Roman okumak hakkında bilinmeyenler! Roman nasıl okunur? Faydaları nelerdir?

Ders çalışmak çok zamanınızı alıyorsa, tamamen zevk için kitap okumak için zaman yaratmak zor olabilir. Gözleri parlayan öğrencilere birbirinden farklı okumalar derslerde ödev olarak verilse de, siz yine de hayatınıza yeni birkaç roman sokabilir veya bu eserleri hayatınıza yeniden katmayı düşünmek isteyebilirsiniz.

Psikoloji ve sağlık bilimleri alanlarında çalışan araştırmacılar edebi roman okumanın ruh sağlığı açısından kurgusal olmayan türlerle karşılaştırılamayacak faydaları olduğunu ileri sürüyorlar. Edebi romanlar popüler ya da belli bir türe ait kurgular gibi başka kategori ve alt-türler altında kolaylıkla sınıflandırılamadıkları için farklıdırlar. Bu tür romanlar karakterlere dayalıdır ve genellikle gerçek hayatı baz alırlar. 

Hassas bir ustalıkla işlenmiş hikâyeler yalnızca hayal gücümüzü beslemekle kalmaz aynı zamanda yeni ve yaratıcı düşünce şekillerini de harekete geçirerek bizden yabancı zihinleri anlamamıza yardımcı olurlar.

Simülatif bir deneyim

Mar ve Oatley, kurgu eserleri okumanın sadece eğlence amacına hizmet ettiği argümanının aksine romanların “derin ve sürükleyici bir simülatif (bağdaşım kurulabilen) sosyal etkileşim deneyimi” yarattığını ileri sürüyorlar. 

Kendinizi kitaptaki bir karakterin yerine koyduğunuz olduysa Mar ve Oatley’nin makalelerinde anlattıkları deneyim size tanıdık gelecektir. Araştırmacılara göre edebi roman, empati kurma kapasitemizi artırarak görünürde bizden farklı olan kişileri anlamamıza yardımcı oluyor.

Strese hoşça kal deyin!

2009 yılında Journal of College Teaching & Learning’de yayımlanan bir çalışma kitap okumanın ruh sağlığına olan faydalarını detaylı bir şekilde inceledi. Bu çalışma için Seton Hall Üniversitesi’nden Dr. Denise Rizzolo ve meslektaşları yoga, mizah ve kitap okumanın fizyoterapi doktora programındaki öğrencilerin ve iş ve uğraşı terapisi alanında yüksek lisans yapan öğrencilerin yaşadıkları stres üzerindeki etkilerini incelediler.

Çalışmadaki gönüllüler üç hafta boyunca üç farklı müdahale programına sadece bir kez katıldılar. Her seans toplam 30 dakika sürdü. Mizah seansındaki katılımcılara popüler bir söyleşi programından bir bölümü seçme hakkı verildi ve okuma seansındakiler tarihi olaylar ve inovasyon teknolojisi ile ilgili makaleler okudular. Öğrencilerin tansiyon, nabız ve stres seviyeleri her seans öncesi ve sonrası ölçüldü. 

Rizzolo ve meslektaşları hiçbir müdahale yönteminin diğerinden daha iyi ya da etkili olmadığı sonucuna vardılar. Şöyle ki, tüm yöntemler sağlık bilimleri öğrencilerinin stres seviyelerini azaltmaya destek oldu. Sonuç olarak, araştırmacılar okumayı stresi hızlıca azaltmaya yarayan bir yöntem olarak sıralıyorlar.

Daha iyi bir “zihin okuyucu” olun

O dönemde Sosyal Araştırmalar için Yeni Okul’da (The New School for Social Research) bir doktora öğrencisi olan David Kidd ve psikoloji profesörü Emanuele Castano 2013 yılında konuyu bir adım ileri taşıyarak roman okumanın ufuk açan gücüne daha derinden baktılar. Kidd ve Castano edebi romanı zihin kuramı bağlamında incelediler. Zihin kuramı başka insanların zihnen nerede olduklarını ve taşıdığımız farklı inanç ve arzuları anlama kabiliyetinden bahseder.

Bu konu ile ilgili beş ayrı deney yapmalarının ardından Kidd ve Castano edebi roman okumanın (kurgusal olmayan kitaplar, popüler kurgu ya da hiçbiri ile kıyaslandığında) zihin kuramı testlerinde daha iyi performansa sebep olduğunu keşfettiler. 

Yepyeni dünyalara ziyaretçi olup kahve lekeli kitap sayfalarında (ya da elektronik sayfalarda) yaşayan karakterlerle rüya gibi buluşmalar yapmanın roman severlerin yeni içgörüler kazanmalarını hiç şüphesiz destekliyor. 

Tüm bu çalışmalar edebi roman okumanın belki de en faydalı yönünün altını çiziyor: Yakın ve uzak dünyaları süsleyen karakterlerin hikâyelerinde kaybolmak.

İyi okumalar!

Yazar: Özge ÜSTÜNDAĞ

Kaynak: kurious.ku.edu.tr