Hac nasıl yapılır? Haccın aşamaları nelerdir? Haccın adımları nelerdir?

Hac ayları içinde olmamız sebebiyle vatandaşlar tarafından Hac ibadetinin nasıl yapılacağı çokça merak ediliyor.

Peki bir Müslüman kişi İslam’ın farzlarından biri olan Hac ibadetini nasıl ifade edebilir?

Diyanet İşleri Başkanlığının tarifi şu şekildedir:

(Genellikle hacılarımız Temettu Haccı yaptığı için Diyanet temel olarak bu Hac biçimini tarif etmiştir)

Temettu haccı; hac mevsimi içinde umre yapıp ihramdan çıktıktan sonra vakti gelince ihrama girip hac yapmaktan ibarettir. Temettu haccı yapacak olan kimse hazırlık safhasından sonra umreye niyet eder.

İHRAM VE TELBİYE

Temettu haccı yapacak kimse mîkât sınırlarını geçmeden veya hava alanında ihrama girer. İhrama, niyet etmek ve telbiye getirmek suretiyle girilir. Bundan sonra ihram yasakları başlamış olur.

Telbiye Duası

لَبَّيْكَ اَللّٰهُمَّ لَبَّيْكَ، لَبَّيْكَ لَا شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ، إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ، لَا شَرِيكَ لَكَ.

(Lebbeyk Allahümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk, innel hamde ve’n-ni’mete leke ve’l mülk, lâ şerîke lek)

Buyur Allahım buyur! Emrindeyim buyur! Senin hiçbir ortağın yoktur. Emrindeyim buyur!

Şüphesiz hamd sana mahsustur. Nimet de senin, mülk de senindir. Senin hiçbir ortağın yoktur.

Niyet:

اَللّٰهُمَّ إِنِّي أُرِيدُ الْعُمْرَةَ فَيَسِّرْهَا لِي وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّي .

Allah’ım Umre yapmak istiyorum. Bunu bana kolaylaştır ve kabul eyle.

Kâ’be’ye varıncaya kadar her fırsatta yüksek sesle telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife yüksek sesle getirerek yolculuğa devam eder.

Kadınlar telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife’yi yüksek sesle söylemezler. Mekke’ye yaklaşıp Harem bölgesine girince, “Allah’ım! Burası senin haremindir, emin kıldığın yerdir. Beni cehenneme girmekten koru. Kullarını dirilttiğin gün beni azabından güvende kıl, beni dostlarından ve itaatkâr olanlardan eyle” diye dua eder.

Mekke’ye abdestli girmek sünnet , gündüz girmek müstehaptır. Mekke’de otele veya eve yerleşip dinlendikten sonra mümkünse boy abdesti, mümkün değilse abdest alır, yaya veya vasıta ile Mescid-i Haram ’a gider. Tekbir, tehlil ve salavat-ı şerîfe okuyarak yola devam eder. “Allah’ım! Rahmet kapılarını bana aç ve beni kovulmuş şeytandan koru” diye dua ederek Mescid-i Haram ’a girer.

Beytullah’ı görünce üç defa tekbir ve tehlil getirir ve şu duayı okur:

“Allah, her türlü noksan sıfatlardan münezzehtir. Her türlü övgü Allah’a mahsustur, Allah’tan başka ilah yoktur. Allah en büyüktür. Allah’ım! Bu senin Evindir. Onu Sen yüceltin, Sen şereflendirdin, Sen değerli yaptın. Onun yüceliğini, şerefini ve değerini artır. Ya Rabbi! Onun değerini artıran, onu şereflendiren, ona saygı gösteren kimsenin şerefini, saygınlığını, heybetini, yüceliğini ve iyiliğini artır. Allah’ım! Sen selamsın ve selamet ancak sendendir. Bizi selametle yaşat ve selamet yurdun olan cennetine koy Ey Celal ve ikram sahibi Allah’ım! Sen her şeyden yücesin ve her şeyden üstünsün”

Bildiği başka duaları da okuyabilir.

Tavafa başlamadan önce telbiyeyi keser.

TAVAF

Hacer-i Esved hizasına gelir, yönünü Hacer-i Esved’e َdöner, ellerini omuz hizasına kadar kaldırıp “Bismillahi Allahü Ekber” diyerek Hacer-i Esved’i selamlar ve umre  tavafına niyet edip tavafa başlar,

Tavaf ederken mesnun olan veya bildiği duaları okur veya sessizce tekbir ve tehlil getirir veya Kur’an okur.

