Cemal Paşa'nın Atatürk'e son mektubu

Cemal Paşa 6 mayıs 1872'de Askeri eczacı Mehmed Nesib Efendi’nin oğlu olarak dünyaya  geldi.  

1890’da Kuleli Askeri İdadisi’ni, 1893’te Harbiye Mektebi’ni bitirdi. 28 Ocak 1895’te kurmay yüzbaşı olarak orduya katıldı.

Önce Genelkurmay 1. şubesinde görev aldı. 1896’da 2. Ordu’ya bağlı Kırklareli İstihkâm İnşaat şubesine atandı. Ertesi yıl kolağası (önyüzbaşı) oldu.

1898’de Selanik’teki 3. Ordu’ya redif fırkası (tümeni) kurmay başkanı olarak atandı. Selanik’te iken o sırada gizli bir örgüt durumundaki İttihat ve Terakkî Cemiyeti’ne girerek cemiyetin askeri kanadının örgütlenmesiyle görevlendirildi. 

1905’te binbaşı oldu. Ertesi yıl Rumeli Demiryolları müfettişliğine getirildi. Bu görevi sırasında İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nin Rumeli’de örgütlenmesinde etkin rol oynadı; cemiyetin bölük adı verilen yerel birimlerini oluşturdu. 1907’de 3. Ordu kurmay heyetine atandı. Burada Binbaşı Ali Fethi Bey ve Kolağası Mustafa Kemal ile birlikte çalıştı.

Bu süreçte 1908 Meşrutiyet devriminin önderlerinden biri haline geldi.  İttihat ve Terakkî Cemiyeti genel merkezi tarafından İstanbul’a gönderilen on kişilik temsil heyetinde yer aldı. 

 31 Mart vakasının ve Çukurova bölgesindeki Ermeni ayaklanmalarının bastırılmasında aktif rol üstlendi.

1.Dünya savaşına giden süreçte '3 Paşalar' döneminin mimarlarından biri oldu. 

1.Dünya savaşından Osmanlı devletinin mağlup çıkmasının ardından önce Odessa'ya ardından Berlin'e gitti.

Anadolu ihtilali kurtuluş savaşının başlamasının ardından Mustafa Kemal Paşayla mektuplaşmaya başladı. 

Cemal Paşa Türk kurtuluş savaşının sıkı bir savuncusuydu. Sovyetler Birliği ile Ankara hükümeti arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine katkılar sundu. 

Sovyetler Birliğinin Ankara hükümetine mühimmat yardımında bulunmasını sağlayanlardan biriydi. 

Türkiye’ye dönme hazırlıkları içindeyken, Ankara Hükûmeti'nin Tiflis  Büyükelçisi Ahmet Muhtar Bey'le mümessillikte akşam yemeği yediği 21 Temmuz 1922 tarihinde Tiflis’te bulunduğu sırada öldürüldü. Cenazesi Doğu Cephesi Komutanı Kâzım Karabekir tarafından Erzurum’a getirilerek Karskapı Şehitliği’ne defnedildi.

Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ile sıkı bir bağı vardı. 

Kurtuluş savaşı yıllarında Mustafa Kemal Paşa'ya gönderebildiği son mektubunda Atatürk'e olan muhabbetlerini ifade etmişti.

Cemal Paşa, ilgili mektubunu "Artık yazacak birşeyim kalmadı. Arkadaşların gözlerinden öperim. İsmet’in Ankara’ya muvasalatının ertesi günü Muhtar Bey vasıtasiyle göndereceğiniz. telgrafa büyük bir sabırsızlıkla intizar edeceğimi arzederek gözlerinizi öperim kardaşım.’’ sözleriyle bitiriyordu.

Vatan Kahramanı Cemal Paşa'yı ölümünün 100. yıl dönümünde saygıyla anıyoruz.