Nükleer atık nedir, nasıl oluşur? İşte nükleer enerji santrallerinden oluşan atıkları önlemenin yolu
Dünyada üretilen elektriğin yaklaşık 'u nükleer santrallerden sağlanır. Dünya genelinde faal 450 nükleer santralin olduğu düşünülürse, nükleer santrallerde üretilen elektrik miktarının ne denli büyük olduğu anlaşılabilir.
Bununla birlikte, çevreye verdiği zararlar, ortaya çıkan nükleer enerjinin insanlığı tehdit etmesi gibi unsurlardan ötürü, nükleer santrallerin varlığı çokça tartışılmaktadır. Gelin hep birlikte, nükleer atıkların ne olduğunu, nasıl oluştuğunu ve önlenebilir olup olmadığını inceleyelim:
Nükleer fisyon, bir atomun çekirdeğinin enerjisinin serbest bırakılarak birkaç parçaya bölme işlemidir. Çekirdeklerin sürekli olarak daha küçük parçalara bölünmesi, yüksek miktarda ısı verir. Bu fisyon zinciri reaksiyonu, suyu kaynatarak buharlaştırır ve türbin kanatlarını elektrik üretmek üzere döndürür. Nükleer santraller temel olarak bu prensiplerle çalışır.
Radyoaktif malzeme kullanan herhangi bir faaliyet, bir miktar radyoaktif atık üretecektir, bu nedenle bir nükleer santralde nükleer atıklar olması şaşırtıcı değildir. Bununla birlikte, üretilen atık hacmi, kömür yakıtlı elektrik santrallerinden kaynaklanan atıklardan çok daha küçüktür. Nükleer reaktörün performansı koruması için 12-18 ayda bir içerisindeki nükleer yakıt değişir. Bu kullanılmış yakıtlar, yüksek seviyeli atık statüsündedir ve dünya genelinde toplam radyoaktif atığın %3'ünü oluşturur. Ancak toplam radyoaktivitenin 95'inden sorumludur.
Kullanılmış yakıtla (yüksek seviyeli radyoaktif atık) başa çıkabilmek kolay değildir. Yakıt reaktörden çıkarıldığında sıcak ve radyoaktiftir. Bu sebepten ötürü radyasyon soğutulabilecek düzeye gelene kadar 5-8 yıl kullanılmış yakıt havuzunda su altında tutulur. Bu süreç atıkların geri dönüşümünü ve bertarafını kolaylaştırır. Soğutulduktan sonra atık ya geri dönüştürülür ya da inert gazli beton veya çok amaçli bidonlarla çevrili kuru bir fıçıya aktarılır. Fransa gibi ülkeler kullanılmış yakıtlarını geri dönüştürürken, diğerleri nükleer atıkların doğrudan imhasını tercih etmektedir.
Ancak füzyon yardımıyla elektrik üretme teknolojisi henüz başlangıç aşamasındadır. Bilim insanları, 2040 yılına kadar bir füzyon reaktörünün prototipinin oluşturulacağını öngörmektedir. Füzyon reaktörlerine geçiş, nükleer santrallerden oluşan atıkları büyük ölçüde engelleyecektir.