Asırlar öncesinde yüksek kayalıklarda, haberleşme amacıyla kullanılan güvercinler için yapılan ve adeta tarihe meydan okuyarak günümüze kadar gelen 680 güvercinlik, Ani Ören Yeri’nin bilinmeyen yönlerini gözler önüne seriyor. Ani Ören Yeri’nin arka kısmında bulunan Bostanlar Deresi’nde kayalıklar içerisinde oyularak yapılmış yerleşim yerleri ise dikkatleri çekiyor.
"Ani’nin bir ötesi var”
Ani’nin bir ötesinin olduğunu ifade eden Kültürel Miras Uzmanı ve Tarihçi Faruk Torunoğlu, “2016 yılında Dünya Miras Listesi’ne giren Ani’nin ötesindeyiz.
Ani’yi buraya gelen bütün ziyaretçiler aslında görünenden ibaret bilse de Ani’nin bir de ötesi var. Bu ötesini biz Nikolai Marr’ın yaptığı çalışmalardan ve daha sonra Roberto Bixio’nun bunlarla ilgili derlemelerinden biliyoruz. Ani’nin ötesinde bin 500’den fazla mağaranın olduğunu bilmekteyiz” dedi.
“Ani bir dünyadır ama dünya bir Ani değildir”
Ani’de bulunan güvercinliklerin haberleşmede kullanıldığına dikkat çeken Torunoğlu, “Ani’de bulunan 21 güvercinlik mağaradan birisindeyiz. Burada 680 tüfe oyulmuş güvercin yuvası bulunmakta.
Bu alanın kullanış sebebini ise biz genellikle haberleşme için olduğunu düşünmekteyiz. Ani’nin ötesiyle ilgili bunları söylesek de Nikolai Marr’ın Ani ile ilgili muhteşem sözü, Ani’yi tasvir eden en iyi sözdür. Ani bir dünyadır ama dünya bir Ani değildir” diye konuştu.
Öte yandan Ani’nin arkasında yer alan ve yanardağların püskürttüğü kül, kum ve lav parçacıklarından oluşan; çoğunlukla açık renkli, hafif gözenekli bir tür çökelti taşı olan tüfün oluşturduğu kayalıkların içine oyulmuş 'güvercinlikler', günümüze kadar aynı güzelliğini koruyor.
Bostanlar Deresi’ndeki, 200 metre yükseklikte bulunan, 40 derece eğimli bir yamaç tırmanılarak ulaşılan 'güvercinlikler', Ani’nin yer altı mağaralarına dikkatleri çekiyor.
Ani Antik Kenti Nerede?
Kars şehrinin güneydoğusunda, şehir merkezinden 42 kilometre uzaklıktaki Ocaklı Köyü sınırları içinde bulunan Ani Ören Yeri, yerleşim ve savunmaya çok elverişli topografyası nedeniyle tarih öncesi dönemlerden itibaren çeşitli kültürlere ev sahipliği yapmıştır.
Ani Harabeleri'ne nasıl gidilir?
Ani Harabeleri Kars'ın Ermenistan sınırında yer alan Ocaklı Köyü yakınlarında bulunmaktadır. Kars merkeze yaklaşık olarak 45 km uzaklıkta yer almaktadır. Özel araçlarıyla gidecekler Google konumuna bakarak ulaşım sağlayabilirler. Kars merkezden kalkan turlarla Ani Ören Yerine ulaşım sağlanabilmektedir.
Ani'nin tarihi:
İlk yerleşimin milattan önce 3 binli yıllara dayandığı ve Saka Türkleri, Sasaniler, Bagratlı Krallığı, Bizanslılar, Şeddat Oğulları Beyliği, Anı Gürcü Atabeyleri, Harzemşah Devleti, İlhanlılar, Selçuklular, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Osmanlı Devleti ile Rusların hüküm sürdüğü Ani, bölgeye çok sayıda turist çekiyor.
Kurulduğu günden bu yana 23 medeniyete ev sahipliği yapan, aynı zamanda Kafkaslardan Anadolu'ya ilk giriş kapısı olan Ani, ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış aylarında ziyaretçilerin ilgi odağında.
Türk fethi sonrası
Kent, 1064 yılına kadar Bizans yönetiminde kalmış ve bu tarihte Selçuklular tarafından zaptedilmiştir. Ancak kentte Selçuklu idaresinin kurulmuş olduğuna dair bir belirti yoktur. Selçuklu fethinden kısa bir süre sonra kent ve çevresinin Kürt[4][5][6] kökenli Şeddadi beyliğinin başkenti olmuştur. Ani'deki en önemli İslam eseri olan Ebu'l Menuçehr Camii, 1072 yılında Şeddadî emiri Menuçehr tarafından yaptırılmıştır.
1190 yılı dolayında Zakare Mkhrgrdzeli adlı Gürcü beyi Ani hisarını üs alarak Kars ve Ahıska bölgesini kapsayan bir egemenlik kurmuştur. Bunun soyundan gelenler önce Tiflis'teki Gürcü krallarına, sonra Moğol İlhanlılar'a bağlı "atabey" sıfatıyla hüküm sürmüşlerdir. Ani'deki Hristiyan eserlerinin birçoğu bu devirde yapılmış veya onarılmıştır. Daha sonra kent Celayirli ve Karakoyunlu devletlerinin egemenliğine girmiş ise de, nüfusu ağırlıkla Ermenilerden oluşmuştur.
Ani 1319'daki depremde ağır hasar görmüş, daha sonra Timur tarafından ele geçirilerek tahrip edilmiştir. Buna rağmen 1535 Osmanlı-İran savaşında tamamen terkedilinceye dek, kentte bir nüfusun barındığı anlaşılmaktadır.
1877-78 Osmanlı-Rus savaşında Rusların eline geçen bölge, Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlılar tarafından geri alındı. Ancak Ani platosu daha sonra yeni kurulan Ermenistan Cumhuriyeti’nin eline geçti. 1920’de, Kurtuluş Savaşı sırasında Ani son bir kez daha el değiştirdi ve Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dahil oldu.[