaları devam etti. Ancak 1925’te yapılan kutlamaların ardından tutuklamalar oldu ve 1975’e kadar 1 Mayıs kitlesel olarak kutlanmadı.  1975 yılında düzenlenen bu gösteriye binlerce işçi ve genç katıldı. 1 Mayıs 1977 yılında Taksim meydanında DİSK öncülüğünde yapılan gösterilerde NATO gladyosu eliyle provokasyon yapıldı ve 34 kişi hayatını kaybetti.

12 Eylül 1980 darbesiyle yasaklanan 1 Mayıs 2099 yılından itibaren Emek ve Dayanışma Günü olarak resmi tatil ilan edildi.  Bugün 1 Mayıs Türkiye’nin her yerinde kitlesel olarak kutlanıyor.