Şefik Hüsnü Değmer 63.ölüm yıl dönümünde anılıyor: Aydınlıkçılığın temelini attı

Dr. Şefik Hüsnü Değmer 1887 yılında Selanik’te doğdu. Paris Sorbon Üniversitesi Fen ve Tıp Fakültelerini bitirdi.

Şefik Hüsnü, mücadelesine daha sonra Ankara’daki Milli Mücadelecilere adam göndermekle devam etti. Ankara yönetimini canla başla savundu. 1921 yılı haziran ayında da Aydınlık dergisini çıkarmaya başladı. Bu dergi güç koşullarda mücadelenin bayrağı oldu. Cumhuriyetin ilanından sonra da yayınlarını eleştirel yönde devam ettirdi...

Paris’teyken ilerici fikirlerle temasa geçti ve hayıtın değiştirdi. Sosyalizm ve işçi sınıfı mücadelesini son nefesine kadar devam ettirdi, hapislerde ve sürgünlerde…

Şefik Hüsnü, Paris yıllarında Jön Türklerle temasa geçti ve bu mücadelesi İstanbul’da devam etti. Çanakkale Savaşı’na doktor subay olarak katıldı. Savaştan sonra Türkiye devrimcilerini birleştirme çabasına girişti.

(Çanakkale Cephesi Sağdan ikinci Şefik Hüsnü Değmer)

23 Eylül 1919 tarihinde Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası’nı kurdu. Genel sekreterliğe seçildi. 20 Eylül 1919 günü de Kurtuluş dergisini yeniden faaliyete geçirdi. Yazılarında mütareke ve işgal yıllarında İstanbul’da ağır koşullarda çalıştırılan işçilerin sesi oldu. Onları dayanışmaya ve direnişe davet etti.

Yoldaşları Şefik Hüsnü'nün mücadele geleneğini günümüze kadar devam ettirdi. Şefik Hüsnü, Türkiye tarihine ‘Aydınlıkçılar’ olarak geçen bir fikir akımının da başlangıcı oldu. 

Bu çizgi ‘milli demokratik devrim’ çizgisiydi. Şefik Hüsnü yazılarıyla ve eylem çizgisiyle milli demokratik devrimin temelini o yıllarda atmıştı…

1 Mayıs 1923 günü Aydınlık’ta yayımladığı bildiriden dolayı tutuklandı. Serbest kaldıktan sonra Aydınlık’ı İstanbul’da çıkarmaya, işçi sınıfının sesi olmaya devam etti. O yılarda İstanbul sanayisi ve işletmeleri yabancı kumpanyaların elindeydi. Çok ağır şartlarda insanlar çalıştırılıyordu. Şefik Hüsnü bunların sesi oldu. Hem örgütçü hem de fikir adamı olarak.

1 Mayıs 1925 günü de takrir-i sükûn kanunu çıkmadan az önce yurt dışına çıktı ve gıyabında 15 yıla mahkûm edildi. Hüsnü mücadelesini yurtdışında da sürdürdü. Yurtdışında TKP içinde mücadele etti. 1927 yılında ise yurda döndü. Bir ihbar sonucu yakalandı ve 1928 yılına kadar cezaevinde kaldı.

Tekrar yurt dışına çıktı. Mücadelesini Komintern içinde yürüttü. Almanya’da, Reichstag provokasyonu sırasında tutuklandı. Altı ay sonra tahliye oldu. Komintern’de Stalin ile birlikte çalıştı. 1939 yılında tekrar Türkiye’ye döndü.

Askere alındı ve 1941 yılında da terhis oldu. Hitler faşizmine karşı içerde mücadelesini sürdürdü. 20 Haziran 1946 yılında ise Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi’ni kurdu.

Parti hızlı bir şekilde teşkilatlandı. Parti’nin sesi olarak Emekçinin Sesi gazetesini çıkaracakları sırada, 19 Aralık 1946 günü partili bir grup arkadaşıyla tutuklandı. TSEKP kapatıldı ve Şefik Hüsnü Değmer beş yıla mahkûm edildi. 1950 yılında tahliye olduktan sonra yine tutuklandı. Tekrar beş yıla mahkûm oldu. Daha sonra Manisa’ya sürgün edildi.

Dr. Şefik Hüsnü Değmer 7 Nisan 1959 günü 72 yaşında hayatını kaybetti.

Şefik Hüsnü Değmer Yahya Kemal'le birlikte