2024 yılı yerli ve milli adımlarla taçlandı: İşte TOGG'dan KAAN'a, Uzay projelerinden dev yatırımlara kadar Türkiye Yüzyılı hamleleri...

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Yüzyılı'na yatırım, teşvik ve desteklerle hızlı giriş yaparken son bir yılda sanayiden uzaya, teknolojiden savunmaya kadar büyüklükleri trilyon liraları aşan yerli ve milli projeleri uygulamaya aldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 3 Haziran 2023'te Cumhurbaşkanlığı kabinesini açıklamasının üzerinden 1 yıl geçerken Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bu sürece ilişkin hizmet karnesi de çıkarıldı.

Bir yıllık dönemin öne çıkan adımlarından biri, yatırım taahhütlü avans kredisi (YTAK) oldu. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Merkez Bankası işbirliğinde uygulamaya alınan kredilerle teknolojik ve stratejik yatırımlara odaklanıldı. 3 yılda 300 milyar lira limit tahsis edilen YTAK ile bugüne kadar toplam yatırım büyüklüğü 1 trilyon 221 milyar liraya ulaşan 219 yatırım için ön başvuru gerçekleştirildi.

Son 1 yılda, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 1,3 trilyon lira olan 13 bin 369 yatırım projesi için ise yatırım teşvik belgesi düzenlendi ve 293 bin kişilik istihdam öngörüldü.

1 Haziran 2023'ten bugüne kadar olanlar da dahil teşvik belgesi düzenlenen 3 bin 101 yatırım tamamlanırken gerçekleşen toplam sabit yatırım tutarı 75 milyar lira, istihdam ise 163 bin kişi oldu.

Bu süreçte doğrudan yatırımların boyutu da dikkati çekti. Haziran 2023-Nisan 2024 döneminde toplam 7 milyar 596 milyon dolar doğrudan uluslararası yatırım girişi gerçekleşti.

Sanayi üretim endeksi martta, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4,3 artarken imalat sanayi üretim endeksindeki artış yüzde 4'ü buldu. Özellikle orta-düşük teknolojili ürünlerde yüzde 4,9, orta-yüksek teknolojili ürünlerde yüzde 1,9, yüksek teknolojili ürünlerde yüzde 34,4'lük yükseliş öne çıktı.

Yerli ve milli teknolojilerin üretimi konusunda da bir yıllık dönemde tarihi projeler envantere kazandırıldı. Türkiye'nin milli muharip uçağı KAAN, ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. BOZDOĞAN, GÖKDOĞAN, KUZGUN ve SİPER füzeleri de test atışlarında hedeflerini başarıyla vururken Türk savunma sanayisinin geldiği nokta uluslararası arenada öne çıkan gündem maddelerinden biri haline geldi. Bu tecrübeleriyle Türkiye, aviyonik sistemler alanında kendi donanım ve yazılım sistemlerini bağımsız geliştirebilen ülkeden birine dönüştü.

Türkiye'nin ilk ve tek yerli metro sinyalizasyon sistemi de İstanbul'da hayata geçirildi. Dünyada sadece sayılı firmanın sağlayabildiği uluslararası en üst düzey (SIL4) emniyet sertifikasyonuna sahip bu sistemle demir yolu sinyalizasyonunda dışa bağımlılık ortadan kaldırıldı.

Dijital Avrupa Programı kapsamında süper bilgisayarlara, yapay zeka test ve deney tesislerine ve açık veri alanlarına KOBİ ve araştırmacılar için erişim imkanı sağlanması da bu dönemde planlandı.

Türkiye'nin Milli Uzay Programı kapsamında ülkenin ilk astronotu Alper Gezeravcı 19 Ocak-9 Şubat döneminde "Türk Astronot ve Bilim Misyonu"nu gerçekleştirdi. İkinci astronot Tuva Cihangir Atasever de bu misyonun parçası olarak dün yörünge altı uçuşunu gerçekleştirdi. İnsanlı uzay yolculukları, bu alanda yeni projelere de kapı açmış oldu.

TÜBİTAK-UZAY'ın öncülüğünde üretilen ve Türkiye'yi kendi haberleşme uydularını üretebilen 11 ülke arasına dahil edecek ilk milli haberleşme uydusu Türksat 6A da 7-14 Temmuz haftasında fırlatılacak.

Son bir yıl Türkiye'nin en önemli projelerinden Togg için de atılım dönemi oldu. Mart 2023'te satışa sunulan Togg'un (T10X) üretim sayısı 30 bine ulaştı.

"Elektrikli Araçlar İçin Hızlı Şarj Altyapısı Destek Programı" kapsamında 81 ilde 1053 hızlı şarj ünitesinin kurulumuna destek verildi. Mayıs itibarıyla 81 ilde hizmet veren hızlı şarj istasyonu ünitesi sayısı 3 bin 400'e, AC şarj üniteleri sayısı 12 bin 300'e yükseldi.

Öte yandan TÜBİTAK eliyle 181 üniversitenin 5 bin 496 projesine 5,24 milyar lira, 83 bin 991 bilim insanına ise 2,84 milyar lira destek sağlandı.

Tech-InvesTR Programı çerçevesinde kurulan 5 fon, 92 girişime toplam 1,95 milyar lira yatırım yaptı.

TÜBİTAK eliyle akademi ve üniversitelere yönelik 170 projeye 200,9 milyon lira destek verildi. Sağlanan teşvikler neticesinde 201 lider araştırmacı tersine beyin göçüyle Türkiye'ye döndü.