Atatürk o gölü niçin kuruttu? 'Derhâl kurutulacak'
Bir ağaç kesilmesin diye, köşkün altına ray döşetip taşıttıran Atatürk o gölü neden kuruttu? Mahmut Esad Bozkurt'ta Cellat Gölü için ne talimat verdi? İşte sebebi...
Atatürk’ün, 4-11 Şubat 1931 tarihleri arasında İzmir’e yaptıkları ziyaret sırasında, Cellât Gölü’nün kurutulması tekrar gündeme gelmiştir. Atatürk’ün İzmir’i ziyaret ettiği günlerde, Menderes Nehri’nin taşması nedeniyle Cellât Gölü’ndeki su seviyesi 1.5 m yükselmiştir.
Cellât Gölü’nün taşmasıyla Tepeköy’den itibaren Selçuk civarına kadar 40 km’lik arazi, Kozpınar civarında bazı evler ve İzmir-Aydın tren hattının 5 km.’lik sahası tamamen sular altında kalmıştır. Atatürk’ü taşıyan tren 60 cm su içinde kalan hat üzerinden gayet yavaş geçmiştir.
Torbalı Tepeköy Tren İstasyonu’nda Atatürk’ü karşılayan köylülerin arasında, Menteşe Mebusu Esat Bey de bulunmaktaydı. Esat Beyin, “Hoş geldiniz paşam, sefalar getirdiniz. Sizden hepimizin büyük bir ricası var. Biraz ötede bir istasyondan geçeceksiniz.
O istasyonun levhasını görünce irkileceksiniz. Çünkü bu levhada Cellât ismini okuyacaksınız. Kasıp kavuran sıtma hastalığı, her sene yüzlerce kurban almaktadır. Sivrisinekleri o kadar büyüktür ki, bel kemiklerinden jokey sigarasına ağızlık yapılır”, sözleri üzerine, Atatürk Cellât Gölü’nün kurutulması için 'Derhâl kurutulacak' emrini verir.
Cellat Gölü, İzmir’in Selçuk İlçesi yakınlarında olup geniş bir bataklık meydana getirmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün 1931 yılındaki İzmir ziyareti sırasında bataklığın kurutulması kararlaştırılmıştır.
1935 yılında başlayan bataklığın kurutulması işi 1940 yılında tamamlanmıştır. Kuşadası’ndan Cellat Gölü’ne kadar 46 km bir ana kanal ve buna bağlı yan kanallar açılarak, Cellat Gölü kurutulmuştur. Gölün kurutulması ile elde edilen 1200 hektarlık arazinin bir kısmı topraksız köylülere, bir kısmı da göçmenlere dağıtılmıştır.
Kurutulan araziye “Sağlık Ovası” ismi verilmiş ve burada Sağlık Köyü ve İstasyonu kurulmuştur. Cellat Gölü’nün 3.5 milyon lira harcanarak kurutulması, Türkiye Cumhuriyeti’nin halka ve halkın sorunlarına verdiği önemin bir göstergesidir."
'SAĞLIK OLSUN'
Sağlık Köyü civarındaki bataklık alanların kurutulması ile ilgili olarak Atatürk’e dayandırılan şöyle bir anekdot bulunuyor: Torbalı civarında yer alan Cellat Gölü’nün ve yakınındaki bataklıkların kurutulması için yürütülen çalışmalar tamamlanmış ve sıtma ile savaşta yörede önemli bir kazanım elde edilmiştir.
Bölgeye yönelik bir ziyareti sırasında da bu başarılar, Ulu Önder Atatürk’e gösterilmek istenir. Sağlık Tren İstasyonu’nda duran trenden Atatürk iner, kurutulan gölü inceler ve “Sağlık olsun” der. Bu araziye de daha sonradan kurulan köye de bu olayın hatırasına atfen “Sağlık” ismi verilir.
Kurutulmasına karar verilen sadece Cellât Gölü olmayıp, aynı zamanda Belevi Gölü, Akarcagöl, Karagöl, Nohut Göl, Akgöl, Kaplancı Göl ve Hasan Gölü’nün de kurutulması kararlaştırılmıştır. Kuşadası’na yakın bir yerden Cellât Gölü’ne doğru 46 km uzunluğunda bir ana kanal açılması planlanmıştır.
Sağlık-Yeniköy ve Ahmetli köyleri arasında bulunan Sinektepe Mevkindeki arazi, bölgenin en verimli arazisi olarak biliniyor.
KAYNAK
1- Yeni Asır, 11 Şubat 19312- 8 Su Dünyası Dergisi, Ekim 2004, Sayı:15,
Cellat Gölü'nün bulunduğu 3 bin dönümlük alan, köylülerin her mevsim ürün aldığı bölgelerin başında geliyor.
Bu olay, Atatürk'ün halk sağlığı söz konusu olduğunda ne kadar hassas davrandığına iyi bir örnektir.
