Türkiye'deki yapı stokunun yüzde 80'ini oluşturuyor! Çıkmalı binalar riskli mi? Uzmanlardan uyarı geldi

Çıkmalı bina modelinde alandan kazanmak amacıyla giriş katı ardından bina çıkmalarıyla dairelerin kullanım alanı genişletilebiliyor. Kiriş ve kolonların birbirinden ayrılmasına neden olan bu yapı modeli en çok İstanbul'da görülüyor. Olası İstanbul depremi öncesinde bina sağlamlık testi ile deprem riski ölçülmeye başladı. Çıkmalı binalar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen deprem testine göre numaralandırıldı. İşte, oturduğunuz binanın hasar riski.

ÇIKMALI BİNALARIN DEPREMDE HASAR RİSKİ YÜKSEK!

Özellikle İstanbul'da görülen çıkmalı binalar, giriş katın ardından katların metrekaresinin büyütülmesine yönelik yapılan konsol çalışmaları ile oluşuyor.

Bu zaman zaman sadece balkon çıkması olarak görülürken zaman zaman da binanın bütününde kullanılan bir yöntem oluyor. Ancak depremde en fazla hasar alan binaların bu yapılaşmada olduğu görüldü.

SONRADAN GÜÇLENDİRME YAPILABİLİR

Kolonlar ile kirişlerin birbirinden ayrılması sonucu risk oluşturan yapı modelinde taşıyıcı iskelet sarsıntıya karşı direncini kaybediyor.

Deprem riski bulunmasına karşın çıkmalı binaları sonradan güçlendirebilmek mümkün. Deprem perdesi denilen yapı modelinin çıkma ucundan geçen kirişleri çerçevelemesi ile bina sağlamlık oranı güçlendirilebiliyor.

ÇIKMA BALKONA -1, BÜTÜN ÇIKMAYA -5 PUAN

Mimarlık, inşaat, jeoloji, jeofizik gibi alanlarda yetkinlik kazanmış 8 uzman tarafından hazırlanan ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sitesinde yayımlanan deprem risk testine göre çıkmaların bina sağlamlığı üzerinde olumsuz etkisi var.

Puanın artmasıyla birlikte deprem riskinin de arttığı listede "Bina çıkmaları nasıl?" sorusunun cevabına göre puan sıralaması şöyle:

Binada hiç çıkma yok (sıfır puan)

Yalnızca balkonlar çıkma (1 puan)

Binanın bütününde kapalı çıkma var/80 santimetreyre kadar (3 puan)

Açık çıkmalar duvarlarla kapatılmış (4 puan)

Binanın bütününde 80 santimetreden fazla çıkma var (5 puan)

KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ EN ÇOK ÇIKMALI BİNALARA HASAR VERDİ

Özellikle 2000 yılı öncesi yapıların bu sistemde inşa edildiğini aktaran uzmanlar, sistemin mühendislik ve sitatik açıdan doğru olmadığını aktardı.

Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6'lık depremlerin ardından bölgede inceleme yapan uzmanlar, en çok yıkım ve hasarın bu yapıdaki binalarda olduğunu kaydetti.

'ÇIKMA SİSTEMDEN VAZGEÇMEMİZ GEREKİYOR'

Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, Anadolu Ajansı (AA) ile yaptığı röportajda çıkmalı yapılarda kolonların birbirine bağlanmadan 8-10 katlı binaların yapıldığını aktardı:

"Konsollarda çökmeler ve yıkılmalar meydana gelebiliyor, binanın yıkılma riski artıyor. Kolonlar birbirine bağlanmadığı zaman ne kadar iyi yaparsanız yapın istenilen randıman sağlanamıyor. Bu nedenle çıkmalı sistemden vazgeçmemiz gerekiyor."

'ÇIKMALI BİNALARDA OTURANLAR PERFORMANS ANALİZİ YAPTIRMALI'

Türkkan, bu sistemle inşa edilmiş binalarda oturanlara performans analizi yaptırmalarını tavsiye etti. Yapılacak teste göre ihtiyaç halinde güçlendirme çalışmalarına gidilmesinin de oldukça önemli olduğu kaydedildi:

"Yöntemlerden birisi, deprem yüklerine karşı ilave edeceğimiz perdeler ile deprem yüklerini bu perdelerin üzerine almak ve mevcut kolonlara gelen deprem yüklerini azaltarak hasar riskini en aza indirmek."

"Binanın dışından yapılan güçlendirmeler de önemli. Bina içinde çok fazla yapısal bir problem yoksa tamamen bina veya konsol dışında binaya perde ilave ederek oluşturulan yeni sistem ile bu riskten kurtulmak mümkün. Binanın sisteminin izin vermesi durumunda... Bina sakinleri konutunda otururken bu güçlendirmeleri yapmak mümkün."

ÇIKMALI BİNALARDA ESKİ YAPILARA DİKKAT!

Türk Dünyası Mimarlar ve Mühendisler Birliği Kentsel Dönüşüm Komisyonu Başkanı Nihat Şen, tüm çıkmalı binaların depreme dayanıksız olduğunu söylemenin mümkün olmadığını aktarırken özellikle 2000 öncesi yapılara dikkat çekti:

"Bütün çıkmalı binaların tehlikeli olduğunu söylemek doğru olmaz. Yönetmelikler 5 metreye kadar izin veriyor. Ancak bunun statik çözümlemesinin ve malzeme seçiminin iyi yapılması ve doğru uygulamayla hayata geçilmesi lazım. Ayrıca denetim şart."