Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk soyadı nedir? “Atatürk” soyadını Mustafa Kemal’e kim verdi? Atatürk soyadının veriliş hikayesi

Mustafa Kemal Atatürk'ün resmi olmayan ilk soyadı, "Öz"dür. Soyadı Kanunu'nun çıkmasından 5 ay sonra 24 Kasım 1934 tarihinde TBMM tarafından oy birliği ile kabul edilen 2587 sayılı kanunla cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verildi. 17 Aralık 1934’te çıkarılan yasa ile bu soyadının diğer kişiler tarafından kullanılması yasaklandı. O nedenledir ki Mustafa Kemal'in kız kardeşi Makbule "Atadan" soyadını almıştır. İşte, "Atatürk" soyadıyla ilgili çıkarılan kanunlar:

2587 SAYILI KANUN

Kabul Tarihi: 24.11.1934
Yayımlandığı R. Gazete Sayısı: 2865
Yayımlandığı Düstur: Tertip: 3, Cilt: 16, Sayfa: 4.

Madde: 1-Kemal öz adlı cumhur reisimize ATATÜRK Soyadı verilmiştir.
Madde: 2-Bu Kanun neşri tarihinde muteberdir.
Madde: 3-Bu kanun Büyük Millet Meclisi tarafından icra olunur.

2622 SAYILI KANUN

1- Kemal öz adlı Türkiye Cumhur reisine 24.11.1934 tarih ve 2587 sayılı kanunla verilmiş olan ATATÜRK soyadı tek şahsına mahsustur, hiç kimse tarafından öz veya soyadı olarak alınamaz, kullanılamaz ve kimse tarafından hiçbir surette bir kimseye verilemez.

2- ATATÜRK adının başına ve sonuna başka söz konarak öz veya soyadı alınamaz ve kullanılamaz

Öyle ki Mustafa Kemal’in kız kardeşi Makbule Hanım dahi bu soyadını kullanamamış ve “Atadan” soyadını alabilmişti.

3- Bu kanun hükmü 24/11/1934 tarihinde başlar.

4- Bu kanun hükmünü yerine getirmeye Dahiliye Vekili memurdur.

ATATÜRK NE DEMEK?

Atatürk: “Ataları gibi Türk” demektir.

Atatürk, “Ataları gibi Türk” demektir. Atatürk’ün, “Türkler’in atası” anlamına gelebilmesi için “Türkata” olması lazım. “Türkata”, “Türkler’in atası” demek olur.

Türk milleti, Mustafa Kemal’e ataları gibi soyuna, töresine, vatanına, milletine bağlı olduğu için “Atatürk” soyadını uygun görmüştür.

“ATATÜRK” SOYADINI MUSTAFA KEMAL'E KİM VERDİ? 

Atatürk’ün soyadı konusuyla tartışmaların odağındaki asıl isim Mehmet Şakir Ülkütaşır’dır. Ülkütaşır’ın 1976 yılında Hayat Dergisine yazdığı “Atatürk’e bu soyadı nasıl verildi ve bunu kim buldu?” başlıklı yazıya göre, “Atatürk” soyadının mucidi Naim Nazım Onat’tı.

Bu tezi savunan görüşe göre olay şöyle gelişmişti:

Bir gün Mustafa Kemal kendisine sunulan “Türkata” ve “Türkatası” soyadlarını değerlendirmek için konuyla ilgilenen komisyonu Çankaya Köşkü’ne davet etti.

Toplantı sırasında Mustafa Kemal sözü Türk Dili ile ilgili önemli çalışmalara yapan Naim Nazım Onat’a verdi. Onat şu konuşmayı yaptı;

Türkata, Türkatası gerek yazılışta, gerek söylenişte bana biraz tuhaf geliyor. Arkadaşlar biliyorsunuz, tarihimizde bir 'atabey' sözü, unvanı vardır.

Anlamı da, yine biliyorsunuz: Beyin, emirin, şehzadenin, hatta hükümdarın ilimde, idarede, askerlikte mürebbisi, müşaviri, hocası demektir.

Atabey kullanılmış, tarihe geçmiş bir unvanı resmidir. Bu unvanı taşıyan birçok Türk büyüğü vardır.

Binaenaleyh biz de, Türk'e her alanda atalık etmiş, Türklüğü kurtarmış, istiklaline kavuşturmuş olan büyük Gazi'mize 'Atatürk' diyelim, bu soyadını verelim. Bu bana, şivemize de daha münis, daha uygun gibi geliyor.

Mustafa Kemal, Onat’ın konuşmasını dinledikten sonra bu ismi benimser ve kabul ettiği iddia edilir.

(Ülkütaşır – 1976)

Oysa bir başka iddiaya göre; Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadını öneren mucit Naim Ozan Onat değil, Safvet Arıkan’dır.