Tavaf’ta “ıztıbâ “ ve ilk üç şavtta “remel ” yapar. “Metaf ”ta izdiham varsa “remel” yapmaz. Çünkü kalabalıkta remel yapmak mümkün olmaz. Remel yapacağım diye insanlara eziyet vermek kesinlikle doğru değildir.

Tavaftan sonra eğer imkan varsa “Mültezem ”de ve Hatîm ’de dua eder.

Yine mümkünse Makam-ı İbrahim ’in arkasında, değilse uygun bir yerde iki rekat “tavaf namazı” kılar.

Tavaf namazında birinci rek’atta Fatiha suresinden sonra “Kâfirûn”, ikinci rekatta “İhlas” suresini okur.

Namazdan sonra dua eder. Sonra Hacer-i Esved’in hizasına gelip istilam eder.

SA’Y

Umrenin sa’yini yapmak üzere Safa’ya gider.

Yönünü Kâ’be’ye döner, tekbir, tehlil, tesbih ve salat ü selam getirir, ellerini açıp dua eder, sonra “Allah’ım! Senin rızan için Safa ile Merve arasında yedi şavt olarak umrenin sa’yini yapmak istiyorum” diyerek Sa’y yapmaya niyet eder.

HAC İHRAMI

“Terviye” günü (8 Zilhicce) “hacca hazırlık” başlığı altında zikrettiğimiz hazırlığı yapar.

İki rekat “ihram namazı” kılar, hac yapmaya “Allah’ım! Hac yapmak istiyorum.

Onu bana kolaylaştır ve onu kabul buyur” diyerek hacca niyet eder ve telbiye getirir.

Böylece hac ihramına girmiş olur ve ihram yasakları başlar. Bu arada arzu eder ve vakit de müsait olursa nafile bir tavaftan sonra haccın sa’yini yapabilir.

Bayramın birinci günü Cemre-yi Akabe’ye taş atıncaya kadar her fırsatta telbiye, tekbir, tehlîl ve salavât-ı şerife getirir.

ARAFAT VAKFESİ

Arafat Vakfesi Terviye günü (zilhicce 8) sabah namazından sonra Mina’ya gidip burada gecelemek ve Arefe günü (zilhicce 9) sabah namazından sonra Arafat’a gitmek sünnet 13 ise de günümüzde izdiham nedeniyle terviye günü sabah namazından itibaren gündüz veya gece otobüslerle doğrudan Arafat’a çıkılmaktadır.

Arafat ’ta arefe günü öğle vaktine kadar çadırlarda vaktini namaz kılarak, Kur’an okuyarak, dua, zikir ve tövbe ederek, yapılan vaazları ve konuşmaları dinleyerek geçirir.

Abdestli bulunmaya özen gösterir.

Öğle vakti yaklaşınca abdestsiz ise abdest alır, namaza hazırlanır.

Öğle namazını öğle vaktinde ikindi namazı ile birlikte cem-i takdim ile kılar.

Namazdan sonra ayakta kıbleye dönerek “Arafat Vakfe”si yapar.

Güneşin batmasına kadar Arafat ’ta kalır, vaktini ibadetle geçirir.

Güneş battıktan sonra Müzdelife ’ye hareket eder. Akşam namazını Arafat’ta ve yolda kılmaz.

MÜZDELİFE VAKFESİ

Müzdelife'de uygun bir yere yerleşir.

Burada akşam ve yatsı namazlarını yatsı vaktinde cem-i te’hîr ile  kılar.

Müzdelife’de geceler. Vaktini namaz, dua, zikir ve Kur’an okuyarak geçirir. Sabah namazını erkence kılar, namazdan sonra “Müzdelife Vakfesi ”ni ayakta yapar, dua eder. Güneş doğmadan önce Mina’ya hareket eder.

Günümüzde Müzdelife Vakfesi; yer darlığı ve izdiham nedeniyle Arefe günü güneşin batmasından sonra bayramın birinci günü güneşin doğmasına kadar olan zaman diliminde yapılmaktadır.

AKABE CEMRESİ’NE TAŞ ATMAK

Müzdelife vakfesini müteakiben Akabe Cemresi ’ne gider ve yedi taş atar.

