EYT yasası ve sözleşmelilere kadro çalışmasında detaylar netleşiyor! İşte masadaki formüller

5 milyon 300 bin memur ve memur emeklisinin merakla beklediği 3600 ek gösterge çalışması tamamlandı. 

2022 yılının ikinci yarısıyla beraber sözleşmeli memurlara yeni haklar ve EYT düzenlemesi için çalışmalar başladı. EYT formülleri için Çalışma ve Sosyal Güvenlik-Hazine ve Maliye Bakanlığı koordineli bir şekilde çalışmaları yürütüyor.

EYT'de prim eksiği olanlar kapsama girecek mi?

EYT düzenlemesi için nasıl bir yol haritası izlenecek?

Sözleşmeli memurlara hangi haklar verilecek?

EYT ve sözleşmeli memurlar düzenlemesi ne zaman yapılacak?

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın talimatlarıyla hareket eden hükümet çalışma hayatı ve sosyal güvenlikteki meseleleri bir bir çözüme kavuşturuyor.

3600 EK GÖSTERGE ÇALIŞMASI TAMAMLANDI

2021 yılında Toplu Sözleşme döneminin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın sözünü verdiği 3600 ek gösterge için en geniş kapsamlı taslak onaylandı. 

Böylece kamu çalışanlarında her unvan sorumluluk durumu, hiyerarşik yapı ve kıdemine göre ek gösterge rakamına kavuştu.

3600 EK GÖSTERGE 15 OCAK 2023'TE YÜRÜRLÜĞE GİRECEK

3600 ek gösterge düzenlemesi olarak bilinen tasarı yasalaştıktan sonra 15 Ocak 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olacak. 5,3 milyon memur ve emeklisinin ek göstergeleri artırılırken emekli maaşları ve emekli ikramiyelerine de zam yapıldı.

ASGARİ ÜCRET TEMMUZ ZAMMI GERÇEKLEŞTİ

Asgari ücret Temmuz zammı meselesi 'Vatandaşlar enflasyona ezdirilmeyecek' parolasıyla çözüme kavuşturdu. Buna göre asgari ücret zammı yaklaşık yüzde 30 olurken, net asgari ücret ise 5.500,35 TL oldu.

Böylece Aralık 2021'de 2.825,90 TL olan net asgari ücret yüzde 94,6 artışla 5.500,35 TL oldu.

SSK VE BAĞ-KUR EMEKLİSİ YÜZDE 42,35, MEMURLAR YÜZDE 41,69 ZAM ALDI

Haziran ayı enflasyon oranının TÜİK tarafından duyurulmasının ardından SSK ve Bağ-Kur emeklisi zam oranı yüzde 42,35, memur ve memur emeklisi zammı ise yüzde 41,69 olarak netleşti.

EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞI NE KADAR OLDU?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin en düşük emekli maaşını açıkladı. En düşük memur maaşı yüzde 41,69 zam oranı ve seyyanen artışla beraber 9.707 TL oldu.

EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI YÜZDE 133 ORANINDA ARTTI

TBMM'den geçen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın onayı ile Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren düzenleme ile en düşük emekli maaşı 3.500 TL oldu. Aralık ayı dikkate alındığında en düşük emekli maaşı için artış yüzde 133 oldu.

SIRADA SÖZLEŞMELİ MEMURLARA YENİ HAKLAR VE EYT DÜZENLEMESİ VAR

Hükümetin önünde öncelikli dosyalar olarak sözleşmeli memurlara statü değişikliği ile Emeklilikte Yaşa Takılanlar için EYT düzenlemesi konuları yer alıyor.

EYT'İLER İÇİN ÇALIŞMA GURUBU KURULDU

8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yılını ve primini doldurmuş ancak yaş şartı nedeniyle emekli olamayan vatandaşlar için bir çalışma grubu oluşturuldu.

Bu konuda oluşturulan çalışma grubunu duyuran Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin yıl sonu veya 2023 yılı başında çalışmaların tamamlanacağını duyurdu.

