İngiltere kralının kullandığı halı hangi şehrimize ait? İşte cevabı...

1509 - 1547 yılları arasında döneminde skandal denilebilecek olay ve durumlara imza atan Kral 8. Henry, halılara epey meraklıydı.

Dönemin İngiltere kralı 8. Henry'nin döneminde (1509-1547) Osmanlı kıyafetlerini taklit etme oryantal halılar toplama modası saray yaşamının belirgin özelliklerinden birisi olmuştu. Henry'nin ve saray erkanının yabancı ziyaretçileri etkilemek için Osmanlı tarzı kıyafetler giymekten hoşlandıklarına şüphe yoktu.

Sadece zengin bir halı koleksiyonuna sahip olmakla tatmin olmamış olan Kral, Anadolu stilinde yapılmış rengarenk kilimler üzerinde portre yaptırma modasını da başlatmıştı.

Dönemin ressamı Hans Holbein'nin yaptığı 8. Henry resminde gördüğümüz üzere dönemin İngiltere kralı bir Anadolu halısının üzerinde durmaktadır.

İşte bu halı Uşak'tan getirilen yıldız motifli halıdır! Holbein tarafından 1540 tarihinde yapılmış 8. Henry portre eseri ile dönemin İngiltere kralı 8. Henry'nin kullandığı halının Uşak ilimize ait olduğunu bilmekteyiz.

Hans Holbein the ambassadors

Ünlü Alman ressam Hans Holbein 1526 yılında Roterdamlı büyük bilgin Erasmus'un önerisi ve tavsiye mektubuyla İngiltere'ye gider. Biz bugün, onun bir saray ressamı olarak üstün görüş gücüyle betimlediği 8. Henry döneminin kadın, erkek portrelerine ve üzerinde yer aldıkları halıların aynısını yansıtan görüntülere sahibiz.

John Mills, dönemin İngiltere Kralı 8. Henry'nin bu şekilde toplama 13 adet portresini tespit etmiştir ki ; bunların çoğu Hans Holbein tarafından Whitehall sarayında 1537 yılında yapılmış ve 1698'deki yangında yok olmuş olan bir fresk üzerindeydi. Mills'e göre, "Kesinlikle başka hiçbir Kral ve muhtemelen de portresi yapılmış başka hiçbir kimse bu kadar çok sayıda farklı ve ilginç halı üzerinde resmedilmemiştir.."

8. Henry dışında 16. yüzyıl ortalarında çağın Avrupa modasına uyarak birçok İngiliz soylusunun, ayaklarının altında Uşak halısı yaptırmış oldukları yağlıboya resimleri bulunmakta.

Türk halıları içinde en büyük ve tanınmış grup olan Uşak halıları, Avrupalı ressamların tablolarında sık sık tasvir edilip 18. yüzyıl sonuna kadar çok tutulduğu halde
envanter kayıtlarında Uşak adı geçmez ve bunlar Türk halıları diye bilinir.

Londra National Gallery'de bulunan Gentile
Bellini'nin Bakire ve Baştacı Çocuk (Gentile Bellini Madonna and Child Enthroned) adlı yağlıboya resminde de Uşak halısı görülmektedir.

Avrupa'da epey ünlenen Uşak Halısı Barok ve sonrasındaki Resim Sanatı'nda da yer alıyor. Uşak halılarını resimleyen Avrupalı ressamların arasında İtalyan Rönesans sanatçılarından Paris Bordone, Lorenzo Loto, Hans
Holbein, Johannes Vermeer, Gerard ter Bourch hemen ilk akla gelen isimlerdendir. O dönemlerde masaların üstünde dekoratif amaçlı kullanılan Uşak halıları oldukça yaygındı.

İşte dünyada büyük öneme sahip, İngiltere kralının da kullandığı Uşak halılarını yerinde görmek isterseniz halı müzesi de bulunan Uşak'ta gezilecek yerler hakkında yazdığımız yazıyı inceleyebilirsiniz:

Uşak gezilecek yerler kapsamında görülecek başta Blaundus ve Ulubey Kanyonu olmak üzere tarihi ve doğal güzellikler

Resim: Caravaggio, Emmaus'ta akşam yemeği

Hazırlayan: Mehmet Nurulah Aydın

Kaynak: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Haziran 2011 Cilt 13 Sayı 1
XVI-XVIII. YÜZYIL AVRUPA RESİM SANATI’NDA UŞAK HALILARI / Nurcan PERDAHCI