Gibi dizisiyle gündeme gelmişti... Antik Roma'da bir garip tuvaletler: Latrinalar

Exxen'in sevilen dizisi Gibi'nin 2. sezon 10. bölümünde Antik Roma'nın enteresan bir alışkanlığı konu edinildi. Dizide yer alan birçok sahnede Antik Romalıların umumi tuvaletleri aynı anda kullandıkları görüldü.

Peki gerçekten de Antik Roma'da bu alışkanlık var mıydı? Detaylar haberimizin devamında...

Bir yandan tuvalet ihtiyacı gideriliyor bir yandan da sosyalleşiliyor... Latrinaların popülaritesi onları bir tuvaletten çok daha fazlası yapıyor.

Antik Yunan kültüründe görülen, ortasında delik bulunan iskemle biçimindeki oturaklar ya da basit kil kaplar (lazımlıklar), Roma toplumunda da ihtiyacın giderilmesinde kullanılırdı. Genellikle kilden yapılan lazımlıklar, büyük ve ücretli latrinaları kullanamayan yoksullar tarafından evlerde kullanılırdı. 

Bunun yanında altın ve değerli metallerden yapılan, soyluların kullandığı lazımlıklar da vardı. Kullanımdan sonra kaplardaki pislik lağım çukurlarına ya da en basit yöntemle pencereden sokağa atılırdı. Oluşan pisliği temizlemek ise şehrin köleleri ve mahkûmlarına düşüyorlardı. 

Lağımlar temizlenebiliyorken pencereden atılan dışkılar temizlik ve sağlık sorunlarına ortam oluşturuyordu. Kafasına aniden düşen bir dışkıyla yaralanan veya kirlenen kişi, mahkemeye başvurarak zararının giderilmesini isteyebiliyordu.

Romalılar bu taşınabilir tuvaletleri ziyafetler sırasında bile kullanmışlar. Zengin Romalıların ziyafetlerinde tuvaleti gelen biri, yanına bir oturak ya da kap getirtip ihtiyacını oracıkta giderirmiş. Bunların yanında cadde ve sokak kenarlarına yolcuların ihtiyaç gidermesi için “gastra” adı verilen vazolar dahi konulmuş.

Roma döneminde kapalı alanlar, lazımlıklar, tek kişilik mekânların yanında büyük ve çok kişiye aynı anda hizmet veren, herkesin kullanabildiği düşük vergili olduğu düşünülen yapılar da yer almış. 

Kentin önemli mimari yapıları arasına giren bu yapılara “latrina” deniyor. Zengin vatandaşların evlerinde tuvalet yapılarına rastlanırken evine kanal yaptırmaya gücü yetmeyenler için umumi tuvaletler (latrina) tasarlanırdı. 

Deliklerin hemen yanında bir çubuğun ucuna takılı süngerler bulunurdu. Tahmin edebileceğiniz gibi Romalılar tuvalet kağıdı kullanmıyorlardı. Onun yerine bu ucunda sünger bulunan çubuklar kullanılıyordu. Bu temizlikten hoşnut kalmayan Romalılar çubuğu hemen yanıbaşındaki suya daldırıp biraz daha temizlerdi. İşi biten Romalı çubuğu ve temizliği yaptığı süngeri aşağıda akan suya gelecek şekilde yerleştirir, temizlik aparatını bir sonraki Romalı'ya bu şekilde bırakırdı.

Birden fazla kişinin tuvalet ihtiyacını karşılayan latrinalar aynı zamanda yan yana yapılan oturaklar sayesinde insanların sosyal ve siyasi olayları konuşabildiği bir sistem hâlini almış. Bazı kaynaklarda soyluların latrinayı kullanmasından önce kölelerin oturarak ısıttığı da yazıyor.