530 BİN SÖZLEŞMELİ MEMUR BEKLİYOR

Geçtiğimiz Ağustos ayında imzalanan toplu sözleşmenin Resmi Gazete'de yayımlanan metninde yer alan iki konudan 3600 ek gösterge çözülerek tasarı Meclis'e sevk edildi.

Şimdi toplu sözleşme metninin 52. Maddesinde yer alan sözleşmelilerin statü değişikliği ile ilgili çalışma başladı.

Söz konusu maddede, "Kamu kurum ve kuruluşlarının görüşü alınarak, sözleşmeli personel mevzuatında düzenleme yapılması suretiyle sözleşmeli personelin statülerinin yeniden belirlenmesine ilişkin çalışma, yetkili konfederasyonun katkı ve katılımıyla 2022 yılı içerisinde tamamlanacaktır" ifadesi yer aldı.

NELER DEĞİŞECEK?

Kamuda çalışan 530 bin sözleşmeliyi ilgilendiren çalışmada özellikle sosyal ve mali hakların kadrolu personel ile eşitlenmesi söz konusu olacak.

Sözleşmelilerin ücret, tayin, görevde yükselme, mazerete dayalı yer değiştirme gibi sorunları çözüme kavuşturulacak.

Ağırlıklı olarak Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde olan sözleşmeli personel özellikle eş durumundan yer değiştirme hakları istiyor.

Kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerde 40'a yakın statüde bulunan sözleşmeli sistemi de sadeleşmiş olacak. Çalışmaların tamamı sosyal taraflarla müzakere ile sürdürülecek. Böylece memurların talepleri de dikkate alınarak taslaklar oluşturulacak.

GÖREVDE YÜKSELME YOLU AÇILACAK

Yapılacak düzenleme ile sözleşmeli personel görevde yükselme sınavlarına girebilecek. Böylece kademe ve derece ilerlemişi haklarına sahip olabilecekler.

İzin haklarının devredilmesi, yönetici pozisyonlarında istihdam gibi haklar da verilmiş olacak. Bunun dışında kurumlar arası yer değişikliği hakkı da bulunacak. Bu arada mali yılla sınırlı olan sözleşme süreleri ile ilgili de iş güvencesi gelmiş olacak.

Sözleşmeli personele kadro meselesi için çalışmalar hızlandı. 530 bin kamu çalışanını ilgilendiren bu düzenlemede 3+1 formülü masaya gelirken, çalışmanın Ekim ayına kadar netleşmesi bekleniyor.

Yapılacak çalışmayla mevcut sözleşmeli memurlarının tamamının kadroya geçmesi bundan sonra sözleşmeli memur olarak işe girenlerin ise 3 yıl bekledikten sonra kadroya geçmesi formülü gündemde yer alıyor.

SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

Söz konusu çalışma yine paydaşlarla birlikte yürütülecek. Bakanlıklar ile sendikalar arasında müzakereler devam edecek. Bunun sonunda hazırlanacak taslak için son karar verilip kamuoyu ile paylaşılacak. Ardından da Meclis'te yasalaşma süreci gerçekleşecek.

EYT'LİYE ÇÖZÜM ROTASI

Emeklilik için yıl ve prim şartını tamamlayıp yaş bekleyen vatandaşlar için yapılacak çalışmalarda yol haritası belirleniyor.

1. KİMLERİN YARARLANACAĞI TESPİT EDİLECEK

Yasanın çerçevesi oluşturulurken öncelikle kapsam belirlenecek. Böylece kimlerin hak sahibi olacağının tespiti yapılacak. Bu sayede yasa çıkar çıkmaz hemen emeklilik hakkı kazanacakların sayısı da ortaya çıkacak. Genel çerçeveye bakıldığında EYT'li grubu 8 Eylül 1999 öncesinde ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlamış, yıl ve prim şartını tamamlamasına rağmen yaş şartı getirildiği için emekli olamamış sigortalılar oluşturuyor.

Bu tarihten önce sigortalı olanlar için yaş dışında erkeklerde 25, kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık süresi şartı var. Ancak bu tarihten önce Emekli Sandığı'na girmiş ya da Bağ-Kur'lu olmuş EYT'liler de mevcut. Bu tarihten önce SSK'lı olmuş şu anda memur olanlar, primi eksik bulunanlar, farklı kurumlardan prim biriktirenler de bulunuyor. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilerek kapsamlı bir çalışma yapılacak.

