İlk kadın tarih profesörü Afet İnan'ın aramızdan ayrılışının 49.yıl dönümü! İşte Atatürk'ün manevi kızı İnan'ın yaşamöyküsü...

Atatürk'ün manevi kızı Âfet İnan, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk tarih profesörlerinden biri. Cumhuriyet döneminin yeni tarih anlayışının temellerinin atılmasında ve bir kadın kimliğinin kurgulanmasında son derece ciddi çalışmalar yapmıştır.

Âfet İnan, 1908 tarihinde Selanik’te dünyaya geldi ve ailesi Balkan Savaşları’ndan sonra Anadolu’ya taşındı. Babası Anadolu’nun birçok yerinde memur ve müfettiş olarak çalıştı ve daha sonra Bolu milletvekili oldu.

Babasının görevi nedeniyle sürekli yer değiştirdiğinden ilk öğrenimini Adapazarı, Ankara, Mihallıççık (Eskişehir) ve Biga’da yaptı Âfet İnan. 1920’de altı yıllık ilkokul diplomasını aldı.

Bursa’ da okuduğu Kız Öğretmen okulundan 1925’te mezun oldu ve İzmir’de Redd-i İlhak İlkokulu’nda göreve başladı. İzmir’de öğretmenlik yaparken Atatürk tarafından Fransızca öğrenmesi için İsviçre’nin Lozan şehrine gönderildi.

1927 yılında yurda döndükten sonra bir süre İstanbul Fransız Kız Lisesi’ne (Nötre dame de Sion) devam edip öğrenim gördü. 1929 da ortaöğrenim tarih öğretmeni olmak için sınava girdi ve Ankara Musiki Muallim mektebinde Tarih ve Yurtbilgisi derslerini okutmak üzere görev aldı.

Âfet İnan, yabancı okullarda okuduğu tarih kitaplarında Türkler için kullanılan, barbar ve ikinci derecede ırk deyimleri onu rencide ettiği için öğretmenlerine itirazda bulundu ve bu kitabı Atatürk’e gösterdi. Bunun üzerine Atatürk, bu konularda çalışma yapması için tarihçileri görevlendirdi.

1935 yılında Ankara’da kurulması öngörülen Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Âfet İnan’a da öğretim görevi verilmesi teklif edilince kendisi yüksek öğrenimini ve doktorasını yapmadan bunu kabul edemeyeceğini bildirdi ve sonra Cenevre Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Bilimler Fakültesi’nin Yakın Çağ ve Modern Tarih bölümüne kaydoldu.

Lisans tezi olarak ‘Türk-Osmanlı Devrinin Ekonomik Tarihi’ni sunduktan sonra, bütün derslerin sınavlarını geçti ve Temmuz 1938’de mezun oldu. Doktora için diğer sınavları da geçerek tez savunmasını yaptı ve Temmuz 1939’da Sosyoloji doktoru oldu. 1950 yılında ise Profesör oldu.

1950’den sonraki ders yıllarında Ankara Fen Fakültesi, Hacettepe Üniversitesi, Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Ankara Harp Okulu'nda Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi konularında dersler verdi Âfet İnan.

Tarih ve sosyoloji çalışmaları yanında Atatürk’e ilişkin araştırmalar da yapan İnan, bunları kitap olarak yayınladı.

1940 yılında kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olan Rıfat İnan ile evlendi 1985 yılında 76 yaşındayken Ankara’da hayatını kaybetti.

Atatürk'ün 14 Haziran 1938 yılında yurt dışında bulunan Manevi kızı Afet İnan'a Savarona Yatı'ından yazdığı mektup: 

    Afet,

                     H. R. Soyak ile, benden mektup beklediğini bildirmiştin. Arzun her gün hatırımdadır. Şifahen Celal'e (Üner) telefonla bildirmek üzere söylemekteyim. Ancak henüz kendim bir şey tespit edemedim.

                     Vazifem şudur: Bence doktorların yanlış görüş ve hükümleri sebebiyle hastalık durmamış, ilerlemiştir. Vakitsiz ayağa kalkmak, yürümek hususiyetiyle burunda yapılan atuşman üzerine gelen kusma neticesi, yapılan istirahatleri hiçe indirmiştir. İstanbul'a gelince, Hükümet reyimi almaya lüzum görmeksizin Fissenger'yi getirtti. Yeniden tetkik, muayene yapıldık. Karaciğeri eski halinden farksız ve karnı birkaç kiloluk birikmiş su ve gaz dolayısıyla şişkin ve defigüre bir halde buldular. Şimdilik Temmuz on beşe kadar yeni tiretman ve yeni rejim altında repo apsolüyü (Kesin istirahati) zaruri buldular. Bunun esası da yatak ve şezlong istirahatidir. Bu müddet sonunda Fissenger tekrar gelecektir. Umumi ahvalim iyidir. Tamamen iadeli afiyet ümit ve va'di kuvvetlidir. Senin için asla merakı ve endişeyi mucip olmamalıdır. Serinkanlılıkla imtihanlarını vererek muvaffakiyetle dönmeni bekler ve muhabbetle gözlerinden öperim.

                    İkamet için Savarona'yı tercih ettiler. Yat şimdilik saray karşısında demirlidir.

                    Malümun olan devlet işleri için Başbakan ve diğer bakanlar sık sık gelip yatta misafir olmaktadırlar.

                    Nutuk'unu Şükrü Kaya Türkçeye çevirmektedir. Matbuata verilecektir.