Habib-i Neccar Camisi, Antakya’da 638 yılında inşa edilmiştir. Anadolu'da inşa edilen ilk cami olduğu kabul edilmektedir.
Cami, Hz. İsa’nın havarilerine ilk inanan ve bu uğurda canını veren bir Antakyalı'nın adını taşıyor. Bu olay, Kur’an-ı Kerim’de Yasin Suresi’nde (13-32) geçiyor.
“Ona, “haydi gir cennete!” denildi.”
“O da dedi: Keşke kavmim bilseydi!”
“Rabbimin beni bağışladığını ve beni kendilerine ikram edilen kullarından kıldığını…”
"Rivayete göre, MS 40’lı yıllarda Hz. İsa’nın havarileri Antakya’ya gelip tanrının tek olduğunu anlatmaya çalıştıklarında onlara inananların başında bir marangoz (neccar) gelir. Neccar, Pagan inanışından vazgeçip onlara katılır. Ancak havarilerin yeni vaazları halkı öfkelendirir. Kral da havarileri hapse attırır. Bunun üzerine Antakya’ya yeni bir elçi, Şem’un Safa, gönderilir. Şem’un, mucizeleriyle kralı ikna eder ve arkadaşlarını kurtarır."
"Halk ise havarilere inanmamakta kararlıdır. Uğursuzluk getirdiklerini düşündükleri için onları taşlayarak öldürmeyi planlamaktadır. Habib-i Neccar öfkeli ahaliyi durdurmaya çalıştığı sırada öldürülür. Rivayet edilir ki kesilen başı, Habibi-i Neccar Dağı’nın tepesinden, şimdi türbesi ve mezarının bulunduğu yere kadar yuvarlanır."
Caminin kuzeydoğu köşesinde, yerin 4 metre altında Habib-Neccar’ın ve Şem’un Safa’nın, girişte ise Yuhanna ve Pavlos’un türbeleri bulunmaktadır. Etrafı medrese odaları ile çevrilidir. Cami avlusunda bulunan şadırvan ise 19'uncu yüzyıl eseridir.
Şehir, I. Haçlı Seferi sırasında kuşatılıp Haçlılar'ın eline geçti (1098) ve Antakya Prensliği halini aldı. Memluk Sultanı Melik Zahir Baybars, 1269'da Antakya'yı fethetti. Memluk Sultanının fetihi sırasında ateşe verilip tahrip edilen şehirden geriye sur kalıntıları, St. Pierre mağara kilisesi ve kilisenin yanıbaşındaki Charnion kabartma heykelinden başka bir şey kalmadı.[4] Baybars yıktığı şehri sonradan kısmen imar etti. Caminin bu yeniden imar döneminde tekrar yapıldığı düşünülür.
1853 yılında yaşanan depremde cami yıkıldı, sadece minaresi ayakta kaldı. Bu depremden sonra cami yeniden yapıldı; yanına yeni yapılar eklendi.
6 Şubat depremlerinde ise büyük hasar aldı.
Kaynak: Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İskenderun Kaymakamlığı, Wikipedia