2. EMEKLİLİK İÇİN ŞARTLAR BELİRLENECEK

Kapsamın belirlenmesinden sonra emeklilik şartlarının da tespit edilmesi gerekiyor. Primini ve yılını dolduranların başka şarta bakılmaksızın emekli edilmeleri şeklinde bir öneri bulunurken, burada farklı kurumlarda çalışmış (memur, esnaf, Bağ-Kur gibi) kişilerin hangi statüde emekli olacaklarının da tespiti gerekiyor.

Burada belli bir yaşın üstünde olanlara emeklilik verilmesi gibi bir formül de konuşulurken, kademeli olarak emeklilik hakkının verilmesi de söz konusu olabilecek. Ayrıca Avrupa modelinde olduğu gibi maaş kısıtı ile emeklilik de formüller arasında.

3. MALİ BOYUTU ÇIKARTILACAK

Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın ile ilgili 5 milyon kişi gibi sayılar ortaya atılsa bile kesin bir rakam yok. Ancak farklı kurumlardan sigortalıların olduğu bir yapısı olması dolayısıyla çok sayıda insanı ilgilendiriyor.

Bu noktada kapsam belirlendiğinde sayı da ortaya çıkacak. Bu yönüyle kaç kişinin emekli olabileceği ve kaç lira maaş alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu da ortaya çıkarılacak. Burada kime hangi şartlarda maaş bağlanacağı da tespit edilecek.

4. UYGULAMA USULLERİ ORTAYA KONULACAK

Bu aşamada uygulamayla ilgili kısımların da tespit edilmesi gerekiyor. Yani hak sahiplerinin belirlenmesi, onların emeklilik işlemlerinin usul ve esaslarının tespit edilmesi önem kazanıyor.

Örneğin; 8 Eylül öncesinde sigortalı olmuş ancak şimdi memur olarak çalışan birisi yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak? Bu kişi memurluğa devam etmek istiyorsa EYT'li diye resen emekli mi edilecek? Bu gibi karmaşık soruların da cevap bulması gerekiyor.

5. TASARI MECLİSE SUNULACAK

Bütün çalışmalar tamamlandıktan sonra uygulamanın başlayabilmesi için yasal çalışmanın da yapılması gerekiyor. Bunun için de bir taslak metnin oluşturulması ve bunun TBMM gündemine gelmesi gerekiyor. Meclis'ten geçtikten sonra uygulanması için de yönetmeliklerin çıkarılması gerekiyor.

8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan vatandaşlar için erkeklerde 25 kadınlar da ise 20 yıllık sigortalı olma şartı bulunuyor. Bunun haricinde de 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim şartı bulunuyor.

Yaş şartı ise kademeli olarak işe giriş tarihine göre değişiyor. 8 Eylül 1999'da çıkartılan yaşa ile yıl ve prim şartının yanına yaş şartı da getirilmişti.

EYT'liler bu yaş şartına takıldıkları için emekli olamıyorlar. Bu durumda yılını ve primini tamamlamış olarak EYT'li olanlar emeklilik hakkının verilmesini bekliyor.

Ancak 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak işe başlayan birçok vatandaşın henüz primleri tamamlanmamış durumda. Bu sigortalılar da EYT kapsamına girmek istiyor. Mevzuatımızda bu eksik primlerin tamamlanması için bazı imkanlar da bulunuyor.

PRİMİ EKSİK OLANLAR İÇİN HANGİ SEÇENEKLER VAR?

A. 10 YILLIK 3600 GÜN PRİM İLE KISMİ EMEKLİLİK

Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor.

Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor.

İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.

İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor.

Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.

B. ASKERLİK BORÇLANMASI

Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor.

Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir.

Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.

C. DOĞUM BORÇLANMASI

Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor. Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor.

Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.

D. İHYA İLE PRİM

EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeyi alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor borçları da siliniyor.

Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.

E. İSTEĞE BAĞLI SİGORTA

Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler. SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor.

18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması.

Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ-Kur kapsamından olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.

F. HİZMET TESPİTİ İLE TESCİL

Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.