Taş attıktan sonra imkan varsa dua eder. İzdiham yahut yoğunluk varsa beklemeksizin oradan uzaklaşır. Böylesi durumlarda dua yürürken de yapılabilir.

Cemre-yi Akabe’ye ilk taşın atılmasıyla telbiyeye son verilir. Şeytan taşlama görevini sağlığı yerinde olan kimsenin bizzat kendisinin yapması gerekir.

Hastalar vekalet ile taşlarını attırabilirler.

ŞÜKÜR KURBANI

Şeytana taş attıktan sonra Harem bölgesi sınırları içinde kurban keser veya vekâlet yolu ile kestirir.

Bu kesilen kurban şükür kurbanıdır.

İHRAM’DAN ÇIKMAK

Kurban kestikten sonra saç tıraşı olur veya saçını kısaltır ve böylece ihramdan çıkmış olur. Cinsel ilişki dışındaki diğer ihram yasakları kalkar.

“Şeytan taşlama”, “kurban kesme” ve “tıraş olma” görevleri arasında sıraya uymak cumhura göre “sünnet ”, sadece Ebû Hanîfe’ye göre “vacip”tir. Günümüzde kurbanlar İslam Bankası aracılığı ile kestirildiğinden bu üç görev arasındaki tertibe uyulması zaman almaktadır. Bu itibarla “şeytan taşlama” ve “tıraş olma” arasındaki sıraya uymak yeterlidir.

Bayramın 2, 3 ve 4. günleri şeytan taşlama zamanı, ittifakla öğle ezanının okunmasından itibaren başlar, fecr-i sadığa kadar devam eder.

ZİYARET TAVAFI

Bayramın birinci günü “şeytan taşlama”, “kurban kesme” ve “tıraş olma” görevlerini yaptıktan sonra aynı gün imkân olursa, Mekke’ye gider ve farz olan ziyaret tavafını yapar.

Bu tavafın en geç bayramın 3. günü güneş batımından önce yapılması cumhura göre sünnet , Ebû Hanîfe’ye göre vâciptir.

Tavafa, “Allah’ım! Yedi şavt olarak haccın tavafını yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve onu kabul buyur” diye niyet eder. Tavafı daha önce tarif edildiği şekilde yapar. Hac sa’yi ni daha önce yapmamış ise tavafta “ızdıba” ve ilk üç şavtta “remel ” yapar  “Allah’ım! Rızan için Safa ile Merve arasında yedi şavt olarak haccın sa’yini yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve onu kabul buyur” diyerek niyet eder ve usulüne uygun olarak sa’yini yapar.

HACCIN SA’YI

Esasında haccın sa'yini imkan bulanlar Arafat vakfesinden önce geçerli bir tavaf yaptıktan sonra da yapabilirler.

Fakat vakfeden önce sa'y yapamayanlar, vakfeden sonra bu sa'yi gerçekleştirebilirler.

Sa’y  yaparken mesnun veya bildiği duaları okur, sessizce tekbir, tehlil, tesbîh ve tahmîd getirir veya Kur’an okur.

Her şavtta yeşil ışıklı sütunlar arasında “hervele ” yapar. Sa’yi tamamlayınca Merve tepesinde dua eder.

CEMRELERE TAŞ ATMAK

Bayramın 2. ve 3. günleri zeval vaktinden sonra sırayla Küçük, Orta ve Akabe cemrelerine yedişer taş atar.

Küçük ve Orta cemrelere taş attıktan sonra uygun bir yere çekilerek dua eder. Akabe Cemresine taş attıktan sonra dua etmez ve oradan hemen ayrılır.

Bu iki gün zevalden önce “şeytan taşlama” yapılmaz. Yapılmış ise zevalden sonra yeniden atılır.

Bayramın 3. günü Mina’da kalmayıp Mekke’ye gidecek olursa 4. günün taşları uygun bir yere bırakılır.

Mekke’den ayrılacakları güne kadar ibadet, tavaf, zikir, dua ve Kur’an okuma ile meşgul olurlar.

VEDA TAVAFI

Bütün işlerini bitirdikten sonra Mekke’den ayrılmadan önce “vedâ tavafı yapar”, böylece hac görevini tamamlamış olarak memleketine veya Medine’ye gider.